Л.Эрхэмбаяр: Ерөнхийлөгчийн зарлигт Засгийн газар гох дэгээ тавихгүй байх
Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн Хот, хөдөөгийн хөгжлийн бодлого хариуцсан зөвлөх Л.ЭРХЭМБАЯРТАЙ цөөн хором ярилцлаа.
-Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж Засгийн газраас санал авахаар зарлигийн төсөл хүргүүлсэн гэж сонслоо. Ямар агуулгатай зарлиг гаргахаар төлөвлөж байгаа юм бэ?
-Өнгөрсөн сард Ерөнхийлөгч хот орчмын хөдөөгөөр явж ажил байдалтай нь танилцсан. Манай хандлага бол хотоо тойроод эрчимжсэн мал аж ахуй эрхлэх төлөвтэй байгаа шүү дээ. Тухайлбал, сүүний аж ахуйг онцолж болно. Гэтэл хот тойрсон аж ахуйн нэгжүүд Улаанбаатарын сүүний хэрэгцээг хангаж байна уу гээд баримт үзэхэд үнэхээр хангалтгүй байна. Дөнгөж л хотын хэрэгцээний 27-хон хувийг хангадаг юм байна. Үлдсэн 70 гаруй хувийг импортоор оруулж ирдэг. Импортоор орж ирдэг сүүнийх нь дийлэнх нь хуурай сүү. Эндээ шингэлж зардаг гэсэн үг. Монгол Улс мал аж ахуйн орон гэчихээд ийм тоо баримттай сууж байгаа болохоор анхаарахаас өөр арга алга. Нөгөөтэйгүүр, тэнд үйлдвэрлэл явуулж байгаа малчдын амьжиргаа ямар байна, үйлдвэрлэл нь шаардлага хангасан уу гэхээр бас асуудал бий. Үнэндээ байгаль орчноо сүйтгэсэн, бэлчээрээ доройтуулсан байдалтай байна. Энэ нь малчдын буруутай үйл ажиллагаанаас үүдэлтэй гэхээс илүүтэй төрийн зөв зохицуулалт байхгүйтэй л холбоотой. Өнгөрсөн 20 жилд явуулсан төрийн бодлого туйлын хангалтгүй байна.
Тиймээс хот орчимд сүүний аж ахуйг хөгжүүлэх чиглэлээр Ерөнхийлөгч зарлигийн төсөлдөө тусгасан байгаа. Үүний тулд тэжээлийн ургамал тариалах, даршны ургамал бэлтгэх чиглэлд төрөөс дэмжих хэрэгтэй байна. Дарш гэдэг зүйлгүйгээр сүүний аж ахуй эрхэлнэ гэсэн ойлголт дэлхийд байдаггүй юм билээ. Тиймээс л манай нэг үнээнээс өдөрт 8-12 литр сүү саадаг. Бусад оронд бол 35-аас дээш литр л саана шүү дээ. Тиймээс сүүний аж ахуйг шинжлэх ухааны үндэслэлтэй хөгжүүлэх шаардлага байна. Даршны үйлдвэрлэлийг нэмэгдүүлэхийн тулд “Атрын III” аян шиг төр зориуд хөрөнгө оруулалтаар дэмжиж өгөх хэрэгтэй.
-Сүүний аж ахуйг дэмжих нь зарлигийн нэг л заалт юм уу. Өөр ямар зохицуулалт хийх шаардлагатай байгааг Ерөнхийлөгч зарлигийн төсөлдөө тусгасан бэ?
-Хот орчимд төмс, хүнсний ногооны тариалалттай танилцсан. Иргэдээс тавьсан гол зүйл нь Хятадаас орж ирж буй эрүүл хүнс мөн эсэх нь эргэлзээтэй төмс, хүнсний ногооны импортын татварыг нэмж өгөөчээ л гэсэн хүсэлт. Ингэж бидний үйлдвэрлэлийг хамгаалж өгвөл 100 тонн төмс тариалж байгаа иргэд 500-г тариалахад бэлэн байна гэсэн. Яагаад гэвэл, их хэмжээгээр тариалахаар борлуулалт дээрээ гацчихдаг гэсэн саналыг хэлж байна лээ. Нөгөөтэйгүүр, гаднын хүнсний ногооны импортын татварыг нэмлээ гээд ийм үнээ ч өсгөхгүй барих болно гэдгээ хэлж байсан. Гол нь төр татвар нэмнэ гэдгээ эртхэн зарлаж, тариаланчдаа ажилд нь оруулах хэрэгтэй байна. Тэд төрийн шийдвэрийг л хүлээж байгаа.
Мэдээж хүнсний ногооны тариалалтыг нэмэгдүүлэхийн тулд хүлэмжийн аж ахуйг хөгжүүлэх, услалтын системийг сайжруулах санал зарлигт туссан. Мөн зарлигт жимс, жимсгэнийн боловсруулалтад анхаарах шаардлагатай байгааг сануулсан заалт бий. Засгийн газар чацарганын тариалалтыг нэмэгдүүлэх зорилгоор “Чацаргана” хөтөлбөрийг баталсан. Тариалалт нь зохих хэмжээнд нэмэгдсэн ч хурааж авсан жимсээ боловсруулж байгаа үйлдвэрлэл нь хоцрогдсон байна. Боловсруулах үйлдвэрийг хөгжүүлэх чиглэлээр Засгийн газар жижиг, дунд үйлдвэрлэлийг дэмжих бодлоготойгоо холбоод явах бололцоотой. Ийм л гурван санааг Ерөнхийлөгч зарлигийн төсөлдөө тусгаад байна.
-Ерөнхийлөгчийн зарлигийн төсөлд Засгийн газрын тэргүүн гарын үсэг зурж баталгааждаг хуультай. Гэхдээ энэ удаад Ерөнхийлөгч заавал зарлиг гаргах хэрэг байна уу. Энэ чинь Засгийн газрын л хийх ажил биз дээ?
-Энэ нь нэг талдаа Засгийн газрын хийх ажил мөн боловч Ерөнхийлөгч эрх зүйн хувьд зарлиг гаргаад тал талаас нь дэмжье гэж байгаа юм. Мэдээж Засгийн газар бидний хийх ажил, Ерөнхийлөгчийн зарлиг хэрэггүй гэж хандах вий гэж би хувьдаа болгоомжилж л байна. Уг нь зарлиг гаргавал улам л сайн юм. Ерөнхийлөгч хэлсэн шүү дээ. “Хэн асуудлыг санаачилж, хэн ажил хийсэн гэх нэр зүүх нь гол биш. Гол нь зөв гольдирлоороо явж байгаасай. Үүн дээр УИХ, Засгийн газартай хамтарч ажилламаар байна” гэж. Тиймээс Засгийн газар Ерөнхийлөгчийн зарлигт гох дэгээ тавиад байхгүй байх гэж найдаж л сууна. Засгийн газарт Ерөнхийлөгчийн зарлигийн төслийг хүргүүлээд 14 хонож байна. Салбарын яамдаас саналыг нь авч байгаа байх аа. Ойрын хугацаанд шийдвэр өгөх биз.
-Энэ зарлиг гарлаа гэхэд хэдий хэмжээний хөрөнгө мөнгө шаардагдах бол. Тооцоо судалгаа байгаа л биз дээ?
-Зарлигийн төслийг зөвхөн Ерөнхийлөгчийн зөвлөхүүд, Тамгын газар боловсруулаагүй. Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн яамнаас саналыг нь авсан. Мэдээж хөрөнгө мөнгө хэрэгтэй. Төсөв хэлэлцэхээс өмнө зарлиг гарвал ирэх оны төсөвт тусгаад явж болно шүү дээ. 30-40 тэрбум төгрөгийн л асуудал байгаа. Манайх чинь ямааны ноолуурын үнийн зөрүү гээд 30 тэрбум төгрөг гаргаж л байсан улс шүү дээ. Ерөнхийлөгчийн энэ зарлиг бол үр өгөөж ихтэй.
Үндэсний шуудан
Л.Эрхэмбаяр: Ерөнхийлөгчийн зарлигт Засгийн газар гох дэгээ тавихгүй байх
