Та хуулийн төслийн саналаа tsagaan@president.mn, bayartsetseg@president.mn, хаягаар ирүүлнэ үү.
Шүүхийн ерөнхий зөвлөлийн тухай хуулийн төслийн үзэл баримтлал
Нэг. Хуулийн төсөл боловсруулах болсон үндэслэл, шаардлага
“Шүүхийн Ерөнхий зөвлөлийн тухай хууль” –ийн төслийг боловсруулахдаа:
Нэгдүгээрт:
- Монгол Улсын Үндсэн хуулийн Дөчин есдүгээр зүйлийн 3-т “Шүүгчийн хараат бус, шүүхийн бие даасан байдлыг хангах зорилгоор Шүүхийн ерөнхий зөвлөл ажиллана”, мөн зүйлийн 5-д “Шүүхийн Ерөнхий зөвлөлийн зохион байгуулалт, үйл ажиллагааны журмыг хуулиар тогтооно” гэсэн үндэслэл;
- НҮБ-ын 1985 оны 38 дугаар тогтоолоор баталсан “Шүүхийн байгууллагын хараат бус байдалд хамаарах үндсэн зарчим” хэмээх олон улсын жишиг баримт бичгийн тунхаглал;
- Монгол Улсын Их Хурлын “Монгол Улсын хууль тогтоомжийг 2012 он хүртэл боловсронгуй болгох Үндсэн чиглэл батлах тухай” 2009 оны 38 дугаар тогтоолын Хавсралтын 2 дахь хэсгийн 135-д Монгол Улсын Ерөнхийлөгчөөс санаачлах хуулийн төсөлд “Шүүхийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай” хуулийн төслийг нэн тэргүүнд боловсруулж, батлуулахаар заасныг тус тус уг төслийн үзэл баримтлалын үндэс болгов.
Хоёрдугаарт:
- 1992 оноос хойш Шүүхийн Ерөнхий зөвлөл байгуулагдан ажилласан цөөн практикийг судлан дүгнээд түүний үйл ажиллагааны дэвшилттэй сайн талыг харгалзан тусгахын зэрэгцээ тус зөвлөх бүрэлдэхүүнийг улс төрийн нөлөөнөөс гадна байлгах, мөн ХЗДХ-ийн сайд, эсхүл УДШ-ийн дарга Шүүхийн Ерөнхий зөвлөлийг даргалж ирсэн нь шүүх, шүүгчийн ажиллагаанд гадна, дотроос нь захиргаадан нөлөөлөх явдал илт давтагдаж ирснээс сургамж авч тус зөвлөлийг удирдлага зохион байгуулалтын хувьд бие даасан байх зарчмаар өөрчлөн байгуулах нэгэн гол үзэл баримтлал болгов.
Гуравдугаарт:
- Шүүхийн Ерөнхий зөвлөл нь Үндсэн хуулийн Дөчин есдүгээр зүйлийн 4-т “Шүүхийн Ерөнхий зөвлөл шүүх, шүүгчийн шүүн таслах ажиллагаанд оролцохгүйгээр, гагцхүү хуульчдаас шүүгчийг шилж олох, эрх ашгийг нь хамгаалах зэрэг шүүхийг бие даан ажиллах нөхцөлөөр хангахтай холбогдсон үүргийг биелүүлнэ” гэж заасаар байтал хэрэг дээр шүүхийг удирдах чиг үүрэгтэй болгосноор зорилгоосоо хазайж шүүх, шүүгчийн хараат бус, бие даасан байх зарчмыг гажуудуулахад хүргэсэн байна. Энэ гажуудлыг арилгахын тулд түүнийг “шүүхийн захиргааны удирдлагын” үүргээс чөлөөлж зөвхөн шүүхийн зохион байгуулалт, хүний нөөц, санхүүжилт, материал техникийн хангамж, мэдээллээр үйлчлэх хангалтын байгууллагын статустай болгох үзэл баримтлалыг удирдлага болгов.
Хоёр. Хуулийн төслийн ерөнхий бүтэц, зохицуулах харилцаа, хамрах хүрээ
- Уг хуулийн төсөл нь нийт дөрвөн бүлэг бүхий 23 зүйлтэй болно.
- Энэхүү хуулийн зорилго нь Шүүхийн Ерөнхий зөвлөлийн чиг үүрэг, зохион байгуулалт, үйл ажиллагааны зарчим, журмыг тогтоож, тэдгээрийг хэрэгжүүлэхтэй холбогдсон харилцааг зохицуулахад оршино.
Гурав. Хуулийн төсөл батлагдсаны дараа үүсч болох нийгэм, эдийн засаг, хууль зүйн үр дагавар
- Хууль батлагдсанаар Шүүхийн Ерөнхий зөвлөлийн үйл ажиллагаа Үндсэн хуулийн үзэл баримтлалд бүрэн нийцэж, эрх зүйн зохицуулалт улам боловсронгуй болно.
- Шүүхийн Ерөнхий зөвлөл нь шүүх, шүүгчийн үйл ажиллагаанд оролцохгүйгээр тэдгээрт хараат бус, бие даасан байдлыг зохион байгуулалт, санхүү, эдийн засгийн болон хэвийн ажиллагааны бусад нөхцөлөөр хангаснаар шүүх эрх мэдлийн байгууллагын үндсэн үйл ажиллагааг гадна, дотны нөлөөнөөс хамгаалах зөв механизм бүрдэнэ.
- Шүүх “захиргааны бус” өөрийн удирдлага, тус бүрийн менежменттэй байх шинэ нөхцөл бий болно.
- Шүүхийн эдийн засаг гэх институц бүрдэж эхэлнэ.
- Нийт шүүхийн төсвийн доод хязгаарыг тогтоосноор АНУ-ын USAID-ийн тусламжтай боловсруулж УИХ баталсан Шүүхийн хараат бус байдал, чадавхыг дээшлүүлэх стратегийн хөтөлбөр, төлөвлөгөөнөөс хоцорсон нэгдэх зорилт хэрэгжинэ.
Дөрөв. Хуулийн төслийг Монгол Улсын Үндсэн хууль, бусад хуультай уялдуулах, хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухайд
- Үндсэн хуулийн үзэл баримтлалтай бүрэн нийцэж байгаа болно.
- Энэ хуулийг Шүүгчийн эрх зүйн байдлын тухай, Шүүгчдийн хамтын нийгэмлэгийн тухай, Шүүхийн тогтолцооны тухай хуулийг цогцоор нь баталж хуучин Шүүхийн тухай хуулийг хүчингүй болгох юм.
- Цаашид энэ хуулийн дагуу шат дараалан арга хэмжээ авах шаардлагатай.
МОНГОЛ УЛСЫН ЕРӨНХИЙЛӨГЧ
ТАНИЛЦУУЛГА
Улсын Дээд шүүхийн Ерөнхий шүүгч нь шүүгчийг сонгон шалгаруулах, шүүгч, ерөнхий шүүгчийг томилох, чөлөөлөх, сэлгэн ажиллуулахаар Монгол Улсын Ерөнхийлөгчид санал болгох, шагнал урамшуулалд тодорхойлох, Шүүхийн сахилгын хорооны гишүүдийг томилуулахаар санал болгох, шүүхийн төсвийг хуваарилах зэрэг асуудлаар шийдвэр гаргахад Шүүхийн Ерөнхий зөвлөлийн даргын хувьд нөлөөлөх байр суурьтай оролцож байгаа нь шүүхийн бие даасан байдал, шүүгчийн хараат бус байдлыг алдагдуулахад хүргэж байгаа талаар Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн Тамгын газарт иргэд, олон нийт, хуульч эрдэмтэд болон шүүгч нараас олон тооны санал хүсэлт ирүүлж байгаа билээ.
Эдгээр санал хүсэлт, Монгол Улсын Үндсэн хууль, НҮБ-ын 1985 оны 38 дугаар тогтоолоор баталсан “Шүүхийн хараат бус байдлын тухай үндсэн зарчмууд” хэмээх олон улсын жишиг баримт бичиг болон Монгол Улсын Их Хурлын “Монгол Улсын хууль тогтоомжийг 2012 он хүртэл боловсронгуй болгох Үндсэн чиглэл батлах тухай” 2009 оны 38 дугаар тогтоолын заалтыг хэрэгжүүлэх зорилготойгоор “Шүүхийн Ерөнхий Зөвлөлийн” хуулийн төслийг боловсрууллаа.
“Шүүхийн Ерөнхий Зөвлөлийн тухай” хуулийн төсийг дараах бүтэцтэйгээр боловсруулсан болно.
Нэгдүгээр бүлэгт Ерөнхий зөвлөлийн эрх зүйн байдал; Ерөнхий зөвлөлийн эрх зүйн үндэс; Ерөнхий зөвлөлийн үйл ажиллагааны үндсэн зарчим зэргийг;
Хоёрдугаар бүлэгт Шүүхийн Ерөнхий Зөвлөлийн чиг үүрэг, түүний бүрэн эрхийг тодорхойлж, үүнд Ерөнхий зөвлөлийн чиг үүрэг; Шүүхийн Ерөнхий зөвлөлийн зохион байгуулалтын талаарх бүрэн эрх; ШЕЗ-ийн хүний нөөцийн талаарх бүрэн эрх; ШЕЗ-ийн шүүхийг санхүүжүүлэх талаарх бүрэн эрх; ШЕЗ-ийн Шүүхийн материал, техникийн хангалтын талаарх бүрэн эрх; ШЕЗ-ийн Шүүхийг мэдээллээр хангах талаарх бүрэн эрх; ШЕЗ-ийн бусад бүрэн эрх зэргийг;
Гуравдугаар бүлэгт Шүүхийн Ерөнхий Зөвлөлийн бүрэлдэхүүн, бүтэц, зохион байгуулалтыг тодорхойлж, үүндээ Шүүхийн Ерөнхий зөвлөлийн бүрэлдэхүүн, бүрэн эрхийн хугацаа; Шүүхийн Ерөнхий зөвлөлийн байгууллагын бүтэц, ажлын зохион байгуулалт; Ерөнхий зөвлөлийн шийдвэр; Шүүхийн Ерөнхий зөвлөлийн дарга; Ерөнхий зөвлөлийн гишүүний бүрэн эрх; Шүүхийн Ерөнхий зөвлөлийн даргын бүрэн эрх; Ерөнхий зөвлөлийн гүйцэтгэх нарийн бичгийн дарга, түүний бүрэн эрх зэргийг;
Дөрөвдүгээр бүлэгт Шүүхийн Захирагчийн алба, чиг үүргийг тодорхойлсон бөгөөд үүнд Шүүхийн захирагчийн алба; Улсын дээд шүүхийн Ерөнхий менежерийн бүрэн эрх; Менежерийн бүрэн эрх зэргийг тус тус тодорхойлж, боловсруулсан болно.
МОНГОЛ УЛСЫН ЕРӨНХИЙЛӨГЧ
Төсөл
МОНГОЛ УЛСЫН ХУУЛЬ
ШҮҮХИЙН ЕРӨНХИЙ ЗӨВЛӨЛИЙН ТУХАЙ
НЭГДҮГЭЭР БҮЛЭГ
НИЙТЛЭГ ҮНДЭСЛЭЛ
1 дүгээр зүйл. Хуулийн зорилт
1.1. Энэхүү хуулийн зорилго нь Шүүхийн Ерөнхий зөвлөлийн /цаашид “Ерөнхий зөвлөл” гэх/ чиг үүрэг, зохион байгуулалт, үйл ажиллагааны зарчим, журмыг тогтоож, тэдгээрийг хэрэгжүүлэхтэй холбогдсон харилцааг зохицуулахад оршино.
2 дугаар зүйл. Ерөнхий зөвлөлийн эрх зүйн байдал
2.1. Ерөнхий зөвлөл нь Монгол Улсын Үндсэн хуульд заасан шүүгчийн хараат бус, шүүхийн бие даасан байдлыг хангах зорилго бүхий тусгай эрх хэмжээтэй төрийн гүйцэтгэх төв байгууллага мөн.
2.2. Ерөнхий зөвлөл нь Монгол Улсын Их Хурлаас байгуулагдаж, хуулиар олгосон бүрэн эрхийн дотор бие даан ажиллаж, үр дүнгээ жил бүр УИХ-д болон олон нийтэд мэдээлж байна.
2.3. Ерөнхий зөвлөл нь үйл ажиллагааныхаа зохих чиглэлээр Монгол Улсын Засгийн газар, Улсын Дээд шүүхэд болон холбогдох бусад байгууллагатай тогтоосон журмын[S2] дагуу харилцаж, Монгол Улсын Шүүгчдийн хамтын нийгэмлэгийг түшиглэн ажиллана.
3 дугаар зүйл. Ерөнхий зөвлөлийн эрх зүйн үндэс
3.1. Ерөнхий зөвлөл нь үйл ажиллагаандаа Монгол Улсын Үндсэн хууль, Шүүхийн тогтолцооны тухай хууль, Шүүгчийн эрх зүйн байдлын тухай хууль, , Монголын шүүгчдийн хамтын нийгэмлэгийн тухай хууль болон энэ хууль, тэдгээрт нийцүүлэн гаргасан хууль тогтоомжийн бусад актыг баримтална.
3.2. Ерөнхий зөвлөл нь үйл ажиллагаандаа Монгол Улсын Үндсэн хуульд нийцсэн Монгол Улсын олон улсын гэрээг хуулийн нэгэн адил баримтална.
3.3. Ерөнхий зөвлөл нь өөрийн дотоод үйл ажиллагааг зохицуулах дүрэм, заавар, аргачилсан журмыг хуралдаанаараа батлан мөрдөх бөгөөд тэдгээр акт нь хуульд нийцсэн байвал зохино.
4 дүгээр зүйл. Ерөнхий зөвлөлийн үйл ажиллагааны үндсэн зарчим
4.1. Ерөнхий зөвлөл үйл ажиллагаандаа хууль дээдлэх, ил тод байдал, хамтач, шударга ёс, олон нийтийг оролцоог хангах, шүүх эрх мэдлийн бие даасан, шүүгчийн хараат бус байдалд үл халдах, тэдгээрийн эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлыг хууль бус халдлагаас хамгаалах үндсэн зарчмыг баримтална.
4.2. Ерөнхий зөвлөл нь шүүн таслах үүргийг хэрэгжүүлэхэд оролцохгүй.
5 дугаар зүйл. Ерөнхий зөвлөлийн санхүүжилт
5.1. Монгол Улсын Үндсэн хуульд заасан ёсоор шүүх эрх мэдлийг бүрэн төгс, хараат бус, шударгаар хэрэгжүүлэхэд шаардагдах эдийн засгийн баталгааг төр хангана.
5.2. Шүүхийн Ерөнхий зөвлөл нь улсын төсвөөс санхүүжнэ. Уул төсөв нь Шүүхийн Ерөнхий зөвлөлөөс шүүгчийн хараат бус, шүүх эрх мэдлийн бие даасан байдлыг хангах үүрэг, зорилгыг бүрэн дүүрэн хэрэгжүүлэх шаардлагад хүрэлцэхүйц хэмжээнд байвал зохино.
5.3. Энэ зүйлийн 5.2-т заасан шаардлагыг баталгаатай хангахын тулд Үндсэн хуулийн цэцээс бусад шүүхийн төвлөрсөн төсвийн зарлага нь улсын төвлөрсөн төсвийн зарлагын 1.5 хувиас доошгүй хэмжээнд байх зарчмыг Монгол Улсын Засгийн газар, Монгол Улсын Их Хурал баримтална.
5.4. Ерөнхий зөвлөл нь улсын төвлөрсөн төсвийн үндсэн дээр шүүхийн урсгал зардлыг санхүүжүүлэхийн зэрэгцээгээр хөрөнгө оруулалтыг төсөвлөн хийх, шүүх эрх мэдлийн байгууллагуудын материал техникийн хангамжийг бүхэлд нь эрхлэн хөтлөх хүрээнд аж ахуй санхүүгийн үйл ажиллагааг эрхлэн явуулж, үйл ажиллагааныхаа үр дүнг шүүх, арбитрт бүрэн хариуцах эрх бүхий хувийн эрх зүйн хуулийн этгээд мөн.
ХОЁРДУГААР БҮЛЭГ
ШҮҮХИЙН ЕРӨНХИЙ ЗӨВЛӨЛИЙН ЧИГ ҮҮРЭГ, ТҮҮНИЙ БҮРЭН ЭРХ
6 дугаар зүйл. Ерөнхий зөвлөлийн чиг үүрэг
6.1. Ерөнхий зөвлөл нь шүүгчийн хараат бус, шүүхийн бие даасан байдлыг хангах зорилгоор дараах чиг үүргийг хэрэгжүүлнэ:
6.1.1. зохион байгуулалтын нөхцөлөөр хангах;
6.1.2. хүний нөөцөөр хангах;
6.1.3. санхүү, эдийн засгийн баталгааг хангах;
6.1.4. мэдээллээр хангах;
6.1.5. материал, техникээр хангах;
6.1.6. хуульд заасан бусад чиг үүрэг.
6.2. Ерөнхий зөвлөл нь дээр тодорхойлсон чиг үүргийг гүйцэтгэхдээ энэ хуулийн 7, 8, 9, 10, 11, 12 дугаар зүйлд заасан бүрэн эрхийг хэрэгжүүлнэ.
7 дугаар зүйл. Шүүхийн Ерөнхий зөвлөлийн зохион байгуулалтын талаарх бүрэн эрх
7.1. Шүүх эрх мэдлийн тогтолцоо, бүтцийг боловсронгуй болгох асуудлыг судалж, санал, төсөл боловсруулан хэрэгжүүлэх;
7.2. Ердийн болон дагнасан шүүхийн байршлыг тогтоож, шинээр бий болгох, байгуулах, өөрчлөн байгуулах асуудал боловсруулж Улсын Дээд шүүхийн Ерөнхий шүүгчтэй зөвшилцөн УИХ-д өргөн мэдүүлж, гарсан шийдвэрийн биелэлтийг зохион байгуулах;
7.3. Орон нутгийн болон дагнасан шүүхийн бүтцийн бүдүүвч, орон тоо, цалингийн хэмжээг боловсруулан Улсын Их Хуралд оруулж шийдвэрлүүлэх;
7.4. Улсын дээд шүүхээс бусад шүүхийн захирагчийн албадад мэргэжил, арга зүйн туслалцаа үзүүлэх;
7.6. Шүүхийн статистикийн нэгдсэн тайлан, мэдээг гаргахад тэдгээр байгууллагатай харилцан ажиллах;
7.7. Өөрийн эрх хэмжээний хүрээнд иргэдийн санал, өргөдөл, гомдлыг хүлээн авч хянан шийдвэрлэх, энэ талаар шүүхийн ажлын албадыг шалгаж, чиглүүлэх;
7.8. Шүүгчид, тэдгээрийн гэр бүлийн гишүүний аюулгүй байдлыг хангах шаардлагатай арга хэмжээг цаг тухайд нь зохион байгуулах.
8 дугаар зүйл. Ерөнхий зөвлөлийн хүний нөөцийн талаарх бүрэн эрх
8.1. Шүүхийн хүний нөөцийн бүртгэл судалгаа, төлөвлөлт, бэлтгэл, хуваарилалт, нөхөн хангалтыг бүхэлд нь эрхэлнэ. Шүүхийн захиалга, судалгаанд үндэслэн хүний нөөцийн хөдөлгөөнийг удирдана.
8.3. Шүүгч болон бусад ажилтны ажил хэргийн мэдлэг, ур чадвар, мэргэшлийн түвшнийг тодорхойлох, шалгуур журмыг тогтоож хэрэгжүүлэх;
8.4. Шүүгчийн албан тушаалын орон гарсан орон тоонд сонгон шалгаруулалт зарлаж зохион байгуулах, энэ талаар ШМЕЗХ -ны үйл ажиллагааг чиглүүлэх;
8.5. Шүүгч болон шүүхийн захирагчийн албаны (администрация) ажилтан, түүнчлэн шүүгчийн туслах, дадлагажигч болон эвийн шүүгчийн орон тоог тогтоож, ачааллын хэмжээг шинжлэх ухааны үндэслэлтэй тогтоох;
8.6. Шүүгч болон шүүхийн ажлын албаны ажилтныг бэлтгэх, дадлагажуулах, давтан сургах, мэргэшлийг нь дээшлүүлэх ажлыг Шүүгчдийн хамтын нийгэмлэг, Төрийн албаны зөвлөл болон бусад судалгаа, сургалтын байгууллагатай хамтарч зохион байгуулах;
8.7. Шүүгчийг томилох, шилжүүлэх, сэлгэн ажиллуулах, албан тушаалаас чөлөөлөх, огцруулах тухай саналыг Ерөнхийлөгчид өргөн мэдүүлэх;
8.8. Шүүгчийг тэдгээрийн сайн дурын үндсэн дээр сэлгэн ажиллуулах асуудлыг шийдвэрлэх.
9 дүгээр зүйл. Шүүхийн Ерөнхий зөвлөлийн шүүхийг санхүүжүүлэх талаарх бүрэн эрх
9.1. Улсын дээд шүүхээс бусад ердийн болон дагнасан шүүх, Шүүгчдийн хамтын нийгэмлэгийн санхүү-эдийн засаг, нябо бүртгэлийн албыг зохион байгуулж, хянан шалгаж удирдана.
9.2. Шүүх болон Шүүгчдийн хамтын нийгэмлэгийн зардлын төсвийг нэгтгэн шүүхийн төвлөрсөн төсөв, шүүх эрх мэдлийн хүрээний хөрөнгө оруулалтын төсвийг тус тус төсөвт байгууллага бүрийн болон улирал, жилийн хуваарьтайгаар төсвийн эрхийн тухай хууль тогтоомжид нийцүүлэн боловсруулж Засгийн газартай зөвшилцөн УИХ-д өргөн мэдүүлнэ.
9.3. УИХ-ын баталсан төсвийн дагуу шүүхийн урсгал болон хөрөнгө оруулалтын төсвийг хуваарилан, захиран зарцуулах эрх олгож шүүх эрх мэдлийг тасралтгүй бүрэн дүүрэн хангахуйцаар төсвийн гүйцэтгэлийг зохион байгуулна.
9.4. Шүүхийн эд хөрөнгийн бүртгэл, тооллого, эзэмшил, ашиглалт, хамгаалалтыг зохион байгуулж, бүрэн бүтэн байдлыг хангах арга хэмжээ авна.
9.5. Улсын Дээд шүүхээс төсвөө боловсруулах, төсвийн гүйцэтгэлийг хангахад мэргэжил арга зүйн туслалцаа үзүүлнэ.
9.6. Шүүгчдийн хамтын нийгэмлэгийн үйл ажиллагаанд шүүхийн төвлөрсөн төсвөөс дэмжлэг үзүүлэх ажлыг шүүхийн төвлөрсөн төсвийн хүрээнд багтаан зохион байгуулна.
9.7. Шүүхийн эдийн засаг-нябо бүртгэлийн албыг аймаг, нийслэл, дүүрэгт төвлөрүүлэн зохион байгуулах буюу, эсхүл төвлөрсөн бус байдлаар нэг бүрчлэн зохион байгуулах асуудлыг Сангийн яамтай тохиролцон шийдвэрлэнэ.
9.8. Шүүх, Шүүгчдийн хамтын нийгэмлэгийн төсөв, санхүү-нябо, эдийн засгийн үйл ажиллагаанд хяналт тавьж, хуваарийн дагуу болон шаардлагатай бол ээлжит бус санхүүгийн шалгалт явуулж болно.
9.9. Шүүх, Шүүгчдийн хамтын нийгэмлэгийн зардлын төвлөрсөн төсөв, шүүхийн хөрөнгө оруулалтын төсвийн төслийг нэгтгэн боловсруулж Засгийн газартай тохиролцон УИХ-д өргөн мэдүүлнэ.
10 дугаар зүйл. Ерөнхий зөвлөлийн шүүхийн материал, техникийн хангалтын талаарх бүрэн эрх
10.1. Шүүх эрх мэдлийн хараат бус бие даасан байдлыг хангах эдийн засгийн баталгаагаар бүрэн хангах бодлого боловсруулж зохих хөтөлбөр төслийг УИХ-д өргөн мэдүүлж баталсан шийдвэрийг хэрэгжүүлэх;
10.2. Шүүх, Ерөнхий зөвлөл, Шүүгчдийн хамтын нийгэмлэгийн албан байр, шүүх хурлын болон, урьдчилан хорих зэрэг тусгай зориулалтын барилга байгууламжийг барих, их засвар хийх хөрөнгө оруулалтын эх үүсвэрийг төлөвлөн, зураг төсвийг захиалан боловсруулж, тогтоосон журмаар батлуулах;
10.3. Барилга байгууламж, их засварын ажлын гүйцэтгэгчийг сонгон шалгаруулж захиалагчтай гэрээ байгуулан ажиллаж төсөв, зураг төслийн гүйцэтгэлийг хангах;
10.4. Шүүхийн техник хангамжийн нэгдсэн бодлого боловсруулан мөрдөж, тээвэр, холбоо, мэдээлэл, шинжилгээ, програм хангамжийн засвар үйлчилгээг зохион байгуулах;
10.5. Шүүхийн ажилтны орон сууц, хөдөлмөр, эрүүл ахуйн бусад нөхцөлийг сайжруулах бодлого боловсруулж, биелэлтийг зохион байгуулах, эдгээр байгууллагын чөлөөнд гарсан ахмад настнуудын хууль ёсны халамж үйлчилгээг сайжруулахад чиглэсэн туслалцаа үзүүлэх.
11 дүгээр зүйл. Ерөнхий зөвлөлийн шүүхийг мэдээллээр хангах талаарх бүрэн эрх
11.1. Шүүхийг нэгдсэн тогтолцоо, сүлжээнд холбож, техникийн сааталгүй ашиглах нөхцөлөөр хангах;
11.2. Шүүхийг Монгол Улсын хуулийн албан ёсны эхээр тогтмол хангах болон хууль тогтоомжийн актын бүртгэл лавламжийн ажлыг зохион байгуулах;
11.3. Шүүхэд шүүхийн практикийн эмхтгэл, онол-практикийн тайлбар зэрэг албан хэрэглээний сан бүрдүүлж бүртгэл хяналттайгаар ашиглах, хөдөлгөөнийг тогтмол хийж эх сурвалжийн бүрэн дүүрэн хүчин төгөлдөр байдлыг хангах;
11.4. Эрх зүйн мэдээллийн техник хэрэгсэл түүнийг ашиглах мэргэжилтнээр хангаж, засвар үйлчилгээг зохион байгуулах;
11.5. Шүүхийн болон гэмт хэргийн статистик бүртгэлийн албыг зохион байгуулах.
11.6. Шүүхийн шийдвэрийг шүүхийн нэгдсэн сүлжээнд тавих.
12 дугаар зүйл. Ерөнхий зөвлөлийн бусад бүрэн эрх
12.1. Ерөнхий зөвлөл нь энэ хуулийн 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11 дүгээр зүйлд заасан чиг үүргээс гадна төрийн гүйцэтгэх төв байгууллагын хувьд өөрийн харъяа болон үйлчлүүлэгч байгууллагуудын захиргааны удирдлага болон ажлын албатай харилцах талаар Монгол Улсын Яамны эрх зүйн байдлын тухай хуулиар яамдад олгосон нийтлэг бүрэн эрхийг нэгэн адил эдэлнэ.
12.2. Ерөнхий зөвлөл нь хууль тогтоох журмаар шийдвэрлэх асуудлаар хуулийн төсөл боловсруулж Засгийн газраар уламжлан УИХ-д өргөн мэдүүлэх, эдийн засаг, санхүү, төсөв, нийгмийн хамгааллын болон материал техник хангамжийн хүч, хөрөнгө нэмж гаргах талаар шуурхай шийдвэрлэх асуудлыг Засгийн газартай тохиролцож буюу тухайлан боловсруулж түүний хуралдаанд оруулан шийдвэрлүүлэх эрхтэй.
12.3. Ерөнхий зөвлөл нь шүүх эрх мэдлийн өдөр тутмын үйл ажиллагаанд хэрэглэдэг эрүү, иргэний зэрэг хууль болон шүүхийн хянан шийдвэрлэх ажиллагааны (процессийн) хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах төслийг нягтлан боловсруулах буюу эрх бүхий байгууллага, хууль санаачлагчаас санал, төсөлд боловсруулахад өөрийн саналтай оролцох;
12.4. Шүүх эрх мэдлийн байгууллагын зохион байгуулалтын хангалтын асуудлаар хууль тогтоомжид нийцүүлэн хорооны хурлаас хэм хэмжээний тогтоол, дүрэм, заавар, норм, Шүүгчдийн хамтын нийгэмлэгийн норматив батлан гаргах бөгөөд тэдгээрийг шүүх, ажлын алба, Шүүгчдийн хамтын нийгэмлэгийн удирдлага, албан тушаалтан биелүүлэх үүрэгтэй;
12.5. Шүүгчийн албан тушаалд иргэдийг сонгон шалгаруулж авах, өөрчлөх, шилжүүлэх зэрэг асуудлаар болон эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлыг хамгаалах шаардлагын хангахын тулд ШМЕЗХ-ны ажлыг зохион байгуулалтын удирдлагаар удирдаж Шүүгчдийн хамтын нийгэмлэгтэй нягт хамтран ажиллана;
12.6. Өөрийн чиг үүрэг бүрэн эрхийг хэрэгжүүлэхэд шаардлагатай асуудлаар төр, хувийн хэвшлийн болон төрийн бус холбогдох байгууллага албан тушаалтнаас мэдээлэл, судалгаа гаргуулан авах, Шүүгчдийн хамтын нийгэмлэгээс гадна, бусад байгууллагатай тохиролцон тэдгээрийн ажилтан, мэргэжилтэн, шинжээч, эрдэмтнийг сургалт судалгааны төсөл боловсруулах ажилдаа татан оролцуулах;
12.7. Шүүхийн Иргэдийн төлөөлөгчдийг бүртгэж тэдэнд шүүх эрх мэдлийг хэрэгжүүлэхэд оролцох эрх үүргээр хангахад нь шаардагдах сургалт явуулах зэргээр дэмжиж туслах ажлыг зохион байгуулна;
12.8. Шүүх дэх төрийн захиргааны албыг удирдах, энэ талаар Төрийн албаны зөвлөлтэй нягт хамтран ажиллана.
ГУРАВДУГААР БҮЛЭГ
ШҮҮХИЙН ЕРӨНХИЙ ЗӨВЛӨЛИЙН БҮРЭЛДЭХҮҮН,
БҮТЭЦ, ЗОХИОН БАЙГУУЛАЛТ
13 дугаар зүйл. Шүүхийн Ерөнхий зөвлөлийн бүрэлдэхүүн, бүрэн эрхийн хугацаа
13.1. Ерөнхий зөвлөлийг дарга, түүнийг оролцуулан 11 гишүүний бүрэлдэхүүнтэйгээр 6 жилийн хугацаагаар байгуулна.
13.2. Ерөнхий зөвлөлийн бүрэлдэхүүн нь албан тушаалаараа орох, сонгогдох хоёр хэлбэр байна:
13.2.1. Шүүхийн Ерөнхий зөвлөлийн дарга, Улсын Дээд шүүхийн Ерөнхий шүүгч, Хууль зүй, дотоод хэргийн сайд, Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн хуулийн бодлогын зөвлөх, Улсын Дээд шүүхийн Ерөнхий менежер, Шүүхийн Ерөнхий зөвлөлийн Гүйцэтгэх нарийн бичгийн дарга, Өмгөөлөгчдийн холбооны Ерөнхийлөгч албан тушаалаараа орох бөгөөд, сонгох бүрэлдэхүүнд анхан, давж заалдах, хяналтын шатны болон дагнасан шүүхээс тус бүр нэг шүүгчийг Шүүгчдийн хамтын нийгэмлэгийн Бага хурлаас нэр дэвшүүлэн ил санал хурааж сонгоно.
13.3. Ерөнхий зөвлөлийн гишүүний бүрэн эрхийн хугацаа албан тушаалаараа Ерөнхий зөвлөлд орсон гишүүдэд үл хамаарна.
13.4. Ерөнхий зөвлөлийн бүрэлдэхүүнд албан тушаалаар орсон гишүүн уг албан тушаалаас өөрчлөгдвөл түүний оронд томилогдсон хүн орох бөгөөд шүүгч өөрчлөгдвөл Шүүгчдийн хамтын нийгэмлэгийн Бага хурал, түүний чөлөөт цагт Шүүгчдийн хамтын нийгэмлэгийн Тэргүүлэгчид нөхөн сонгоно.
14 дүгээр зүйл. Шүүхийн Ерөнхий зөвлөлийн байгууллагын бүтэц, ажлын зохион байгуулалт
14.1. Ерөнхий зөвлөл УИХ-аас баталсан орон тооны дотор аймаг, нийслэлд өөрийн салбар байгууллагатай байж болох бөгөөд тийм байгууллага байгуулагдаагүй үед түүний үүргийг эдгээр болон дагнасан шүүхийн захирагч хавсарган гүйцэтгэж болно.
14.2. Ерөнхий зөвлөл чиг үүргийнхээ дагуу зохион байгуулагдсан газар, хэлтэстэй байна.
14.2.1. Ерөнхий зөвлөлийн захиргаа, хяналт, шинжилгээний хэлтэс
14.1.2. Шүүх эрх мэдлийн хүний нөөц, хөгжлийн хэлтэс
14.1.3. Шүүх эрх мэдлийн санхүү, эдийн засгийн удирдах газар (Дотроо санхүү, материал хангамжийн хэлтэстэй)
14.1.4. Шүүх эрх мэдлийн мэдээлэл, хууль хангамжийн хэлтэс
14.1.5. Шүүх эрх мэдлийн гадаад харилцаа, хамтын ажиллагааны хэлтэс
14.3. Ерөнхий зөвлөл Засгийн газартай зөвшилцсөний үндсэн дээр төсөвтөө багтааж хэлтэс, алба байгуулах буюу газар хэлтсийг нэгтгэж болно.
14.4. Ерөнхий зөвлөлөөс баталсан дүрмийг баримтлан удирдах газар, хэлтэс нь Ерөнхий Зөвлөлийн чиг үүргийг өдөр тутам хэрэгжүүлэх эрх, үүрэгтэй.
14.5. Ерөнхий зөвлөлийн ажлын албыг тус Зөвлөлийн гүйцэтгэх Нарийн бичгийн дарга толгойлох бөгөөд эрх зүйн байдлын хувьд Улсын Их Хурлын Тамгын газар, Засгийн газрын Хэрэг эрхлэх газартай адил түвшинд байна .
14.6. Ерөнхий зөвлөл соёмбо бүхий тамга, тогтоосон загвараар үйлдсэн тэмдэг, албан бичгийн хэвлэмэл хуудас хэрэглэнэ.
15 дугаар зүйл. Ерөнхий зөвлөлийн шийдвэр
15.1. Ерөнхий зөвлөл эрх хэмжээнийхээ асуудлыг Ерөнхий зөвлөлийн хуралдаанаар хэлэлцэж олонхын саналаар шийдвэрлэж тогтоол гаргана. Тогтоолоор дүрэм, заавар, норм, норматив батлан мөрдүүлнэ.
15.2. Ерөнхий зөвлөлийн хуралдааныг сард 2-оос доошгүй, даргын санаачилгаар хийх бөгөөд бүрэлдэхүүний олонх нь ирсэн бол хүчинтэй тооцно.
15.3. Ерөнхий зөвлөлийн тогтоолд дарга, гүйцэтгэх нарийн бичгийн дарга гарын үсэг зурж тамга дарж албажуулан нийтэлнэ.
15.4. Ерөнхий зөвлөл хуралдааныхаа дэгийг өөрөө тогтооно.
16 дугаар зүйл. Шүүхийн Ерөнхий зөвлөлийн дарга
16.1. Ерөнхий зөвлөлийн дарга хууль зүйн дээд боловсролтой, магистраас дээш зэрэгтэй, мэргэжлээрээ 10-аас доошгүй жил ажилласан, шүүх эрх мэдлийн байгууллагын ажлын дадлага туршлагатай, ял шийтгүүлж байгаагүй Монгол Улсын иргэн байна.
16.2. Ерөнхий зөвлөлийг Ерөнхий зөвлөлийн дарга тэргүүлэх бөгөөд түүнийг Шүүгчдийн хамтын нийгэмлэгийн Их хурлын нэр дэвшүүлснээр Монгол Улсын Ерөнхийлөгч 6 жилийн хугацаагаар томилно.
16.3. Ерөнхий зөвлөлийн дарга албан тушаалын зэргийн хувьд Засгийн газрын гишүүнтэй адил түвшинд байна.
17 дугаар зүйл. Ерөнхий зөвлөлийн гишүүний бүрэн эрх
17.1.Ерөнхий зөвлөлийн гишүүн дараах бүрэн эрхийг хэрэгжүүлнэ:
17.1.1.Ерөнхий зөвлөлийн хуралдаанаар тодорхой асуудал хэлэлцүүлэх санал оруулах;
17.1.2.Ерөнхий зөвлөлийн хуралдаанд таслах эрхтэй оролцох;
17.1.3.Ерөнхий зөвлөлийн шийдвэрийн биелэлтийг хангуулах;
17.1.4. хууль тогтоомжид заасан бусад бүрэн эрх.
18 дугаар зүйл. Шүүхийн Ерөнхий зөвлөлийн даргын бүрэн эрх
18.1. Ерөнхий зөвлөлийн дарга нь дараах бүрэн эрхийг хэрэгжүүлнэ:
18.1.1. Ерөнхий зөвлөлийн ажлын албаны үйл ажиллагааг удирдах;
18.1.2. Ерөнхий зөвлөлийн хуралдааныг товлох, даргалах;
18.1.3. Ерөнхий зөвлөлийн шийдвэрийн биелэлтэд хяналт тавих;
18.1.4. Засгийн газар, гүйцэтгэх эрх мэдлийн бусад байгууллагад шүүхийг Ерөнхий зөвлөлийн эрх хэмжээний асуудлаар төлөөлөх;
18.1.5. Ерөнхий зөвлөлийн ажлын албаны болон өөрийн бүтцийн харьяа газар, хэлтсийн дүрмийг боловсруулах ажлыг зохион байгуулж батлуулахаар Ерөнхий зөвлөлд өргөн барих;
18.1.6. Ерөнхий зөвлөлийн ажлын албаны газар, хэлтсийн даргыг томилох, чөлөөлөх;
18.1.7. Шүүхийн Ерөнхий менежер-захирагчийг томилох, чөлөөлөх;
18.1.8. Ерөнхий зөвлөлийн ажлыг Монгол Улсын Ерөнхийлөгчид жил тутам тайлагнах ба тайланг Улсын дээд шүүхийн Ерөнхий шүүгч болон шүүгчдийн хамтын нийгэмлэгт танилцуулна;
18.1.9. Өөрийн эрх хэмжээний хүрээнд Ерөнхий зөвлөлийн ажлын албаны болон шүүхийн Захирагчийн албаны ажилтныг төрийн шагнал, хүндэт цолд тодорхойлно;
18.1.10. Хууль тогтоомжид заасан бусад бүрэн эрх.
18.2. Ерөнхий зөвлөлийн дарга Ерөнхий зөвлөлийн зорилтын хэрэгжилтэд хариуцлага хүлээнэ.
19 дүгээр зүйл. Ерөнхий зөвлөлийн гүйцэтгэх нарийн бичгийн дарга, түүний бүрэн эрх
19.1.Ерөнхий зөвлөлийн гүйцэтгэх нарийн бичгийн дарга дараах бүрэн эрхийг хэрэгжүүлнэ:
19.1.1. Ерөнхий зөвлөлийн ажлын албыг өдөр тутмын удирдлагаар хангах;
19.1.2. Ерөнхий зөвлөлийн ажлын албаны ажилтныг Ерөнхий зөвлөлийн даргатай зөвшилцөн томилох, чөлөөлөх;
19.1.3. шүүхийн төрийн захиргааны албан хаагчдын зэрэг дэвийг холбогдох журмын дагуу тогтоох;
19.1.4. Ерөнхий зөвлөлийн төсвийг захирах;
19.1.5. Ерөнхий зөвлөлийн хуралдааны бэлтгэл, түүний шийдвэрийн биелэлтийг хангах ажлыг зохион байгуулах;
19.1.6. хууль тогтоомжид заасан бусад бүрэн эрх.
19.2. Гүйцэтгэх нарийн бичгийн дарга хууль зүйн дээд боловсролтой, мэргэжлээрээ арваас доошгүй жил ажилласан, шүүхийн ажлын дадлага туршлагатай, ял шийтгүүлж байгаагүй, Монгол Улсын иргэн байна.
19.3. Гүйцэтгэх нарийн бичгийн даргыг Ерөнхий зөвлөлийн даргын санал болгосноор Ерөнхий зөвлөл томилж, чөлөөлнө.
19.4. Гүйцэтгэх нарийн бичгийн дарга нь орон тооны байх бөгөөд Ерөнхий зөвлөл, аймаг, нийслэлийн шүүхийн ажлын албаны үйл ажиллагааг уялдуулан зохицуулна.
19.5. Гүйцэтгэх нарийн бичгийн дарга бүрэн эрхийнхээ асуудлаар тушаал гаргана.
19.6. Гүйцэтгэх нарийн бичгийн дарга нь үйл ажиллагаагаа Ерөнхий зөвлөлд хариуцан тайлагнана.
ШҮҮХИЙН ЗАХИРАГЧИЙН АЛБА
20 дугаар зүйл. Шүүхийн захирагчийн алба
20.1. Шүүхэд Захирагчийн алба ажиллана.
20.2. Шүүхийн Захирагчийн алба нь үйл ажиллагааныхаа чиглэлээр өөрийн бүтэцтэй байж болно.
20.3. Шүүхийн Захирагчийн албаны зохион байгуулалтын бүтэц, орон тоо, үйл ажиллагааны журмыг Ерөнхий зөвлөл тогтооно.
20.4. Шүүхийн Захирагчийн алба нь өөрийн тамга, тэмдэг, хэвлэмэл хуудас хэрэглэнэ.
20.5. Шүүхийн Захирагчийн алба нь дараах ажлыг эрхлэн гүйцэтгэнэ:
20.5.1.шүүх хуралдааны бэлтгэл, зохион байгуулалтыг хангах;
20.5.2.шүүхэд ирсэн хэргийг бүртгэх, шүүхийн шийдвэр болон мэдэгдэх, гүйцэтгэх хуудсыг холбогдох албан тушаалтан, байгууллагад хүргүүлэх;
20.5.3. шүүхэд иргэн, албан тушаалтан, аж ахуйн нэгж, байгууллагаас ирсэн өргөдөл, гомдлыг хүлээн авч зохих журмын дагуу шийдвэрлэх ажлыг зохион байгуулах, өргөдөл, гомдлын шийдвэрлэлтийн хугацаанд хяналт тавих;
20.5.4. шүүхийн статистик, тайлан мэдээг гаргаж, шүүх таслах ажлын практикийг судлах;
20.5.5.шүүгчийг шаардлагатай хууль тогтоомж, холбогдох мэдээллээр хангах, сургалт зохион байгуулах;
20.5.6. шүүхийн төсөв, санхүүгийн асуудлыг хариуцах;
20.5.7. шүүхийн гадаад харилцааны асуудлыг хариуцах;
20.5.8. шүүхийн аж ахуйн үйл ажиллагааг хөтлөн явуулах;
20.5.9. шүүхийн техник, тоног төхөөрөмжийн хэвийн ажиллагааг хангах;
20.5.10. шүүхийн хэрэг, материал, архив, албан бичиг баримтыг хадгалах, хамгаалах, хэрэглэх журмыг тогтоох;
20.5.11. шүүхийн өдөр тутмын үйл ажиллагааг хэвийн явуулах нөхцөлөөр хангах.
21 дүгээр зүйл. Улсын Дээд Шүүхийн Ерөнхий менежерийн бүрэн эрх
21.1.Улсын Дээд Шүүхийн Ерөнхий менежер дараах бүрэн эрхийг хэрэгжүүлнэ:
21.1.1. Улсын Дээд Шүүхийн Захирагчийн албаны өдөр тутмын үйл ажиллагааг удирдан зохион байгуулах;
21.1.2. Улсын Дээд Шүүхийн Захирагчийн албаны ажилтныг томилж, чөлөөлөх;
21.1.4. Улсын Дээд Шүүхийн төсвийг захиран зарцуулах;
21.1.5. хуульд заасан бусад бүрэн эрх.
21.2. Улсын Дээд Шүүхийн Ерөнхий менежер үйл ажиллагаагаа Ерөнхий зөвлөлийн өмнө хариуцан тайлагнана.
21.3. Улсын Дээд Шүүхийн Ерөнхий менежерийг Ерөнхий шүүгч болон шүүгч орлох эрхгүй.
22 дугаар зүйл. Менежерийн бүрэн эрх
22.1. Нийслэлийн болон Нийслэлийн захиргааны хэргийн шүүх, бие даасан төсөвтэй сум буюу сум дунд, дүүргийн шүүхийн менежер дараах бүрэн эрхийг хэрэгжүүлнэ:
22.1.Захирагчийн албаны өдөр тутмын үйл ажиллагааг удирдан зохион байгуулах;
22.1.2. Захирагчийн албаны ажилтныг томилох, чөлөөлөх (харин менежерийн хувьд ажилтныг дээд шатны газрын менежертэй зөвшилцөн томилох, чөлөөлөх);
22.1.3. Захирагчийн албаны төсвийг захиран зарцуулах;
22.1.4. хуульд заасан бусад бүрэн эрх.
22.2. Менежер үйл ажиллагаагаа Ерөнхий зөвлөлийн өмнө хариуцан тайлагнана.
22.3.Менежерийг Ерөнхий шүүгч болон шүүгч орлохгүй.
23 дугаар зүйл. Хууль хүчин төгөлдөр болох
23.1. Монгол Улсын Шүүгчдийн хамтын нийгэмлэгийн тухай хууль 20… оны … -р сарын … -ны өдрөөс эхлэн хүчин төгөлдөр болж, мөрдөгдөнө.
УЛСЫН ИХ ХУРЛЫН ДАРГА Д.ДЭМБЭРЭЛ
