Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Монголын Цахиагийн Элбэгдорж 2016-2017 оны хичээлийн жилийн нээлтийн өдөр буюу өнөөдөр "Монголын нэр ертөнцийн чихнээ" сэдвээр найм дахь удаагаа теле хичээл заалаа. Уг хичээлийг МҮОНТ орон даяар шууд дамжуулав. Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж Төрийн тэргүүнээр сонгогдсоноосоо хойш жил бүрийн есдүгээр сарын 1-ний өдөр буюу Эрдмийн баяраар МҮОНТ-ийн 600-гийн студиэс ерөнхий боловсролын дунд сургуулийн сурагчдад уламжлал болгон хичээл зааж ирсэн юм.
Хичээлийн эхний хэсгийг өмнөх долоон удаагийн хичээлийн товч агуулгаар сурагчидтай харилцан ярилцах хэлбэрээр явуулсан бол дараагийн хэсэгт "Монголын нэр ертөнцийн чихнээ" сэдвээр сурагчидтай ярилцаж, тэдний асуултад хариуллаа.
МҮОНТВ-ийн хөтлөгч Н.Баярмаа: -Сайн байцгаана уу, эрхэм хүндэт үзэгчид ээ,
Сайн байцгаана уу, хүүхэд багачууд аа,
Монголынхоо нийт эцэг эхчүүд багш сурган хүмүүжүүлэгчид, оюутан залуучууд та бүхэндээ 2016-2017 оны хичээлийн шинэ жилийн мэндийг дэвшүүлье.
Зуны зугаатай өдрүүд ард хоцорч эрдэмд шамдах их аяны эхлэл 9 дүгээр сарын 1-тэй бид золгож байна. Жил бүрийн энэ өдөр улс орон даяараа нэгэн ангийн сурагчид болж Төрийн тэргүүнийхээ хичээлийг сонсдог уламжлалтай.
Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн 8 дахь удаагийн хичээлийн сэдэв “Монголын нэр ертөнцийн чихнээ”. Ингээд эрхэм хүндэт багшаа эрдмийн саруул танхимдаа угтан авцгаая.
Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж: -Сайн байцгаана уу, хүүхдүүд ээ,
Та бүхэнд хичээлийн шинэ жилийн мэнд хүргэе.
Амжилт хүсье.
/Монгол Улсын Төрийн дуулал эгшиглэв/.
Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж: -Баярлалаа. Суудалдаа сууна уу.
Энэ жилийн хичээлийн сэдэв юу вэ гэдгийг та бүхэн мэдэж байгаа. Энэ самбар дээр бичсэн байна. “Монголын нэр ертөнцийн чихнээ” гэсэн ийм сэдвээр хичээлээ оръё гэж төлөвлөсөн. Хүүхдүүд маань энэ зун сайхан амарсан гэж бодож байна. Хичээл сургуульдаа бүгд бэлэн болсон байх гэж найдаж байна.
Хичээл сургуульдаа ороход хүн бүхэн сайхан ерөөл хэлдэг. Хүүхэд бүр өөрийн хүсэлтэй ирдэг. Энэ хичээлийн жил хүүхэд бүрийн хүсэл биелсэн, эсвэл хүсэл нь биелэхэд маш их ойртсон ийм сайхан жил байгаасай гэж бодож байна. Ингээд та бүхэнд амжилт хүсч хамгийн сайн сайхан бүхнийг хүсэн хичээлээ нээж байна.
Өмнө нь би 7 удаа теле хичээл орсон. Энэ жил 8 дахь удаагийн хичээл орох гэж байна. Би үнэхээр багш сурган хүмүүжүүлэгчид, хүүхдүүддээ баярлаж байна.
Энэ хичээлийг жил бүхэн манай сурагчид, оюутнууд үзэж, бичиж авч, тэмдэглэл хөтлөн, тэр битгий хэл бяцхан ном гарган хадгалсан байсан. Намайг хөдөө орон нутгаар явж байхад хүүхдүүд миний хичээлийг үзсэн тухайгаа ярьж үзүүлж байсан. Тиймээс би үүнд баярлаж явдгаа юуны өмнө хэлэх нь зүйтэй байх.
Би эхний хичээлээ 2009 оны 9 дүгээр сарын 1-нд зааж байсан. Анхны хичээлийн нэрийг санаж байгаа хүүхэд байна уу? Тэр хичээлд оролцсон хүүхэд байна уу?
Тэнд нэг охин байна. Ямар сэдвээр хичээл зааж байсан билээ?
Сурагч Үүрцайх: -Намайг Үүрцайх гэдэг. Би “Сэтгэмж” цогцолбор сургуулийн 12 дугаар ангид сурдаг. 2009-2010 онд “Дэлхийн дулаарал ба Монгол орон” сэдвээр хичээл зааж байсан.
Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж: -Хэддүгээр ангид байсан бэ?
Сурагч Үүрцайх: -Би 5 дугаар ангид байсан.
Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж: -Эхний хичээл маань манай улс оронд, мөн дэлхий дахинд хамгийн тулгамдаж байгаа дэлхийн дулаарал, цаг уурын асуудлаар болж байсан. Өнөөдөр ч тийм байгаа. Тэр тухай маш их ярьдаг. НҮБ, улс орон бүхэн ярьдаг. Тэгээд энэ үйл ажиллагаа явсаар байгаад маш сайхан үр дүнд хүрсэн.
Үүнийг олон жил ярьж байгаад ноднин 9 дүгээр сард НҮБ-аас ирэх 15 жилийн хөтөлбөрөө гаргаж, дэлхий даяараа, түүн дотор Монгол Улс оролцож баталсан. Эндээс хамгийн гол асуудал бол цаг уурын асуудал юм.
Парис хотноо 2015 оны 12 дугаар сард дэлхийн олон удирдагчид, 140-өөд орны Ерөнхийлөгч, Ерөнхий сайд, бусад хүмүүс цугларч дэлхийн цаг уурын өөрчлөлттэй холбоотойгоор дэлхий нийтээрээ заавал хэрэгжүүлэх ёстой гэрээ байгуулсан. Энэ бол маш чухал ажил юм.
Монгол Улсын хувьд ч бид бас юм хийж байгаа. Монгол Улс миний зарлигаар жил бүрийн хавар, намар мод тарих өдөртэй болсон. Бүр албан ёсоор мод тарьдаг болсон. Та нар ч бас мод тарих үйл ажиллагаанд бүгд оролцсон байх. Бид нар тэр үед ярьж байгаад сургууль бүхэн өөрийн ногоон байгууламжтай болъё. Үүний төлөө явъя. Энэ сэдвээр хичээл дээр ярьдаг болъё. Оролцъё гэсэн. Сургууль бүхэн, сум, аймаг бүхэн, тэр бүү хэл манай нийслэл ч бас үүнд их идэвхтэй оролцсон.
Та бүхэн мэдэж байгаа. Туул голын наана байсан зайд Үндэсний цэцэрлэгт хүрээлэнтэй болсон байгаа шүү дээ. Хүмүүс их очдог. Хүүхдүүд их очдог газар болсон. Аймаг бүхэн өөрийн цэцэрлэгт хүрээлэнтэй болсон. Сумууд ч бас өөрийн цэцэрлэгт хүрээлэнтэй, мод тарьдаг болж эхэлж байгаа.
Жижигхэн үйлдлээс, жишээ нь, өрөөнөөсөө гарахдаа гэрлээ унтраадаг, биеэ угаахдаа савандаж байх үедээ усаа хаачихдаг, шүдээ угаахдаа сойздож байх үедээ усаа хаачихдаг гэх мэт ийм жижиг зүйлээс эхэлье. Энэ жижиг зүйлүүд явсаар байгаад дэлхий, хүн төрөлхтөний амьдралд нөлөөлдөг юм байна гэж бид нар ярьж байсан. Үүнийг манай хүүхдүүд сайн санаж байгаа байх гэж бодож байна.
2 дахь хичээл 2010 оны 9 дүгээр сарын 1-нд орж байсан. Энэ хичээлийг санаж байгаа хүүхэд байна уу? Оролцож байсан хүүхэд байна уу?
Сурагч Жаргалсайхан: -Намайг Жаргалсайхан гэдэг. Би Төв аймгийн “Хүмүүн” цогцолбор сургуульд суралцдаг, 11-б ангийн сурагч. 2010 -2011 оны хичээлийн жилд та “Монгол бахархал” гэсэн сэдвээр хичээл заасан.
Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж: -Тийм.
Монгол бахархал гэж юу вэ? Монгол хүн юугаар бахархах ёстой вэ гэж бид нар ярьж байгаад 6 зүйл дээр тохирч ярьж байсныг хүмүүс санаж байгаа байх.
Хамгийн эхний бахархал бол Монгол хүн болж төрснөөрөө бахархана, тийм ээ? Энэ Монгол эх орондоо монгол хүн болоод, ээж аавын охин, хүү болж заяасандаа бид нар бахархах ёстой. Дараа нь бид нар эх орноороо бахархах ёстой. Монгол эх орон гэдэг чинь ямар сайхан юм бэ гэж бахархана.
Дараа нь бид нар соёлоороо бахархах хэрэгтэй. Уламжлалаараа бахархана. Сайн сайхан зүйлээрээ бахархана, түүхээрээ бахархана. Ингэж бахархалуудаа бид тодорхойлж байсан. Эх орноороо бахархах бахархал, улс үндэстнээрээ бахархах бахархал бол тухайн улс үндэстний дархлаа нь болдог.
Ерөөсөө Монгол Улс цаашдаа хөгжин дэвжих, бие даасан дэлхийд данстай улс орон байхад улс үндсээрээ тэнд байгаа хүн бүхэн, хүүхэд бүхэн бахархдаг. Үүнийгээ хайрладаг. Түүнийхээ агуу түүх, сайн сайхан бүхнийг мэддэг, мэдэрдэг байх юм бол тухайн улс үндэстэн бие даан орших, цаашаа хөгжин дэвжих ийм хувь заяатай юм байна гэж ойлгох хэрэгтэй. Энэ тухай бид нар ярьж байсан. Жил жилийн хичээлийн сэдэв чухал байсан.
2011 оны хичээлийн сэдвийг санаж байгаа хүн байна уу? Тэр хүүхэд өөрийгөө танилцуулаарай.
84 дүгээр сургуулийн сурагч Г.Алтайхүү: -Би тэр үед 5 дугаар ангид байсан. Би Улсын тэргүүний 84 дүгээр сургуулийн 11-а ангид сурдаг. Намайг Галбадрахын Алтайхүү гэдэг. 2011 оны хичээлийн сэдэв “Монголын сайхан орноор” гэдэг сэдэвтэй байсан. Би тэр үед сууж байсан.
Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж: -Сайн байна. Дахин уулзсандаа баяртай байна. “Монголын сайхан орноор” гэсэн сэдэвтэй. Надад зав л гарах юм бол очоогүй аймаг, сумуудаараа очих юмсан. Нэг малчин айлд ороод сайхан ярилцаж суух юмсан гэж боддог. Явах бүр, үзэх бүр монгол орны байгаль, монгол орон маань ямар их баялагтай юм бэ, ямар гайхамшигтай юм бэ. Хүмүүстэй явж байгаад харуулаад, бахархаад, гайхуулаад энэ ямар гоё ус мөрөн, уул хад вэ гээд ярилцдаг.
Тэгээд тэр үеэр нэг сайхан санаа гарч манай Монгол телевиз дэмжиж хэрэгжүүлсэн. Түүнийг та бүхэн санаж байгаа байх. Тэр үеэр би нэг санал хэлж байсан. Ер нь энэ монголын сайхан орноороо явцгаая. Говьд төрсөн хүүхэд хангайд очиж амьдардаг. Тэндхийн сургуульд сурдаг. Ийм сурагч солилцооны хөтөлбөр бий болгоё. Үүнийг сургуулиуд маш өргөн хийдэг байя гэсэн. Зарим улс оронд ангиар нь солилцдог гэж байгаа шүү дээ.
Улаанбаатарын нэг ангийн хүүхдүүд Ховд руу ч юм уу, Дорнод руу, Дорноговь руу юм уу яваад, тэнд байгаа ангийнх нь хүүхдүүд наашаа ирээд солилцдог байя . Өөр газар амьдраад, өөр өөр багш нартай уулзаад, өөр хамт олон дотор орох нь тухайн хүнийг хүмүүжүүлэх, хүнийг хүн болгох, юмыг таних мэдэхэд асар их нөлөөлдөг.
Манай Улаанбаатарын хүүхдүүд зуныхаа амралтаар хөдөө аав ээжийнхээ ах дүү, ойрхон садныхаа хүмүүс дээр очдог шүү дээ. Ямар их шинэ юм нээгдэж, ямар их шинэ юм сурдгийг та бүхэн мэдэж байгаа.
Би үнэхээр эх орноороо, Монгол орноороо маш их бахархдаг. Би ингэж боддог. Дэлхий дээр байгаа бүх орон л гоё сайхан, бахархах зүйлтэй байх л даа. Гэхдээ л Монгол бол арай илүү л гэж боддог. Үүнд улам их итгэх итгэл үнэмшил надад төрж байгаа.
Ертөнц дээр бүтээгдсэн хамгийн тансаг сайхан бүхнийг Монголд авчраад нийлүүлчихсэн мэт. Говь гэх юм бол говь байж байна. Хангай гэх юм бол модтой газар байх жишээтэй. Өндөр уулс гэх юм бол тэр Алтайн өндөр уулс нь байж байна. Их өргөн тал гэх юм бол манай Дорнын тал байж байна. Хамгийн гоё цэнгэг устай гол мөрөн гэвэл Монголд л байна. Ингээд л харахаар хамгийн сайхан бүхэн байдаг.
Бүр дөрвөн улирал нь хүртэл сайхан. Зарим газар халуунаараа л байдаг, тийм халуун бүс нутаг байдаг шүү дээ. Зарим газар зөвхөн цасан бүрхүүлтэй газар бий. Тэгэхэд Монголд зуны сайхан улирал нь байж байна. Хаврын сайхан улирал нь байна. Намар нь байна. Өвөл нь байна.
Тэгэхээр үнэхээр энэ хамгийн сайхан, хамгийн тансаг байх болох бүхнийг л Монголд цуглуулаад Монголыг бүтээчихсэн юм шиг. Ингэж санаж, ингэж бодож байгаа хүн бол эх орноо хайрладаг. Энэ үзлийг, энэ бахархлыг манай залуучууд, манай хүүхдүүд багаасаа хүлээж аваасай гэж би хувьдаа боддог.
Тэгээд энэ сурагч солилцооны хөтөлбөр цаашаа яваасай. Ээж аавууд ч бас өөрсдийх нь ах дүү өөр нэг аймагт амьдардаг бол хүүхдээ явуулаад, тэнд амьдруулаад, нэг сар тэндээ хичээллээд ир гэдэг байгаасай. Тэнд байгаа өөр нэг хүүхэд танайд ирээд, амьдраад, Улаанбаатарыг үзээд буцна гэдэг чинь бас л хөдөө орон нутгийн хүүхдүүдэд маш том боломж шүү дээ.
Би л гэхэд 16 хүрээд, 8 дугаар ангиа төгсөөд хотын барааг харж, Эрдэнэт хотод анх ирж, ийм том хот байдаг юм байна. Айлд орж телевиз харчихаад гайхаад, тэр үед телевиз мэдэхгүй, үзээгүй байсан. Телевиз гэж ийм сонин зүйл байдаг юм байна гээд л. Тэгээд тэр машин, унаа тэрэг яаж дотор нь багтдаг юм бол гэж боддог байсан. Та нарын хувьд бол миний тэр үеийнхтэй харьцуулбал орчлон дэлхий маш хурдан өөрчлөгдсөн. Гайхамшигтай их мэдлэг мэдээллийн дунд та бүхэн байгаа. Тэр бүхнээс зөв зүйлийг авч, хамгийн гол нь эх орон, заяасан улс үндсээрээ бахархаж явах гэдэг бол маш сайхан зүйл юм.
2012 оны хийчээл ямар сэдэвтэй байсан бэ?. Тэнд тэр охин гараа өргөж байна.
Сурагч Марта: -Сайн байна уу, Намайг Марта гэдэг. Би “Толь” дунд сургуулийн 9 дүгээр ангид суралцдаг. Тэр үед би 4 дүгээр ангид байсан. 2012-2013 оны хичээлийн сэдэв бол “Хүн болон багаасаа” байсан.
Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж: -Анги дотор бүгдээрээ суугаад үзэж байсан уу, чи?
Сурагч Марта: -Үгүй, студид ирж оролцож байсан.
Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж: -Тийм. Хүн болох багаасаа. Ийм сэдвээр 2012 онд хичээл зааж байсан. Би боддог юм. Энэ монголчуудын гайхамшигтай уламжлал, оюун санаа үеийн үед хадгалагдаад, ялангуяа манай монголчуудын зүйр цэцэн үг, мэргэн сургааль явсаар байгаад “Хүн болох багаасаа” гээд гуравхан үгэн дотор багтаад хадгалагдсан байдаг.
Хүн төрөөд, өсөөд, хөгжөөд явж байхдаа хүний хийдэг алдааг хийгээд, алдаа дутагдал гаргаад явдаг юм байна л даа. Тэгээд явсаар байгаад ухаардаг. Ухаарахдаа хүн болох багаасаа. Ерөөсөө хүүхдээсээ эхлэх ёстой юм байна.
Тэр үед бид нар нэг юм ярьж байсан даа. Та бүхэн санаж байгаа байх. Би цээжилж аваарай, бичиж аваарай гэж хэлж байсан. “Улсын сайн хүнээсээ хүний сайн хүүхдээсээ” гэж.
Аливаа улс орон сайн байна гэвэл юунаас шалтгаалах вэ? Иргэдээсээ л шалтгаална. Тэнд амьдарч байгаа хүмүүсээс шалтгаална. Хүний сайн юунаас шалтгаалах вэ? Сайн хүн болъё гэвэл багаасаа, хүүхдээсээ л чи сайн байх ёстой. Багаасаа, хүүхдээсээ л чи дутагдалтай байх юм бол дутагдлаа хаяад, сайн юмыг улам сураад, өөртөө бий болгоод цаашаа явах ёстой.
Тэр үед гурван эрдмийг та бүхэн сураарай гэж бичүүлж байсан. Нэгдүгээрт, хөдөлмөрч хичээнгүй, хоёрдугаарт, үнэнч шударга, дээр нь тусч нигүүлсэнгүй байж чи сайн хүн болно. Зүгээр гэртээ байгаад, анги дээрээ ирээд хичээлээ сонсоод, багштайгаа уулзчихаад явахад сайн хүн болоход дутагдалтай.
Тиймээс саяын хэлсэн гурван зүйлийг өдөр, өглөө бүхэн бодож байх хэрэгтэй гэж би хувьдаа боддог. Ерөөсөө өглөө босоод л сайн хүн болохын тулд наад зах нь өөрийнхөө нэрийг давтаад хэлж байх хэрэгтэй.
Монголын Цахиагийн Элбэгдорж. Чи нэрээ чанга хашгираад хэлж байх хэрэгтэй. Би боддог юм. Ер нь хүн бол давтагдашгүй юм байна. Манай дэлхий чинь хэдэн хүнтэй билээ? Долоон тэрбум. Тэр дундаас Монгол Улсын иргэн хэд байгаа билээ? Гурван сая гаруй байгаа.
Яг миний явсан замаар, миний аав ээжийн гэрт өссөн, яг энд зогсож байгаатай адил хүн байна уу? Байхгүй. Яг надтай адилхан явж байгаа хүн байна уу, байхгүй.
Тэгэхээр хүн гэдэг нэг л хувь юм байна. Бүр ихэр хүүхэд ч гэсэн нэг нь хичээл дээрээ байж байхад нөгөө нь багштайгаа уулзаад явж байдаг ч юм уу. Нэг эсийн ихрүүд ч гэсэн өөр өөрийн замаар л явдаг. Хүний хувь заяа, зам гэдэг давтагдашгүй байдаг байх нь.
Чи тийм агуу байхгүй юу. Түүнийгээ эхнээсээ мэдэр. Би ийм заяанд төрсөн юм байна. Би энэ дэлхий дээр ерөөсөө нэг л хувь юм байна. Үүнийгээ багаасаа мэдэрч урамшиж, нэгэнт би нэг л хувь заяанд төрсөн юм чинь би сайн хүн болох ёстой. Би өөрийнхөө амьдралыг аваад явдаг, бусдын амьдралд болж өгвөл нөлөөлж чаддаг хүн болох ёстой гэдгийг бодох ёстой. Ингэж чадвал хүн болох багаасаа гэдэг ойлголт суух болов уу гэж бодож байна. За, 2013 оны хичээл ямар сэдэвтэй байсан бэ? За тэр хүү хэлээрэй.
“Шинэ үе” сургуулийн сурагч Энхцацралт: -2013 онд “Хуулийн засаглал хүүхдийн оролцоо” гэсэн сэдвээр хичээл орсон. Студид сууж хичээлд оролцож байсан сурагчийн нэг гэдгээрээ би бахархдаг. Тэр хичээлээр бид Альберт Аси, хуулийн засаглал, хүүхдийн оролцооны олон сайхан жишээг ярилцсан.
Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж: -Тэр хичээлээс чамд юу үлдсэн юм юу байна?
“Шинэ үе” сургуулийн сурагч Энхцацралт: -Би хүүхдийн оролцоо гэдэг талаар нь хүлээж авсан. Би сургуулийнхаа сурагчийн зөвлөлд байдаг байсан. Түүнийгээ ашиглаад сургуулийнхаа орчинд эко орчин бүрдүүлэх талаар нэмэлт заалт оруулж байсан.
Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж: -“Хуулийн засаглал-хүүхдийн оролцоо” гэхээр том сэдэв юм шиг санагдаж байсан байж магадгүй. Ерөөсөө ганцаараа амьдардаг, ганцаараа явдаг хүн гэж энэ хорвоо дээр байхгүй. Наад зах нь ээж аавтайгаа, ах дүүтэйгээ харилцаад л эхэлдэг. Хүн бол хүмүүсийн дунд амьдардаг. Тэр дундаас юугаараа ялгарах вэ? Би сая Олимпод явах гэж байгаа тамирчиддаа нэг зүйлийг захиж хэлсэн.
Та нар зохион байгуулалтаараа, хувийн сахилга батаараа ялгарах ёстой. Монголчууд нийтийн дүрэм журмыг яаж сахиж байгаагаараа ялгарах ёстой. Бүх л дэлхий дээр хүн бүр сайн хүн болохын төлөө л явж байгаа шүү дээ. Манай үндэстэнд ялгарах юм юу байж болох вэ? Танай сургууль юугаараа ялгарах вэ? Чи сургууль дээрээ юугаараа ялгарах вэ?
Сургуулийнхаа дүрмийг хэрхэн хэрэгжүүлж байгаагаараа, сургууль дээр биеэ хэрхэн зөв авч явж байгаагаараа, муу юмнаас ангид байгаагаараа ялгарах ёстой. Хуулиар муу зүйлийг хийж болохгүй гэсэн бол хийж болохгүй. Ийм систем, нийгэмд л хүн амьдардаг. Тиймээс үүнийг багаасаа ойлгох хэрэгтэй. Багаасаа л дэгтэй журамтай байх хэрэгтэй.
Монголчууд ярьдаг шүү дээ. Дээр хөх тэнгэр гэж. Мөнх тэнгэрийн хүчин дор гэж бидний өвөг дээдэс ярьдаг байсан. Би ойлгохдоо Мөнх тэнгэрийн хүчин дор захирагдах ёстой гэдэг бол явж явж өнөөгийн нөхцөлд хууль юм. Хүн төрөлхтөн хуулийн дор ижилхэн гэж ярьж байна. Бидний өвөг дээдэс бол Мөнх тэнгэрийн хүч гэдэг. Тэр зарлиг тушаал, гаргасан тогтсон дүрмийн дагуу л яв. Чи дүрэм зөрчсөн бол хариуцлагаа хүлээ. Энэ бол бүр хүүхдээсээ Төрийн тэргүүн хүртэл хийх, баримтлах ёстой. Ингэж улс орон хөгжил дэвшилд хүрнэ. Сайн сайхан болдог юм . Тиймээс энэ сэдвийг бид ярих ёстой.
Хүн хөгжиж сайн хүн болъё гэж бодох юм бол оролцож байж бүтдэг. Хамгийн гол нь хүүхдүүд оролцож байж сурдаг. Оролцоо гэдэг бол хамгийн чухал. Би оролцоё, би хийе гэж хүүхдүүд оролцох ёстой. За, 2014 оны хичээл ямар сэдэвтэй байсан бэ?
Сурагч: -Би одоо 6 дугаар ангид орох гэж байгаа. 2014 оны хичээлд сууж байсан. Тэр хичээл “Бүтээлч боловсрол, бүтээлч иргэн” гэсэн сэдвээр орж байсан.
Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж: -Яагаад тэр хичээлийг ярьсан бэ гэхээр манай боловсролын систем өөрийгөө сайжруулах гээд жил бүр яриад л байгаа. Хүүхдэдээ зааж байгаа хичээл яавал үр өгөөжтэй байх вэ, яавал хүүхдэд илүү юм сургах вэ. Яавал манай хүүхдүүд бусад орны хүүхдүүдтэй ижилхэн, болж өгвөл илүү байх вэ гэдгийг би дэмждэг.
Хүүхдийг өөрөө өөрөөр нь сургая. Боловсролын салбарт багш бол хамгийн чухал хүн. Багшаа үргэлж хүндэтгэж явах ёстой. Багш хүүхдийг хөгжүүлж, боловсроход тусалдаг хүн байгаа юм. Хүүхдэд хамгийн ойр туслагч нь багш.
Хүн оролцож байж та бүхний хичээлүүд явдаг. Хими, математик, бусад хичээлүүд дээр та бүхэн өөрсдөө оролцож байж, нийгмийн салбарын хичээл дээр өөрсдөө ярилцаж оролцвол илүү ойлгодог байх. Самбар дээр бичээд заагаад л байвал тэр бол хуулбар болж хувирна. Өөрөө оролцоод, ухаж ойлгоод, энэ юу гэсэн үг вэ гээд цаад утга санааг ойлгох гэж хичээвэл та бүхний мэдлэг улам сайн болно.
Бид нар гэрийн тухай үлгэр ярьж байсныг санаж байна уу? Энэ ертөнц чинь гэр юм байна. Ханаа дугуйлаад барина гэдэг бол хамтын бүтээл юм байна. Гэрт амьдарна, гэрээ босгоно гэдэг чинь эв нэгдэл юм байна. Хамтарч бүтээж урагшаа явах юм байна. Хамтарч зүтгэж байж хүндрэлтэй асуудлаа шийдэх юм байна гээд ярьж байсан. Нэг үлгэр сонсоход л тэрнээс сайн юмыг олж авбал манай хүүхдүүд зөв явна гэдгийг ойлгох хэрэгтэй. Өнгөрсөн жил ямар сэдвээр хичээл орсон билээ?
33 дугаар сургуулийн 9-в ангийн сурагч Цэдэнсодном: -Өнгөрсөн жилийн хичээлийн сэдэв нь “Санаа зөв бол заяа зөв” гэсэн сэдэвтэй байсан.
Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж: - Шууд хараад л чамайг таньж байна. “Санаа зөв бол заяа зөв” гэж монголчуудын ярьдаг нэг зүйр үг байдаг. Сайн явах санааных гэж. Хүн үнэхээр сайн явъя, амжилтад хүрье гэж бодвол тэр тухай өөртөө л санах хэрэгтэй. Тэр тухай өөртөө давтах хэрэгтэй. Өөрөө л сайн хүн бай. Тэгээд л болно.
Орчлонг өөрчлөх гээд мөрөөдөж болно. Гэхдээ өөрийгөө эхлээд өөрчил. Хүмүүсийг удирдах гэж бодож болно. Хамгийн хэцүү юм бол өөрийгөө удирдах байдаг. Өөрийгөө удирдаад сурчих юм бол хүмүүстэй хамтарч ажиллаж зохион байгуулах шиг амархан юм байхгүй. Тэгэхээр бүх юм өөрөөсөө эхэлнэ.
Би хувьдаа боддог юм. Хүүхэд бүхэн төрөхдөө зөв заяатай төрдөг гэж боддог юм. Эхээс төрж байгаа хүүхэд бүхэн ижилхэн төрдөг. Сайн заяатай төрдөг. Төрөөд мөлхөж эхлэхдээ л, ахлхахдаа, хэлд орохдоо буруу юм сураад эхлэхээрээ л эвдрээд эхэлж байгаа юм.
Хүүхдийг багаас нь, сайн үеэс нь эхэлж сайн санаатай байлгах бүх л сайн сайхны үндэс бол оюун санаа юм. Би тэгж итгэдэг шүү. Чи муу юм бодоод, хүний тухай муу юм бодоод эхэлбэл тэр заавал бүртгэгддэг гэж боддог.
Ерөөсөө хүн энергийн бүтээл юм. Орчлон дээр байгаа эрчим хүчний бүтээл. Ер нь энэ орчлон чинь эрчим хүчний энерги. Тэр эрчим хүчний цугларлаас хүн бий болж байгаа. Муу, сайн юм хийвэл заавал бүртгэгдээд л үлдэнэ. Энэ бол бурхны сургаальд ч, эцэг эхийн сургаальд ч байдаг зүйл.
Тиймээс ерөөсөө оюун санаагаа л сайн болгох хэрэгтэй. Бодож байгаа зүйлээ л сайн болгох хэрэгтэй. Ингэвэл сайн хүн болох чиглэл рүү хүн явдаг юм байна. Та нар муу сайн янз бүрийн юм боддог. Бодсон бодлоос чинь үйлдэл чинь гардаг. Би санаандгүй хийчихсэн юм гэж хэлдэг. Чи санаандгүй биш, чи тэр тухай бодсон л байгаа байхгүй юу. Тэндээс үйлдэл чинь гараад байгаа юм. Муу үйлдэл хийсэн бол муу үр дүн гарна. Сайн үйлдэл хийсэн бол сайн үр дүн гарна. Юм энгийн мэт мөртлөө агуулга нь цаанаа ийм байдаг гэдгийг хэлье.
Ингээд бид өмнөх долоон хичээлээ эргэн саналаа. Эргээд санахаар маш олон чухал сэдвээр хүүхдүүдтэйгээ 9 дүгээр сарын 1-нд санал солилцож байж.
Өнөөдрийн хичээлийн сэдэв бол “Монголын нэр ертөнцийн чихнээ” гэсэн сэдэв байгаа. Энэ сэдвийг бодохоор юу санаанд орж байна? Одоо ярилцъя. Хэдүүлээ хамтдаа энэ хичээлийг ярилцаж хийе. Хамтдаа хичээлээ бүтээе. Заавал мэддэг хүн орж ирээд яриад байх албагүй. Жишээ нь, ийм сэдвээр хичээл заа гээд сургууль дээр чинь бэлдэж ирээд ярь гэвэл чи хамгийн түрүүнд юуг ангийнхандаа ярих вэ? Юу гэж бодох вэ? За гараа өргөөрэй.
Хичээлийн дундуур хүүхдүүд асуултаа асуугаарай. Сонирхож байгаа, өнгөрөгч ярьсан сэдвүүд дотроос та бүхний сонирхлыг татаж байгаа, асууя гэж бодож байгаа, Ерөнхийлөгчтэй нэг уулзсаных та бүхэнтэй өдөр бүр уулзаад байхгүй учир нэг асууя гэж бодож байгаа зүйлээ асууж болно.
Сурагч: -“Монголын нэр ертөнцийн чихнээ”. Энэ үгийг эхэлж сонсоод Монгол эх оронд минь явж байгаа жуулчид хамгийн түрүүнд санагдсан.
Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж: -Жуулчид Монголын үзэсгэлэнт сайхан орноор явдаг. Намайг хөдөө явж байхад Монголын сайхан орноор аялж явж байгаа жуулчид тааралддаг. Мөн хамгийн түрүүнд монгол наадам, дэлхийд байхгүй эрийн гурван наадмыг тэр жуулчид гадныхан ирээд тэр гайхамшигийг нь бахаддаг.
Жуулчин гэхээр юу бодогдож байна? Бид нар юуг хиймээргүй байна? Наад зах нь л байгальд хогоо хаямааргүй байна. Миний хамгийн их сэтгэл зовоодог юм бол Монголын сайхан орон. Замаар явж байхад бөөн хог, уут, янз бүрийн гялгар уутнууд, ундаа, усны сав. Ийм юм ерөөсөө байж болохгүй. Би хувьдаа боддог юм Монгол хэдийд хогноосоо салж болох вэ?
Манай засаг захиргааны нэгж бүхэн, түүнийг удирдаж байгаа Засаг дарга бүхэн үүнийг дэвтэр дээрээ бичиж авах ёстой. Манай сумын нутаг дэвсгэр дээр хог байж болохгүй. Манай багийн нутаг дэвсгэр дээр хог байж болохгүй. Манай сургуулийн нутаг дэвсгэр дээр хог байж болохгүй. Манай байгууллагын нутаг дэвсгэр дээр хог байж болохгүй гээд л ажиллахад бүгдээрээ хогноосоо салж болно шүү дээ. Тэнд нь хогийн сав байрлуулаад багийнхаа нутаг дэвсгэр дээр байгаа хогийг хамтдаа түүчихдэг. Хогоо хаях гэж байвал хүмүүст сануулаад “Хог битгий хаяарай, хогоо энд хийгээрэй гэх юм бол Монгол хогноосоо салах боломжтой.
Монголын сайхан орон гээд жуулчин ирээд, хөдөө явж үзэх гэсэн чинь дүүрэн хог, нэг суурин газар ирэхэд дүүрэн замбараагүй юм байж болохгүй. Яаж Монголоо жуулчдад сайхан харагдуулах вэ. Үүнд би хувь нэмрээ яаж оруулах вэ гэдэг чамаас л эхлэх ёстой. Бидний энэ хичээлийг үзэж байгаа хүүхэд бүхэн дэвтэр дээрээ үүнийг бичиж аваад явах ёстой. Сургуулийн захирал, багш, сумын Засаг дарга бүгдээрээ санаачлаад энэ хичээлийн жилээс эхлээд Монгол хоггүй болох хэрэгтэй. Үүнийг би дахиж сануулж ярья гэж бодож байна.
Хоггүй сайхан байна гэдэг өдөр бүхэн хийдэг үйлдэл юм. Өдөр бүхэн та нар хоол унд иддэг, өдөр бүхэн нийтийн газар очдог, өдөр бүр илүүдэл зүйлээ гаргаж байдаг. Өдөр бүхэн хүн өөрийгөө цэвэрлэдэг. Өглөө бүр нүүр гараа угаадаг. Шүдээ угаадаг. Түүнтэй адил Монголынхоо сайхан байгаль, сайхан өнгийг өдөр бүхэн сайхан байлгахын төлөө хүүхэд бүхэн хувь нэмэр оруулах ёстой. Тэрнээс биш Ерөнхийлөгч нэг хэллээ гээд нэг удаа сайхан юм бодоод л, тэгээд цаашаа явахгүй бол тэгж болохгүй.
Дараагийн хүүхэд гараа өргөөрэй. Асуулттай хүүхэд асуултаа хэлээрэй.
“Буянт-Ухаа” цогцолбор сургуулийн сурагч Сарангарав: -Та дүн үнэлгээний тухай юу гэж боддог вэ?
Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж: -Хүүхдийн хөгжлийг зөвхөн заасан хичээлээр хэмжиж, заасан хичээлээр дүн тавих гэдэг бол нэг үнэлгээ мөн боловч бүрэн гарч чадахгүй. Сургууль дээр хүүхэд юу сурах ёстой вэ гэвэл бие, хэл, сэтгэл гурав гэдэг шүү дээ. Үүн шиг бүгдийг цогцоор хармаар байгаа юм. Сургуулийг би хүүхэд хөгжих талбар гэж нэрлэдэг. Хүүхэд хөгжих ёстой газар. Түүнд сургууль, багш, хамт олон, эцэг эх оролцож байгаа. Эдгээрийн хамтын ажиллагаа их чухал.
Хүүхэд хөгжинө гэдэг бол оюун ухаанаараа миний хүү яаж хөгжиж байна. Бие, сэтгэлээрээ яаж хөгжиж байна. Тэр бүхнийг нийлүүлж цогцоор нь үнэлэхийн тулд явдаг, цогцоор нь хүүхдийг хөгжүүлэхийн төлөө явдаг байвал их зөв болно. Хичээлээ заана. Хажуугаар нь спорт, хүүхдийнхөө дуртай зүйлийг хөгжүүлнэ. Би хүүхдүүддээ хэлдэг юм. “Чи нэг зүйлээр бусдаас илүү байхын тулд өөрийн дуртай сонирхолтой нэг зүйлийг л илүү хийж сур” гэдэг.
Ой тогтоолтоор манайхнаас хэн нь мундаг вэ гэхэд л тэр тэмцээнд ордог хүүхдийн нэр гарч ирдэгтэй адилаар чи нэг зүйлийг л бусдаас илүү хий. Болж өгвөл бүх юмыг бусдаас илүү хийх гэж оролдох хэрэгтэй. Гэхдээ тийм хүүхэд, тийм хүн гэж бараг байхгүй. Бүх юмаараа бүх хүнээс давуу хүн гэж байхгүй. Чи нэг сайн юмаараа илүү байх юм бол дараа нь хоёр сайн гурван сайн юмаараа илүү болно.
Ой тогтоолтын чиглэлээр олон улсын тэмцээнд ордог хүүхдүүд бий. Энд ирсэн тийм хүүхэд байгаа юу?
Нэгдүгээр сургуулийн сурагч Пүрэвжав: -Сайн байна уу. Намайг Пүрэвжав гэдэг. Би ой тогтоолтоор 2013 оноос эхэлж хичээллэсэн. 3 дахь жилдээ хичээллэж байгаа. Энэ хугацаанд би дэлхийн аварга, Азийн аварга, олон улсын их мастер болсон.
Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж: - Дэлхийн аварга гэдэг бол маш том цол шүү дээ. Яаж дэлхийн аварга болсон бэ. Аварга болохын тулд яаж уралддаг вэ?
Нэгдүгээр сургуулийн сурагч Пүрэвжав: -Энэ тэмцээн бага нас, дунд нас, насанд хүрэгчид гэсэн 3 насны ангилалтай. Энэ тэмцээний үеэр бүх төрлийн зүйлийг цээжилдэг. Тоо, нэр, зүс царай гэх зэрэг 10 төрлийн зүйл байдаг. Бүгдийг цээжилдэг.
Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж: -Та бүхэн нэг зүйлд итгэх хэрэгтэй. Монгол Улс монгол хүнээрээ дамжиж хөгжинө. Монгол Улс монгол хүнээрээ дамжиж мундаг болно. Хүнээр дамжихдаа монгол хүний оюун ухаанд тулгуурлаж мундаг болно гэж би боддог. Үүнд үнэхээр итгэдэг.
Нэг удаа эрэл хайгуул хийж байхдаа би монгол хүн гэдгээрээ бүр их бахархсан. Хүний оюуны чадавхийн дэлхийн үзүүлэлт гэж байдаг. Түүнийг улс орон бүхэнд гаргажээ. Тэгсэн чинь 140 гаруй орон дотроос Монгол Улс, монгол хүн оюуны чадавхийн үзүүлэлтээрээ эхний 5-д орсон. Монгол хүн байгалиасаа, цаанаасаа ийм аугаа оюуны чадавхитай юм байна шүү дээ. Сингапур, Итали, Япон, Өмнөд Солонгосын дараа Монгол ордог.
Яагаад энэ хүүхэд дэлхийн аварга болсон бэ? Мэдээж энэ хүүхдийн хичээл, зүтгэл бий. Байгалиасаа ийм боломж монголчуудад байна. Өгөгдөхүүн байна. Бид хүнд улирал, янз бүрийн зүйл, сайн сайхан бүх юмны дундуур яваад үнэхээр тийм болсон байна. Монголчууд дэлхийн их гүрэн байгуулж явсан гэдэг бол манай өвөг дээдэс гайхамшигтай оюуны чадавхитай хүмүүс байж л дээ.
За дараагийн охин. Чи яг юу тааж түрүүлсэн бэ?
“Шинэ үе” сургуулийн сурагч Цэцэгзул: -Намайг Цэцэгзул гэдэг. Ой тогтоолтоор 2012 оноос хичээллэж байгаа. Энэ хугацаанд Азийн мастер болсон. 30 минутын хоёртын тоолол төрлөөр дунд насанд дэлхийн рекорд эзэмшдэг. Энэ бол зөвхөн 0, 1-ээс бүтсэн цифрүүдийг цээжилдэг.
Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж: -Энэ төрлийн дэлхийн рекорд чиний нэр дээр байдаг уу?
“Шинэ үе” сургуулийн сурагч Цэцэгзул: -Тийм. Дунд насанд.
Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж: -Баяр хүргэе. Ийм гайхамшигтай байна шүү дээ. /Сурагчид алга ташиж баяр хүргэв/
Та нарын дотор ийм найзууд байна. Үүний төлөө та нар яваарай. Олон улсын тэмцээнд оролцож байсан өөр хүүхэд байна уу?
Нэгдүгээр сургуулийн сурагч Гарьд: -Би энэ оны долдугаар сард Швейцарь улсад зохион байгуулагдсан олон улсын физикийн тэмцээнээс хүрэл медаль авсан. Олон улсын физикийн олимпиад гэдэг дэлхийн тал бүрээс ирсэн хүүхдүүд физикийн мэдлэгээрээ өрсөлддөг гоё тэмцээн болсон.
Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж: -Монголын физикийн сургалт дэлхийн түвшинд явж байгаа юу. Та бүхэн тэр хүүхдүүдээс дутуу байна уу, түрүүнд нь байна уу, юугаараа илүү байна?
Нэгдүгээр сургуулийн сурагч Гарьд: -Мэдээж дутагдалтай талууд байгаа. Гэхдээ бид хичээл зүтгэлээрээ эн тэнцүү явдаг гэж би боддог.
Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж: -Манай физикийн сургалт дэлхийн түвшинд, олон улсын дундаж түвшинд байж байна гэдгийг та нар мэдэрч байгаа биз дээ?
Нэгдүгээр сургуулийн сурагч Гарьд: -Тийм.
Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж: -Жаахан илүү амжилт гаргахад л дэлхийн түвшинд гарч байна шүү дээ. Өөр хүүхэд байна уу? Олон байна шүү дээ. Ийм сайхан мэдээ сонсоход сонсож байгаа хүмүүст хүртэл сайхан байдаг. За тэр охинд микрофон өгөөрэй.
Сурагч Д.Мөнхзул: -Сайн байна уу? Намайг Даваахүүгийн Мөнхзул гэдэг. Би шатрын спортоор хичээллээд 4 жил болж байгаа. Би 8 насандаа дэлхийн аварга болж байсан. Азийн аваргын гурван алт, нэг хүрэл медальтай. Дүүргийн аваргаас эхлээд дэлхийн аваргын бүх алтан медаль надад байдаг.
Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж: -Баяр хүргэе. Мундаг байна. /Оролцогчид алга ташив/ Яаж чи шатар тоглодог болсон бэ? Багаас чинь аав ээж нь заасан уу, өөрөө суръя гэж бодсон уу?
Сурагч Д.Мөнхзул: -Аав, аниа хоёр тоглодог байсан. Би 6 настайгаасаа тоглож сурсан.
Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж: -Сургууль бүхэн дээр байх ёстой нэг зүйл бол шатар гэж би хувьдаа боддог. Энэ чиглэлээр Засгийн газар, Боловсролын яамтай ярьж байгаад хөтөлбөр хэрэгжүүлэх юмсан. Сургууль, сум бүхэнд, суурин газар бүхэнд шатрын клуб, дугуйлангууд ажиллаасай гэж би боддог. Шатар хүнд юуг сайн өгдөг вэ гэвэл тэвчээр суулгадаг. Шатар тоглодог хүүхэд тэр тухайгаа бодоод маш их тэвчээртэй болдог.
Амьдрал, бүх зүйлд маш олон хувилбар байдаг юм байна. Бухимдалтай хүүхэд байдаг байх. Гэтэл чамд ямар олон боломж, хувилбар байгааг харахгүй л байгаа. Зөвхөн харж байгаа хэсгээрээ бодоод л бухимдаад, уурлаад яваад байна шүү дээ. Тэгэхэд олон боломж байдаг. Шатар энэ бүхэнд сургадаг. Шийдвэр гаргах боломж өгдөг.
Улс үндсээрээ шатар тоглодог байх юм бол монголчуудын оюун ухаан улам мундаг хөгжинө. Тиймээс сургууль, суурин газар бүхэн шатрын спортыг дэмжээсэй. Дугуйлан, бүлгэмтэй байгаасай гэж хүсдэг. За тэр охин яриарай.
Орхон аймгийн сурагч Б.Есүй: -Намайг Баярын Есүй гэдэг. Орхон аймгийн орос 4 дүгээр сургуульд сурдаг. Миний хувьд саяхан болсон Рио-2016 олимпийн наадамд усанд сэлэлтийн төрлөөр Монгол Улсаа төлөөлж оролцсон. /Оролцогчид алга ташив/
Маш том, гоё тэмцээн болсон. Өөрөөсөө мундаг том тамирчидтай эн зэрэгцэж уралдана гэдэг миний хувьд нэр төрийн хэрэг байсан. Би 50 метрийн өврөөр даллах төрөлд Монгол Улсын рекордыг шинэчлэн тогтоосон.
Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж: -Гайхамшигтай. Тэр мундаг сэлдэг тамирчидтай өрсөлдсөн. Баяр хүргэе. Улам их амжилт хүсье. /Оролцогчид алга ташив/
Би хүүхэд байхдаа, оюутан байхдаа усанд сэлж сурахсан гэж их боддог байсан. Манай Зэрэг суманд жижигхэн булаг байсан. Хавар дулаараад ирэхээр тэнд бүгдээрээ очдог. Эхлээд хөвж сураад, тэгээд сэлж сурдаг. Оюутан байхдаа бассейнд болж өгвөл явдаг байсан. Одоо явахыг боддог. Усан спортыг би асар их дэмждэг. Хүнийг өв тэгш хөгжүүлдэг. Үнэхээр гайхамшигтай спорт. Энэ спорт төдийгүй зүгээр л энэ чиглэлээр хичээллэдэг хүн наад зах нь эрүүл байдаг. Стресс, муу муухайг ус аваад үлддэг. Би тэгж итгэдэг.
“Сант” сургуулийн сурагч Оюунтөгс: -Намайг Оюунтөгс гэдэг. “Сант” сургуулийн 12 дугаар ангид сурдаг. Багаасаа математик, физикийн олимпиадад оролцож, сая Гарьдтай цуг физикийн олон улсын олимпиадад явж хүрэл медаль аваад, Монголынхоо анхны хүрэл медаль авсан эмэгтэй сурагч болж, бас олон улсын олимпиадаас шагнал авсан хамгийн залуу сурагч болсон.
Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж: -Баяр хүргэе. Мундаг байна. /Оролцогчид алга ташив/ Тэр олимпиадад хэдэн орон оролцсон бэ?
“Сант” сургуулийн сурагч Оюунтөгс: -2016 онд Швейцарьт зохиогдсон физикийн олон улсын олимпиадад 80 гаруй орон оролцож Монгол Улс 20 дугаар байрт жагссан.
Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж: - Мундаг байна. Баяр хүргэе. /Оролцогчид алга ташив/
Бид олон улсад амжилт гаргаж байгаа хүүхдүүдээ харахад бидний залуу үе ямар гайхамшигтай үе болж өсөн торниж байгаа юм бэ. Тэдэндээ бага ч болов тус хүргэх юмсан гэж боддог. Энэ чиглэлээр оролцож, хүүхдүүддээ тусалж байгаа аав ээжүүдэд би маш их баярлаж явдаг.
Энэ хичээл дээр миний хэлэх нэг зүйл бол дэлхийд, олон улсад амжилт гаргахын тулд чи эхлээд гэртээ амжилт гарга. Дэлхийн хүн байхын тулд эхлээд чи өөрөө сайн хүн бай. Дэлхий рүү алхам хийхийн тулд чи эхлээд гэртээ, сургуульдаа мундаг бай. Сургуульдаа чи үнэхээр мундаг байгаа бол сумандаа, дүүрэгтээ, хамт олон дотроо мундаг бай. Сургууль, дүүрэгтээ мундаг байгаа бол улсдаа сайн бай. Улсдаа сайн байгаа бол дэлхийд сайн бай. Дэлхийн хүний хийх гэж байгаа анхны алхам бол гэрээс эхэлдэг. Сургуулийн хичээлээс эхэлдэг юм. Тийм учраас энэ талаар бодоогүй хүүхдүүд өнөөдрөөс алхмаа хийж эхэл. Ингэх юм бол чи амжилтад хүрнэ.
Монголын нэрийг ертөнцийн чихэнд, дэлхийн чихэнд гаргахын тулд эхлээд би өөрөө сайн байх хэрэгтэй юм байна. Би өөрөө энэ алхмыг хийх хэрэгтэй юм байна. Ертөнцийн чихэнд сайн мэдээ дуулгахын өмнө ээж аавдаа л сайн мэдээ дуулга. “Миний охин гэрээ цэвэрлэчихсэн, хоол ундаа хийчихсэн байна. Ийм юмаар амжилт гаргачихсан байна” гэж ээж аавууд нэг сайн зүйл сонсоод баярлаж байдаг. Дэлхийн хүнд, хүн төрөлхтөнд сайн мэдээ дуулгахын тулд чи эхлээд ээж аавдаа л сайн мэдээ дуулга. Анги дотроо л чиний тухай хүүхдүүд сайнаар ярьдаг бол. Тэгээд л чи урагшилна. Чи тэндээс өөрийнхөө эрчим хүч, эр зоригийг авдаг болно. За тэр охин яриарай.
85 дугаар сургуулийн сурагч Бадамхатан: -Намайг Бадамхатан гэдэг. 85 дугаар сургуулийн 12-б ангийн сурагч. Монгол Улсын хөлбөмбөгийн шигшээ багийн ахлагч. Манай шигшээ баг байгуулагдаад удаагүй. Сая 8 дугаар сарын 12-нд Японд 7 тоглолт хийсэн. Туршлага солилцоогоор явсан.
Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж: -Японы ахмадын багтай тоглосон гэсэн. Хожсон уу?
85 дугаар сургуулийн сурагч Бадамхатан: -Хожсон.
Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж: -Ямар мундаг юм. Баяр хүргэе. /Оролцогчид алга ташив/
Хамгийн гол нь сүүлийн үед манай охидууд ийм адтай, мундаг болж байгаа. Би хөлбөмбөгийг байнга дэмждэг. Байнга үздэг. Хөлбөмбөгийн төлөө явдаг. Монгол Улсын сум бүхэнд хөлбөмбөгийн жижиг талбай байгаасай. Сургууль бүхэн заалан дотроо заалны хөлбөмбөг тоглодог байгаасай. Биеийн тамирын хичээл дээр хөлбөмбөг тоглодог байгаасай гэж боддог. Би үүний төлөө байдаг.
Аймаг аймгаараа баг байгуулаад монголчууд хоорондоо өрсөлдөөсэй. Нутгийнхаа нэрийг сайхан гаргахын төлөө зүтгээсэй. Дэлхийн хөлбөмбөгийн аугаа одууд, аугаа багуудад монгол хүүхдийн нэр нэг өдөр сонсогдоосой гэж бодож явдаг. Манай охид ийм амжилт гаргаад, тэмцээнд оролцоод явж байгаад их баяртай байгаа.
Ноднин дэлхийн эмэгтэйчүүдийн хөлбөмбөгийн аваргын тэмцээн болсон. Хаанах түрүүлснийг та бүхэн мэдэж байгаа.
85 дугаар сургуулийн сурагч Бадамхатан: -Японы ахмадын баг өчигдөр бидэнтэй Хөлбөмбөгийн холбоон дээр ирж дахин тоглосон. Тэгээд бас хожсон.
Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж: -Бүр Монголд ирсэн юм уу? Сайн байна шүү дээ.
85 дугаар сургуулийн сурагч Бадамхатан: -Баасан гаригт дахин тоглоно.
Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж: -Дараа хөлбөмбөг тоглоцгооно оо. Манай хүүхдүүд их сайн тоглож байгаа. Хөвгүүдээс нэг нь тоглолтынхоо тухай ярь даа. Манай хүүхдүүд өнгөрсөн жил өөрсдийнхөө насны тэмцээнд оролцоод медаль авсан.
Хөлбөмбөг гэхээр бид Бразиль мундаг, Испани мундаг, Англи мундаг, Норвег мундаг, Азиас Япон мундаг гээд боддог. Гэтэл манай хүүхдүүд оролцоод, тэр багуудтай өрсөлдөөд медаль аваад ирсэн. За тэр хүү яриарай.
97 дугаар сургуулийн сурагч Шинэбаяр: -Намайг Шинэбаяр гэдэг. Би 97 дугаар сургуулийн 7-б ангийн сурагч. Бид 2014 онд Замын-Үүдийн тэмцээнд явж аварга болсон. Бас 2013 онд тантай хамт Хойд Солонгост айлчлалаар явж тоглосон.
Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж: - Хойд Солонгост бид очоод 50 мянган хүн цугласан стадионд тоглосон. Биднийг очиход 50 мянган хүн ороод суучихсан байсан. Хойд Солонгосын багийнхан байсан. Би очоод хаалга руу бөмбөг өшиглөж оруулаад, нээгээд, Хойд Солонгосын багийнханханд бөмбөгөө бэлэглээд, манай хүүхдүүд тоглосон. Хойд Солонгосын хөлбөмбөгийн баг мундаг шүү дээ. Бид солилцоо хийх тухай ярьж байсан.
Чөлөө зав гарахаараа би үүн рүү маш их анхаарна. Хөлбөмбөгийн төлөө бүгдээрээ зүтгэнэ ээ. Сургууль бүхэн хөлбөмбөгийн багтай, охидын, хөвгүүдийн багтай болоосой гэж бодож байгаа. /Оролцогчид алга ташив/
Монголчууд цаашдаа спортын олон салбарт цахиур хагална гэж бодож байгаа.
Токиод болох олимпийн наадамд таван шинэ төрөл орох гэж байгаа гэсэн. Түүн дотор спорт авиралт гэж надад ойрхон нэг төрөл сонсогдож байна лээ. Хаданд хийдэг авиралт олимпийн төрөл болоод хувирчихлаа.
Монголчууд уул хаданд их гүйдэг, явдаг хүмүүс. Манай тамирчид хаданд авиралтад гарах байх гэж бодож байгаа. Наад зах нь нэг сайн биеийн тамирын багш байвал спортынхоо заалны нэг буланд стандартын авиралтын хана хийчихсэн байхад хүүхдүүд тоглоно. Сая манай хаданд авиралтын улсын тэмцээн болсон.
Хоол сайн хийдэг байсан ч чи олон улсын тогооч нарын тэмцээнд оролцоод, Монголынхоо нэрийг гаргах боломжтой. Манай тогооч нар тэмцээнд маш сайн оролцож явж байгаа. За дараагийн хүүхэд яриарай.
Сурагч Намуун: -Намайг Болдбаатарын Намуун гэдэг. Би таэквандогийн спортоор хичээллэдэг. Таэквандогийн хар бүс, хоёрдугаар дантай. Олон улсын хэмжээний мастер цолтой. Миний амжилт бол бага насны дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээнээс хүрэл медаль, Ази тивийн аварга шалгаруулах тэмцээнээс хүрэл медаль, Азийн хүүхдийн их наадмаас алтан медаль авсан.
Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж: -Баяр хүргэе. /Оролцогчид алга ташив/
Би дөрвөн хүүтэй. Би хүүхдүүддээ хэлдэг юм. Та нар нэг юмаар, наад зах нь таэквандо, бие хамгаалах урлагаар хичээллэж сурвал амьдралд хэрэгтэй шүү дээ гэдэг. Хүн бүхэн багаасаа нэг юмаар хичээллэж, ээж аавууд нь хүүхдүүдээ дэмждэг байх хэрэгтэй.
Бид дэлхий, олимпод амжилт гаргасан тамирчдаа сар бүр, насаар нь урамшуулах гээд хөтөлбөр хэрэгжүүлээд явж байгаа. За тэр гараа өргөсөн хүү яриарай.
МонТурк сургуулийн сурагч С.Цэнд-Аюуш: -Намайг Сособарамын Цэнд-Аюуш гэдэг. МонТурк сургуулийн 12 дугаар ангид сурдаг. Өнгөрсөн долдугаар сард Хонконгод олон улсын математикийн 57 дугаар олимпиадад оролцож хүрэл медаль авч ирсэн.
Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж: -Баяр хүргэе. /Оролцогчид алга ташив/
Цаг хугацаа асар хурдан өнгөрч байна. Хичээл эхлээд бараг нэг цаг боллоо. Одоо асуулттай хүүхдүүд гараа өргөөрэй.
МонТурк сургуулийн сурагч С.Цэнд-Аюуш: -Таны хувьд үндэсний үзэл, үндсэрхэг үзэл хоёрын ялгаа юу вэ?
Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж: -Сая бид эх орныхоо тухай ярьж байсан. Үндэсний үзэл, үндсэрхэг үзэл, эх оронч үзэл гэж байдаг. Би хувьдаа бодохдоо эх оронч үндэсний үзэл гэдэг бол тухайн ард түмнийг түлхэж авч явдаг сайн зүйл гэж боддог. Үндэсний үзлийн талаар монгол хүн бүхэн бодох ёстой. Үндэсний үзэл гэдэг монгол хүнтэй холбогдох юм байна. Тэгвэл эх оронч үзэл юутай холбогдоно гэж та бүхэн үзэж байгаа вэ?
Эх оронч үзэл Монгол Улстай холбогдох юм байна. Эх оронч үзэл бол яаж эх орноо хөгжүүлэх вэ? Яаж эх орноо хөгжүүлж, яаж эх орныхоо нэрийг дэлхий нийтэд сайнаар гаргах вэ гэсэн үзэл байна.
Үндэсний үзэл гээд ирэхээрээ монгол хүнтэй холбоотой, яаж монгол монголоо дэмжих вэ? Яаж монгол монголоо өөд нь татах вэ гэсэн үзэл юм байна гэсэн бодолтой байна. Эх оронч үндэсний үзэл гэдэг үзлийг хүүхэд бүхэн, монгол хүн бүхэн өөртөө суулгаж авсан байх хэрэгтэй. Үүгээрээ бид бахархаж явах ёстой.
Үүнээс жаахан халтирах гээд, үндсэрхэх гэдэг юм уу, өөр үндэстнийг үзэн ядах, доош нь хийх хандлага руу халтирах гээд байдаг тал байдаг. Энэ бол ерөөсөө хэрэггүй. Би түрүүн хэлсэн. Бусад улс орон, бусад үндэстэнд гайхамшигтай сайн зүйлүүд байгаа. Гэхдээ монголчууд арай илүү байх гэж би итгэдэг. Илүү байгаасай гэж би хүсдэг. Би үүний төлөө явдаг. Үүнийг л үндэсний үзэл гэдэг.
Монголоо гэсэн энэ үзэл юун дээр бий болдог вэ гэхээр Монголоо хайрлах хайран дээр бий болдог. Явж явж Монголынхоо газар нутгийг үзээд “Ямар сайхан юм бэ” гээд бахархаад ирэх тусам тэр бахархлаас хайр бий болдог. Хайр суурьтай байх юм бол тэр сайн үзэл. Монгол хүнээ хайрладаг, эх орноо хайрладаг тийм суурьтай байх юм бол тэр сайн үзэл гэж би боддог.
Сурагч: -АСЕМ-ийг яагаад Монголд хийх болсон бэ? Та энэ санааг гаргасан юм уу?
Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж: -АСЕМ гэснээс энэ самбар дээрх логог та бүхэн харж байгаа. АСЕМ гэж сая юу болсон билээ? Хүүхдүүд мэдэж байгаа юу? Та нар АСЕМ-ийн тухай ярь даа.
Сурагч: - Энэ бол Ази, Европын уулзалт.
Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж: -Тийм. Ази, Европын орнуудын ууулзалт болсон. Монгол бол Азийн улс. Хүн ер нь энд тэнд явж байхдаа ямар хоол идсэнээ сайн санадаг. Би АСЕМ-ийн хоолны газраар орсон. Монголчууд бид түүнийг гайхамшигтай зохион байгуулсан шүү. Нэг км урт газарт хоёр талаар нь хоолны газар байгуулаад төрөл бүрийн хоол хийж тавьсан. Хүний уудаг, иддэг бүх зүйлийг Монгол хийж байгаа. Тэр бүхнээрээ зочдоо дайлсан.
АСЕМ-д ирсэн гаднын зочид, сэтгүүлчид 2000 гаруй хүн тэнд хооллосон. Тэд хоорондоо ярьж байна гэнэ. Тэд юу ярьсан бэ гэхээр өмнө нь бид бусад оронд болсон АСЕМ-д яваад очиход хачиртай талханд дугаарлуулж байсан. Харин Монголд бүх юм байна. Бидний дуртай хоол бүхнийг үнэгүй өгч байна гэсэн. Бид нийлүүлсэн газарт нь мөнгийг нь төлчихсөн байсан.
Би бүр орой дундуур нь явж үзэхэд дандаа европынхон сууж байсан. Тэр хүмүүс буцахдаа Монголын хоолоор дамжуулаад л Монголын сайн сайхан, монголчуудын уламжлал заншил, монголчуудын зочломтгой байдлыг таньж, Монголд очих юмсан гэсэн хүслийг төрүүлж байгаа.
Мөн АСЕМ-ийн үеэр Монгол гэсэн нэр орсон мэдээг дэлхийд давхардсан тоогоор 5 тэрбум хүн сонссон байна. Монголын нэр ертөнцийн чихэнд очино гэдэг чинь үүгээр дамжиж очиж байгаа.
Би Монголын түүх уламжлалаар бахархаасай гээд тэр ирсэн мундаг удирдагчдад хадны дүрс зурагнаас сэдэвлэж зурсан зургийг бэлэглэсэн. Би хурал дуусахад “Монголчууд хэдэн мянган жилийн аугаа түүхтэй. Манай өвөг дээдэс хадан дээр мессеж бичиж, зураг зураад үлдээчихсэн байдаг. Та нарт зураг болгоод бэлэглэж байна. Нэг нэгийг аваад гараарай” гэсэн. Нөгөө Ерөнхийлөгч, Ерөнхий сайд нар өөрсдөө тэр зургаа сугавчилчихсан явж байсан.
АСЕМ-ийн тухай ярих олон зүйл байгаа. Нэг сайн юм бодож олоод, хийгээд, ард нь гарч чадах юм бол болдог. Хүмүүс юм хийх гэж байхад өмнө нь янз бүрээр ярьдаг. Янз бүрээр муулдаг. Хийсний дараа сайныг нь ойлгодог. Тэгэхээр урьд нь чамайг муу хэлж байгаа, доош нь хийж байгаа зүйлд битгтй автаарай гэж хэлье.
Би найман жил хичээл заалаа. Хүүхдүүдэд нэг юм үлдээх юмсан гэж бодож байгаа. Энд Боловсролын сайд сууж байгаа. Би Боловсрол, соёл, спортын яам, МҮОНТ-тэй яриад Монголын хүүхэд бүхэн кинглтэй байгаасай гэж хүсч байгаа. Ном уншдаг хүүхдүүдэд нөгөө олон номыг энд хийчихдэг. Жаахан охин сургуульдаа явахдаа таван ном цүнхэндээ хийгээд үүрээд явахад хүнд байгаа биз дээ. Тэгвэл энэ кингл дотор бүх номыг хийчихвэл сайн.
Нэг сайн зүйл нь сайн номын зохиогч хүн энэ кингл рүү номоо хийгээд, нэг хүүхэд татаад авах тутам тэр зохиогчийн дансанд мөнгө ороод байх юм. Тэгэхээр Монголын хүүхдийн зохиол, сурах бичгүүд улам чанар сайжирна.
Та нар мэдж байгаа. Юнивишний видео сан гэж байдаг. Тэр рүү орж кино үздэг. Тэгэхэд тухайн киног нь үзэхэд кино хийсэн хүний дансанд мөнгө орж байдаг. Одоо л бид зах зээлийн нийгэмд амьдарч байгаагаа мэдэрч байна гэж манай киночид ярьж байна гэсэн.
Түүнтэй адилхан кинглээр дамжуулаад манай бичдэг хүмүүс орлоготой болох боломжтой. Манай хүүхдүүд сургууль дээрээ утсаараа оролддог. Бусад ихэнх газар хүүхдүүд сургуулийн орчинд гар утас барихыг хориглодог шүү дээ.
Түүний оронд кинглээрээ оролдоод номоо уншаад сууж байх хэрэгтэй. Интернэт рүү орохгүй, зөвхөн ном уншина. Дээр нь тэмдэглэл хийж болдог. Би үүнийг Монголын хүүхэд бүхэнд хүргэх юмсан гэж бодож байгаа. Энэ төслийг хэрэгжүүлэхэд Засгийн газартай хамтарч ажиллана. Та бүхэн дэмжиж байна уу?
Сурагчид: -Дэмжиж байна. /Алга ташив/
Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж: -Өөр асуулттай хүүхэд байна уу? За энэ хүү асуугаарай?
Төв аймгийн сурагч Жамц: -Сайн байна уу? Намайг Жамц гэдэг. Би Төв аймгийн “Хүмүүн” цогцолбор сургуулийн Мөнхбаяр багштай 11-б ангийн сурагч.
Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж: -Танай анги, сургууль ямар онцлогтой билээ?
Төв аймгийн сурагч Жамц: -Манай анги математик, физик, япон хэл гэсэн сонголттой анги. Бид өнгөрсөн жил Япон улс руу явж Япоын хэл, соёлтой танилцсан.
Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж: -Сургуулиуд чиглэл чиглэлээрээ 10,11,12 дугаар анги руу ороод ирэхээрээ ирээдүйд сонирхож байгаа чиглэлээр нь түлхүү хичээл ордог гэж ойлгосон. Япон хэлтэй болъё гэвэл япон хэл түлхүү үздэг ч юм уу. Физик, математик, анагаахын чиглэлээр явъя гэвэл физик, химийг илүү заадаг ч юм уу. Тийм сургуулийн хүүхэд гэж ойлгож байгаа. Тийм үү?
Төв аймгийн сурагч Жамц: -Тийм. Манай сурагчид Японы 1000 инженер бэлтгэх сургалтад бэлтгэгдэж байгаа. Суурь нь математик, физик.
Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж: -Яг зөв. Японы Ерөнхий сайд Абэ ирээд бид тийм төсөл хэрэгжүүлж байгаа. Бүр цааш нь 10 мянга болгоё гэж байгаа. Бусад улс орнуудтай ч ийм төсөл хийе гэж байгаа. Нэг сайн санаа гарахад л манай сургууль дээр хүртэл сайн ажил хийгдэж байгаа. Төгсөх ангиуддаа мэрэгжлийнхээ чиглэлд сургалт хийж байна. Өөр асуулт байна уу?
Төв аймгийн сурагч Жамц: -Таны энэ хичээл 8 дахь жилдээ явж байгаа. Та ирэх жилийн 9 сарын 1-нд энэ хичээлээ заах уу?
Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж: -Юм хугацаатай. Ирэх жилийн 9 сарын 1-нд би Монгол Улсын Ерөнхийлөгч биш байна. Тэгэхээр Ерөнхийлөгчийн хувиар энэ хичээлийг заахгүй. Би Ерөнхийлөгч болоод л нэг сайн санаа, нэг сайн зүйл хийх юмсан бодож байсан. Тэгээд 9 сарын 1-нд хичээл заая гээд анх Ерөнхийлөгч болсон жилээсээ эхлүүлсэн. Энэ жил найм дахь хичээл.
Би 8-ын тоонд бас бэлгэшээдэг. Манайх найман эрэгтэй хүүхэдтэй айл. Найман эрэгтэй хүүхдийн хамгийн бага нь би. Би дээрээ долоон ахтай. Найман хүүтэй айлын хүүхэд би найман удаа Монгол даяар нийт оюутнууд, хүүхдүүддээ зориулж хичээл заалаа. Энэ бол их хувь заяа гэж би боддог.
Хичээлүүд маань телевизүүдийн видео сан дотор үнэгүй байгаа. Хэрэв миний өмнөх хичээлүүүдийг үзье гэвэл үзээрэй. Хичээлүүдээ фейсбүүк дээр байрлуулна. Тусад нь пейж нээнэ. Ерөнхийлөгчийн хичээл гээд 8 хичээлээ оруулна. Та нар орж байгаарай.
Өнөөдөр энд 60 гаруй хүүхэд ирсэн. Би та нартай цаашдаа холбоотой байя гэж бодож байгаа. Эдгээр хичээл дээрээ суурилаад “Монгол” гэдэг нэртэй клуб байгуулдаг ч юм уу гэж бодож байгаа. Та нарын бүх утас, хаяг байгаа. Тийм учраас нэг өдөр “Элбэгдорж ах нь ярьж байна. Туслах нь ярьж байна” гэвэл та нар утсаа аваад хариулахыг бодоорой.
Тэгээд хэдүүлээ уулзаж хөлбөмбөгөө ярья. Илүү чөлөөтэй гоё гоё юмны тухай ярилцъя л даа. Энэ хичээл дээр асууж чадаагүй зөндөө олон зүйл байгаа. Асуумаар, зөвлөгөө авмаар зүйл байвал ярилцъя. Энэ боломжийг тэр клубээр дамжуулаад Монголынхоо нийт хүүхдэд олгох юмсан гэсэн бодол байгаа.
Арай өөр хэлбэр, арай өөр өнгөөр ирээдүй үетэйгээ, хүүхдүүдтэйгээ би байнга холбоотой байх болно. Би хэзээ ч оюутнуудын, хүүхдүүдийн урилгаас татгалзаж чаддаггүй. Яагаад гэвэл та нар бидний дараа үе.
Би та бүхэнтэй уулзахдаа дандаа болгоомжилдог. Жаахан эмээдэг. Яагаад гэвэл та нар миний ард үлдэнэ. Тийм учраас би та бүхний өмнө зөв харагдах ёстой. Үлгэр дуурайлалтай харагдах ёстой шүү дээ. Та бүхэн бидний ард үлдэж Монгол Улсыг, эх орноо авч явах хүмүүс бол та бүхэн шүү.
Тиймээс хүүхдүүдийн өмнө, сурагчдын өмнө, ирээдүй үеийнхнийхээ өмнө ахмад үе, өмнөх үеийнхэн нь хамгийн сайнаараа л байх ёстой. Тэнд байгаа сайн юмаа уламжлуулж байх ёстой. Өөр асуулт байна уу?
“Эм Ай Ю” дээд сургуулийн оюутан Алтжин: -Сайн байна уу, эрхэм Ерөнхийлөгч өө. Тантай дахин уулзсандаа таатай байна. Би 2010 онд “Монгол бахархал” сэдэвтэй таны хичээлд суусан. Намайг Алтжин гэдэг. “Эм Ай Ю” дээд сургуулийн 4 дүгээр курсийн оюутан. АСЕМ-ийн талаар сая та ярилаа. АСЕМ-ийн үеэр би АСЕМ вилла дээр сайн дурын ажилтнаар ажилласан. Одоо асуултдаа оръё.
Монгол хүмүүсийн санааг зовоосон нэг зүйл байна. Сангийн яамнаас гаргасан 2016 оны төсвийн тодотголд Монгол Улсын орлого зарлагаа дийлэхээ больсон. 2,2 тэрбум төгрөгийн зээл авч байж 2016 оныг давахаар болсон байна гэсэн байгаа. Ингэхдээ оюутан залуус, хүүхдүүдийг дэмждэг тэтгэлэгийг зогсоох нь зөв үү?
Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж: -Ер нь бидний ярьж, үргэлж л хэлдэг юм бол аливаа Засгийн газар өмнөх Засгийн газрын хийж байсан сайн ажил, сайн уламжлалыг цааш нь үргэлжлүүлэх ёстой шүү дээ. Энэ Засгийн газар ч гэсэн ингээд явна гэж бодож байгаа.
Би Ерөнхий сайд байхдаа оюутнууддаа чиглүүлж нэг хөтөлбөр хэрэгжүүлээд явж байсан. Мэргэжил сургалтын төв гэсэн хөтөлбөр санаачилж ажилласан. Эцэг эхчүүдийн дэмжлэгийг их авч байсан хөтөлбөр болсон. Хүүхдүүд 10,11 дүгээр ангиа төгсөөд Мэргэжил сургалтын төвд ордог, тэнд орж суралцах юм бол урамшуулал олгодог болгосон юм. Ээж аавууд бодохдоо хүүхдээ дээд боловсролтой болгоно, гадаадад явуулна гэж боддог. Гэтэл хүн бол ямар ч ажлыг сайн хийдэг байх ёстой.
Дараа нь оюутанд олгодог 70 мянган төгрөгийн тэтгэлгийг санаачлаад явж байсан. Тэр хөтөлбөр эдийн засгийн хүндрэлээс болоод зогсох хандлагатай байгаа юм шиг байна лээ. Уг нь шалгуур нь улам сайн болоод тэтгэлэг цаашаа үргэлжлээд яваасай гэж би боддог. Тэр тэтгэлгийг манай оюутнууд буруугаар ашиглаад байна гэж зарим хүн ярьдаг. Гэтэл цаана нь зөвөөр ашиглаж байгаа хэдэн арван мянган оюутнууд байгаа шүү дээ. Тэр тэтгэлэг айлын амьдралд ч сайнаар нөлөөлдөг зүйлүүд байгаа.
Дэлхийн шилдэг их дээд сургуулийн эхний 20-д тэнцэх юм бол бүх төлбөрийг нь төрөөс даадаг болсон. Тэр бол залуучуудын мөрөөдлийг дэмжсэн сайн хөтөлбөр. Тэр хөтөлбөрийг цааш нь үргэлжлүүлээд явах байх гэж итгэж байна. Гэхдээ өнөөдөртөө янз бүрийн зохицуулалт хийх шаардлага байгаа байх. Цаашаа энэ бүхнийг харж байгаа болов уу гэж бодож байна.
Бас нэг санаачилга бол хүүхэд харах үйлчилгээ. Үүнийг Боловсролын сайд дэмжих байх. Цэцэрлэгийн хүрэлцээ муу байгаа тул энэ хөтөлбөрөө улам цаашаа хэрэгжүүлээсэй гэсэн бодол байгаа. Интернэт, олон нийтийн сүлжээгээр би чөлөөтэй харилцдаг учраас манай залуучууд, оюутнууд, хүүхдүүд, эцэг эхчүүд маш их асууж байна л даа.
Сурагч: -Та Ерөнхийлөгчийн суудлаасаа буухаасаа өмнө хамгийн сүүлд Монголын төлөө юу хийх вэ?
Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж: -Хийхээр төлөвлөсөн маш олон зүйлүүд байгаа. Энэ зүйлийг хамгийн түрүүнд, энэ зүйлийг хамгийн сүүлд хийнэ гэж ялгасан зүйл байхгүй. Өдөр бүхэн өмнөх ажлаа хийгээд явдаг хугацаатай юм чинь сайхан шүү дээ. Хугацаандаа ажлаа сайн хийгээд цаашид иргэний хувиар сайн ажиллаад явна шүү дээ.
Сурагч: - Та сургуулийг ямар байгаасай гэж хүсдэг вэ?
Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж: -Сургуулийн сайн байгаасай л гэж хүсдэг. Сургууль сурагчдаа нэн тэргүүнд сайн дэмждэг байгаасай, эцэг эхчүүдтэйгээ хамтарч сайн ажилладаг байгаасай. Хүүхдийг хөгжлийг дэмждэг сайн талбар байгаасай, шинэ санаа санаачилгын талбар байгаасай л гэж боддог доо.
Сурагч: -Би өмнөх жилийн 11 дүгээр сард НҮБ-ын индэр дээрээс илтгэл тавьсан юм. Та 5,10 дугаар сард нийтээрээ мод тарих тухай зарлиг гаргасан. Түүний дагуу энэ 10 дугаар сард бидэнтэй хамт мод тарина уу гэж хүсэлт гаргаж байна.
Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж: -Болно шүү дээ, хамтдаа мод тарья. Олон газраас урилга ирж байгаа. Энэ 60 хүүхэдтэй дахин нэг уулзаж хамтдаа мод тарина, хамтдаа хөл бөмбөг тоглоё. Тэр өдрийн хөтөлбөрийг харъя.
Сурагч: -Та гадаадад байгаа Монголчуудын талаар юу гэж боддог вэ? Тэднийг эх орондоо эргэж ирээсэй, эсвэл тэндээ хэсэгтээ ажиллаж хөдөлмөрлөөсэй гэж бодож байна уу?
Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж: -Гадаадад сурч, ажиллаж, амьдарч байгаа монгол хүмүүс бол Монголдоо хөрөнгө оруулалт хийж байгаа хүмүүс гэж боддог. Тэр хүмүүс сайн зүйлд суралцаад эх орондоо ирж ажиллаж хөдөлмөрлөөсэй гэж үздэг. Түүнийг төрөөс сайн дэмжээд өгөх хэрэгтэй. Гадаадад төрсөн Монгол иргэд өөр орны иргэн болоод явчихдаг. Тэгвэл монголчуудаа дэмжиж, Монголчууд олуулаа хүчирхэг болж, дэлхий нийтээс сурсан мэдсэнээ цуглуулаад хамтдаа хөгжиж, эх орныхоо хөгжил дэвшилд улам олон хувь нэмэр оруулдаг байгаасай гэж хүсч байна. Үүний төлөө ажиллаж байгаа.
За ингээд хичээлийн цаг дуусч байна. Би та бүхэнд нэг шүлэг хэлэх гэсэн юм. Анхны хичээлээ Д.Нацагдоржийн шүлгээр эхэлж байсан. Одоо найм дахь удаагийн хичээлээ мөн энэ хүний шүлгээр өндөрлөх нь зүйтэй гэж үзэж байгаа. Монголчууд, аугаа зохиолч Д.Нацагдорж гэдэг хүн ямар их ухаантай байсан, бид ямар мундаг өвөг дээдэстэй байсан бэ гэдгийг эндээс харах хэрэгтэй.
Д.Нацагдоржийн ТҮҮХИЙН ШҮЛЭГ гэж байдаг, 1936 онд энэ шүлгийг бичсэн. Үүн дээр надад хамгийн их буусан, хамгийн их таалагддаг хоёр мөрт байна. Үүнийг хамтдаа уншицгаая.
Мянган голыг гаталсан морин туурайн гавьяа,
Найман зүгт мандсан эцэг өвгийн гавьяа,
Нармай төрийг байгуулсан, дэлхий дахинд гавьяа
Манай өнгөрүүлсөн түүх хүн төрөлхтөнд гавьяа.
Монгол хэмээх нэгэн нэр, ертөнцийн чихнээ дуурсгалтай,
Монголын тул хэмээх сэтгэл, манай зүрхэнд холбоотой
Өсөхөөс сурсан үндсэн хэл, орхиж болшгүй соёл мөн.
Үхтэлээ орших төрөлх нутаг, салж болшгүй орон мөн.
Монгол Улс минь мандан бадрах болтугай,
Монгол Улс минь Мөнх орших болтугай гэж би үргэлж ерөөж байдаг. Хичээлд идэвхтэй оролцсон хүүхдүүддээ баярлалаа.
МҮОНТВ-ийн хөтлөгч Н.Баярмаа: -Монгол Улсын Төрийн тэргүүндээ хүүхэд багачуудынхаа өмнөөс баярлаж талархсанаа илэрхийлье. Монголынхоо ирээдүй болсон хүүхэд багачууд та нар минь бага балчир наснаасаа эрдэм номд шамдаж, сайныг дагаж, ихийг бүтээгч, зөвийг эрхэмлэгч байж Монгол орныхоо нэр төрийг Ертөнцийн чихнээ сайн сайхнаар дуурсгаж яваарай.
Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж: -Ерөөл бат сайхан оршиг ээ.
Хөтлөгч Н.Баярмаа: Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн теле хичээлийг МҮОНТВ орон даяар шууд дамжуулан хүргэлээ.
Үүгээр Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн "Монголын нэр ертөнцийн чихнээ" сэдвээр заасан теле хичээл өндөрлөв.
Мэдээний дүрсийг доорх хаягаар үзнэ үү
