Нүүдэлчин монголчуудын үнэ цэнэтэй өв уламжлал, зан заншлын нэг нь яахын аргагүй уул усны тахилгын ёс билээ.
Эх болсон байгал дэлхийгээ хайрлан хамгаалж, уул усаа шүтэн дээдэлдэг өвгөдийн заншлыг уламжлан, баруун монголчуудын шүтээн болсон Алтан Хөхий уулыг төрийн тахилгатай болгох Ерөнхийлөгчийн зарлиг гарснаас хойш энэ уулыг 2 дахь удаагаа тахилаа.
Анх Монгол Улсын Ерөнхийлөгч асан Н.Энхбаяр мөн л Ерөнхийлөгчөөр сонгогдсоныхоо дараа анхны хөдөө орон нутагт хийх ажлаа Ховд аймгаас эхэлж байсан бөгөөд, төрийн тахилгат Алтан Хөхий уулын тэнгэрийг тайх ёслолыг 2005-7 сарын 7-нд хийж байсан билээ.
Энэ жил төрийн тахилгат гурван хайрханы тэнгэрийг тайх ёслолыг үйлдэхээр төлөвлөснөөс эхнийх нь Алтан Хөхий уулын тэнгэрийг тайх ёслол юм.
Алтан Хөхий уул нь Ховд аймгийн Мянгад сум, Увс аймгийн Өмнөговь, Өлгий сумын нутгийг дамнан 60 мянга орчим га нутгийг хамарсан үзэсгэлэнт байгалтай, баруун аймгуудын олон ястнуудын шүтээн болсон уул юм. Энэ уулыг 1760 оны үеэс ихэс дээдсийн зарлигаар тайн тахиж ирсэн уламжлалтай болохыг түүх сударт бичиж үлдээжээ.
Монгол улсын Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж Алтан Хөхий уулын тэнгэрийг тайх төрийн тахилгын ёслолын үеэр хэлсэн үгэндээ:
"Миний бие төрийн тэргүүний хувьд эртнээс нааш эв найртай идээшэн амьдарсаар ирсэн олон ястнуудын омог сүрийг тэтгэж, нутаг ус, аймаг сум, улс орныхоо төлөө гэсэн нэгэн үзүүрт сэтгэлээр хамтран ажиллах их урам зоригийг минь улам бадрааж байхыг байгаль эхийн хүү - Алтан Хөхий уулынхаа тэнгэрт сүсэглэн даатгаж байна.
Манай Улс байгалийн онгон байдлаа харьцангуй хадгалж чадсан дэлхийн цөөхөн улсын нэг боловч сүүлийн жилүүдэд эх орны ариун дагшин байгал, тунгалаг гол мөрөн, ой тайга, ургамал амьтан, уужим тал нутаг маань урт гартай ухвар мөчид хүмүүсийн урагшгүй, хариуцлагагүй ажиллагааны золиос болон сүйдэж байгааг харж, тайван суух аргагүй болоод байна.
Энэ аюул заналхийллээс байгал, амьдрах орчноо хамгаалахад төр, засгийн тогтвортой, үр нөлөөтэй бодлого шийдвэрээс гадна манай иргэн бүрийн идэвхи оролцоо нэн чухал юм.
Алтай нутгийн ард түмний эх оронч үзлийн онгодыг хөглөн төрөлх газар шороогоо хайрлан хамгаалах сэдэл, үйлдлийн эрч хүчийг хуримтлуулж, байгал эхээ гэх сэтгэл зүтгэлийг улам улам хөгжөөн бадраахад энэхүү тахилгын ач холбогдол оршино хэмээн бодож байна" гэлээ.
“Уул овооны тахилгын ёслол нь зөвхөн сүсэг бишрэлийн хэрэг биш, байгал дэлхийгээ хайрлан хамгаалах , ёс заншлаа хойч үедээ өвлүүлэн үлдээх хүмүүжлийн том сургууль болдог юм шүү” гэж тахилгын ёслолд оролцсон Бурхан шашинтны төв Гандантэгчинлэн хийдийн тэргүүн, хамба Д.Чойжамц хэллээ.
“Сүүлийн жилүүдэд тайлга, тахилгын ёслолыг хийхдээ газар нутгийг бохирдуулж, хүн машины хөл дардаг болсон тухай нутгийн иргэд шүүмжлэх болсон. Иймд төрийн тахилгын ёслолыг үйлдэх журамд өөрчлөлт оруулж, тахилгын дараа газар нутгаа цэвэрлэж, байсан хэвээр нь нутгийн ардад хүлээлгэн өгөхөд анхаарч байгаа.
Мөн тухайн уул овооны орчмын газрын гадарга, ашигт малтмал, уур амьсгал, хөрс ус, ургамал амьтны аймгийн онцлогийн талаар судалгаа, шинжилгээний болон танин мэдэхүйн ажлуудыг хийж байх нь зөв гэж үзэж байна“ гэж Ерөнхийлөгчийн зөвлөх Р.Болд ярилаа.
Төрийн тахилгатай уулын тэнгэрийг тахих ёс журмыг , нутгийн ардын өвөрмөц заншил уламжлалтай хослуулан үйлдсэн энэхүү ёслолд оролцсон баруун монголчууд, хүн зоныхоо тайван амгалан , элбэг хангалуун амьдралыг тэнгэр ууландаа даатгалаа.
Алтан Хөхий уулын тэнгэрийг тайх төрийн тахилгын ёслолд Ерөнхийлөгчийн тамгын газрын дарга Д.Дорлигжав, Ерөнхийлөгчийн зөвлөх Р.Болд, Гандантэгчинлэн хийдийн тэргүүн хамба Д.Чойжамц, УИХ-ын гишүүн Д.Батбаяр, УИХ-ын гишүүн С.Бямбацогт болон Ховд , Увс аймгийн удирдлагууд оролцлоо.
