Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн дэргэдэх Иргэний танхимд авлигын эсрэг үйл ажиллагаа явуулдаг төрийн бус байгууллагууд, судлаач шинжээчид Авлигатай тэмцэх, хариуцлага, шударга ёсыг бэхжүүлэх үндэсний хөтөлбөрийн төслийг өнөөдөр хэлэлцлээ. Хэлэлцүүлгийн Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн Хүний эрх, хуулийн бодлогын зөвлөх Ч.Өнөрбаяр, Транспаренси Интернэшнл Монголиа байгууллагын тэргүүн Л.Төр-Од нар даргалав. Дээрх төслийг боловсруулахын тулд 75 удаагийн хэлэлцүүлэг хийж, 3300 гаруй хүний нийт 4000 гаруй саналыг хамруулжээ. Үндэсний судлаачдаас гадна НҮБ-ын Мансууруулах бодис, гэмт хэрэгтэй тэмцэх албаны болоод Дэлхийн банк, Азийн хөгжлийн банкны зөвлөх, шинжээчдийн саналыг мөн төсөлд тусгасан байна.
Ерөнхийлөгчийн Хүний эрх, хуулийн бодлогын зөвлөх Ч.Өнөрбаяр хэлэлцүүлгийн үеэр хэлсэн үгэндээ “Авлигатай тэмцэх, хариуцлага, шударга ёсыг бэхжүүлэх үндэсний хөтөлбөрийг боловсруулахад энэ чиглэлээр ажилладаг судлаач эрдэмтэд, төрийн бус байгууллагууд, хэвлэл мэдээллийн төлөөлөгчид тэргүүтэй хүмүүсийн саналыг оруулахад хэлэлцүүлгийн зорилго агуулагдаж байгаа юм. Мөн хэлэлцүүлгийн хажуугаар төслийн талаар онлайнаар санал авч, УИХ-д дахин өргөн барьж батлуулах зорилготой ажиллаж байна.
Нөгөөтэйгүүр, авлигатай тэмцэх чиглэлээр нэгдсэн бодлого, ойлголттой болохыг бид зорьж байна. Ямар нам, улс төрч засгийн эрхэнд гарахаас үл хамаараад авлигтай тэмцэх чиглэлд тогтвортой дагаж мөрддөг төрийн оновчтой бодлоготой байя. Тиймээс бид дараа нь нэгнийхээ ажлыг үгүйсгэхгүй, үл ойлголцол үүсгэхгүйн тулд энэ чиглэлд нэгдмэл ойлголттой болъё. Үүний тулд энэ хэлэлцүүлэг зориулагдаж байгаа юм.
УИХ 2012 онд хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулаад, авлигалтай тэмцэх үндэсний хөтөлбөртэй байна гэж заасан. Авлигтай тэмцэх өмнөх хөтөлбөрийн хугацаа 2010 онд дууссан бөгөөд энэ сүүлийн хэдэн жилд Монгол Улс авлигтай тэмцэх чиглэлд нэг ёсондоо “луужингүй” яваад байгаа гэсэн үг.
Монгол Улсын Ерөнхийлөгч энэхүү хөтөлбөрийг УИХ-ын энэ намрын чуулганаар өргөн барьж, батлуулахын төлөө байр суурьтай байгаа. Бид хөтөлбөрийг боловсруулж, цаг хугацаанд нь өргөн барихын тулд эрчимтэй ажиллаж байна” гэв.
Дараа нь Монголын хуульч эмэгтэйчүүдийн холбооны тэргүүн Б.Долгор хэлэхдээ “Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн санаачилгаар, гадаадын хэд хэдэн байгууллагын дэмжлэгтэйгээр манай Хуульч эмэгтэйчүүдийн холбоо Авлигатай тэмцэх газартай хамтран энэхүү үзэл баримтлалын төслийг боловсруулах болон олон нийтээр хэлэлцүүлэх, үндэсний чуулган зохион байгуулах зэрэг ажлыг хийсэн.
Авлигатай тэмцэх, хариуцлага, шударга ёсыг бэхжүүлэх үндэсний хөтөлбөрийг боловсруулахад цөөн хэсэг бүлэг хүний санаанд орсон зүйлийг оруулаагүй. Энэ хөтөлбөрийн хэлэлцүүлэгт төрийн бус байгууллагууд, олон нийтийн төлөөлөл болон тэр дундаа энэ бодлогыг хэрэгжүүлэхэд гол үүрэг гүйцэтгэх байгууллагууд өргөнөөр оролцож, саналаа хөтөлбөрт оруулсан” гэв.
Авлигатай тэмцэх газрын Урьдчилан сэргийлэх, соён гэгээрүүлэх хэлтсийн дарга Б.Бат-Отгон хөтөлбөрийн төслийн товч танилцуулга хийж хэлсэн үгэндээ “Авлигатай тэмцэх, хариуцлага, шударга ёсыг бэхжүүлэх үндэсний хөтөлбөрийн төсөлтэй танилцаж саналаа илэрхийлэх боломж ирэх аравдугаар сарын 1-н хүртэл нээлттэй байгаа. Манай байгууллагад саналыг хүлээн авч байгаа.
Уг төслийг боловсруулахад зөвхөн Монголдоо хэлэлцүүлэг зохион байгуулж, судалгаа аваад зосохгүй олон улсын туршлагыг судалсан. Бид дэлхийн 20 гаруй орны авлигатай тэмцэх хөтөлбөрийг судалсны үндсэн дээр уг төслийг боловсруулсан. Мөн НҮБ, Дэлхийн банк, Азийн хөгжлийн банк, Азийн сан тэргүүтэй олон улсын байгууллагуудад хандаж, өөрсдийн төслөө орчуулан хүргэж, саналыг нь авсан” гэв.
Монгол Улсад авлига системийн шинж чанартай болоод байгааг хэлэлцүүлгийн үеэр судлаачид онцолж байлаа. Тодруулбал, авлига нь хууль тогтоох, гүйцэтгэх, шүүх засаглалаас эхлээд хэвлэл мэдээллийн салбарт ч ихэссэн гэв. Тиймээс цогц зорилготой, хөшүүрэг, арга хэрэгсэлтэй, эргэн тайлагнах тогтолцоотой үндэсний хөтөлбөрийг баталж байж авлигатай тэмцэх боломжтой хэмээн уг төслийг боловсруулахад чухал үүрэг гүйцэтгэсэн судлаачид ярив.
“Авлига үндэсний аюулгүй байдалд заналхийлэх түвшинд хүрсэн” хэмээн МУИС-ийн сургалт хариуцсан дэд захирал, доктор профессор О.Мөнхбат тэмдэглэсэн бол төгс төгөлдөр хэлбэр рүүгээ “хөгжиж”, хяналтаас гарах шатанд хүрээд байгаа авлигыг хазаарлахын тулд энэ хөтөлбөрийг яаралтай батлах шаардлагатай байна хэмээн уг төслийг боловсруулахад оролцсон Авлигатай тэмцэх газрын Урьдчилан сэргийлэх, соён гэгээрүүлэх хэлтсийн дарга Б.Бат-Отгон ярилаа.
Авлигатай тэмцэх, хариуцлага, шударга ёсыг бэхжүүлэх үндэсний хөтөлбөрийг Ерөнхийлөгчийн зүгээс УИХ-ын ирэх намрын чуулганаар дахин өргөн барих болсон. Өнгөрсөн хаврын чуулганаар өргөн барьсан ч УИХ-ын гишүүдийн олонх хэлэлцэхгүй хэмээн санал өгснөөр буцаасан билээ. Буцаасан учрыг Монголын хуульч эмэгтэйчүүдийн холбооны тэргүүн Б.Долгор “Улс үндэсний эрх ашгийг бодсон гишүүд нь дийлэнх болж чадаагүй учраас хэлэлцээгүй” хэмээн тайлбарласан.
