Ерөнхийлөгчийн зөвлөх Р.Болд, Л.Эрхэмбаяр, Л.Дашдорж, Ч.Сосормаа, Л.Пүрэвсүрэн, Э.Зоригт нар 12 дугаар сарын 15-20-нд Говь-Алтай, Булган, Сүхбаатар, Дундговь аймагт ажиллаж, нутгийн захиргааны болон өөрөө удирдах ёсны байгууллагын удирдлага, ажилтнууд, иргэдтэй, нийт 1100 орчим хүнтэй биечлэн уулзаж, саналыг сонсон, Ерөнхийлөгчийн бодлого, үйл ажиллагааны талаар мэдээллээ. Тамгын газар томилолтоор ажиллагсдын тайланг ирмэгц нь сонссон юм. Орон нутгийнхны тавьсан санал, асуулт үндсэндээ ижил төстэй байв. Тиймээс Тамгын газрын дэд дарга Б.Нэргүйн ярьсныг энд сийрүүллээ. Тэрээр зөвлөхүүдтэй хамт Булган аймагт ажилласан юм.
-Бид энэ сарын 17-20-нд Булган аймагт ажиллалаа. Энэ хугацаанд нутгийн захиргааны байгууллагын удирдлага, ажилтнууд, ИТХ-ынхантай уулзалт хийлээ. Мөн аймгийн хөгжимт жүжгийн театрт иргэдтэй уулзалт хийж, хүмүүсийн санал бодлыг сонслоо. Нийтдээ 260-аад хүнтэй биечлэн уулзсан. Уулзалтын үеэр иргэдийн оролцоо, үндэсний аюулгүй байдлын шинэ үзэл баримтлал, орон нутгийн төсвийн бие даасан байдал, хүний эрх, Ерөнхийлөгчийн санаачилсан хуулийн төслүүд, тэдгээрийн хэд нь батлагдсан, хэдэн хэлэлцүүлгийн шатандаа яваа талаар ярилаа. Ерөнхийлөгчийн бодлого, үйл ажиллагаанд иргэн төвтэй, байгальд ээлтэй, өрсөлдөх чадвартай Монгол гэсэн чиглэлийг гол болгож байгааг онцолсон. Хамгийн гол нь иргэдийг, тэдний саналыг сонсохыг чухалчиллаа. Хүмүүс иргэдийн оролцооны асуудлыг ихэд таатай хүлээн авч байсан. Иргэний танхим байгуулах, иргэдээр асуудлаа хэлэлцүүлж, саналыг нь сонсох, мод тарих, хуримтлалын бүлгийг дэмжин дэлгэрүүлэх, жимс жимсгэнэ, хүнсний ногоо, сүү сүүн бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэлийг нэмэгдүүлэх, үндэсний бүтээн байгуулалтын дээд шагнал –Төрийн гэрэгэ бий болгох, монголын уламжлалт сэтгэлгээ, ёс заншлыг 2011-2012 оны хичээлийн жилээс сургалтын хөтөлбөрт оруулах, монгол бичгийн хэрэглээг нэмэгдүүлэх зэрэг зарлигийг хэрэгжүүлэх талаар ярилцлаа. Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж бүрэн эрхээ хэрэгжүүлж эхэлснээсээ хойш 9 зарлиг гаргасан байна. зарлигуудыг иргэд дэмжиж хүлээн авч байна.
Иргэний танхим дээр нэлээд анхаарлаа хандуулсан. Иргэдээ мэдээлэлтэй байлгана гэдэг бол их чухал юм. Төрийн хэргийг гүйцэтгэхэд төрийн байгууллагаас гадна иргэдийн оролцоо чухал гэдгийг анхааруулж хэллээ. Аливаа гарах шийдвэрийг иргэдээрээ хэлэлцүүлж бай. Ингэхийн тулд хэлэлцүүлгийн зар өгнө, үр дүнг нь эргэж мэдээлнэ. Энэ нь л гэхэд өөрөө иргэдийг мэдээлэлжүүлэх арга хэмжээ юм. Хэлэлцүүлэгт оролцсон, оролцоогүй аль аль иргэдэд тухайн асуудлаар энэ нь мэдээлэл өгнө. Нөгөөтэйгүүр иргэд мэдээлэлтэй учир төрөөс гаргасан шийдвэр хэрэгжихэд саад бэрхшээл учрах нь бага болно. Иргэдийг мэдээлэлжүүлэх нь төрийн байгууллагын үүрэг. Төрийн байгууллага бол үйлчилгээний байгууллага юм гэдэг талаар ярьсан.
Үндэсний аюулгүй байдлын үзэл баримтлал батлагдсантай холбогдуулан орон нутгийн эрх баригч шийдвэр гаргагчид, захиргааны байгууллагын ажилтнууд, тэр тусмаа иргэд энэ талаар мэдлэгтэй байх нь чухал. Үндэсний аюулгүй байдлыг хангахад төрөөс гадна иргэд чухал үүрэгтэй гэдгийг анхааруулсан. Төрийн нууцад хамаарахаас бусад мэдээлэл иргэдэд нээлттэй, түүнийг олж авах эрх энэ үзэл баримтлалаар нээгдэж байгаа. Иргэд ямар орчинд амьдарч байна, аюулгүй байдлаа хангахын тулд ямар асуудлыг төр засгийн шийдвэр гаргагчдад тавих вэ, юун дээр нь хамтарч ажиллах вэ, юуг иргэн өөрөө анхаарах вэ гэдгийг ярилаа. Үндэсний аюулгүй байдлын үзэл баримтлалын мэдээлэл орон нутагт хомс, бараг алга. Тиймээс Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөлд хамрагддаг гурван институцийн ажилтнууд хамтран сургалт зохион байгуулах нь зүйтэй юм гэж үзлээ. Орон нутгийнхан ч сургалтад хамрагдах хүсэлтэй байна.
Орон нутгийн бие даасан байдал, төсвийн эрх мэдлийг нэмэгдүүлэх, төрийн зарим чиг үүргийг төрийн бус байгууллагаар гүйцэтгүүлэх асуудлаар ярилцлаа. Булган аймгийн хувьд зарим нэг сонгон шалгаруулалтыг ТББ-аар хэрэгжүүлсэн гэж ярьж буй боловч төрийн шийдвэр гаргагч дарга нарын эхнэр, хүүхэд тэр байгууллагыг нь толгойлж байна гэсэн шүүмжлэл гарсан. Иймээс төрийн байгууллагынхан ёс зүйтэй, жудагтай, ил тод ажиллах хэрэгтэйг анхааруулсан.
Иргэний танхим байгуулах зөвлөмж, танилцуулга өглөө. Иргэд нэгэнт амласан мөнгийг өгнө биз, харин Дээд боловсролын санхүүжилт, суралцагчдын цалин, тэтгэлэг, тэтгэмж, нийгмийн баталгааны тухай хуулийн төслийг л батлуулахад анхаараарай гэж байна. Өөрсдөө ч УИХ-ын гишүүдээрээ дамжуулан хүсэлтээ тавина гэж ярьж байна. Өрх бүр оюутантай учраас их сонирхож байна. Боловсролын тогтолцоог өөрчлөх шаардлагатай, энэ салбарын хөрөнгө оруулалт бол асар чухал юм гэдгийг хөдөөгийн иргэд ойлгож байна. Аймаг, сумын дүрэмтэй болох асуудлыг ярихад иргэд ихээхэн сонирхож байлаа.
Уулзалтад оролцогчдоос 28 хүн бичгээр болон амаар санал тавилаа. Жишээ нь нийгмийн даатгал төлөөгүй, тэтгэвэрт гарах нас нь болчихсон иргэд байгалийн баялгийн хувь хишиг болгож олгох 1.5 сая төгрөгөөсөө тийш нь суутгаж өгөөч гэж хүсч байна. Өсвөр насны хүүхдийн эрүүл мэндийг анхаараач гэж эмч хүн хүсэлт тавьсан. Бага насныхан элдэв вакцинд хамрагддаг. Залуучууд, ажил албатай дунд насныхан, тэтгэврийн ахмадууд ч эрүүл мэндийн үйлчилгээ авч чаддаг аж. Харин 10-16 насныхан эрүүл мэндийн үйлчилгээнээс орхигдсон, бас өвчлөл ихтэй, эцэг эх нь төдийлөн анхаарч чаддаггүй гэж ярьж байна. Тэгээд Ерөнхийлөгчийг зориуд сургуулийн насныханд анхаарч, мэдээллээр хангах, урьдчилан сэргийлэх үзлэгт хамруулах талаар эрүүл мэндийн байгууллага, эцэг эх, багш нар, өөрсдөд нь хандаж уриалга гаргаач гэж санал тавилаа. Хууль шүүх, шударга биш байна. Авлигатай тэмцэх газар яасан бэ? Ерөнхийлөгчийн шударга байна, ард түмэнтэйгээ амь нэгтэй байна гэсэн амлалт шүүх, хууль хяналтын байгууллагуудтай холбоотойгоор хэрэгжихгүй байна гэж шүүмжилсэн. Хууль хяналын байгууллага маш хүнд сурталтай, улс төрийн намын хавсрага болоод байна гэж хуулийн байгууллагын шинжээч хийдэг хүн хэлсэн. Дөрвөн хүүхэдтэй эхэд алдарт эхийн хоёрдугаар, зургаан хүүхэдтэй эхэд нэгдүгээр одон олгоно гэсэн юу болсон бэ гэж асууж байна. Төрийн одон, медалийн шагналын асуудлыг хөндөж, олон удаа тодорхойлсон ч тэр бүр олгохгүй байна. Архидалт их хавтгайрсан, арга хэмжээ авмаар байна. Сонгуулийн хуулийг өөрчилмөөр байна. Цаазаар авах ял үйлдэгсдийн эсрэг гаргасан хохирогчдын гомдлыг барагдуулахгүй байна гэхчлэн олон санал, асуулт тавилаа. Эдгээр санал, асуултуудад холбогдох хариулт өглөө. Тухайлбал хаана, хэнд хандах ёстойг, хэрхэн шийдвэрлүүлж болохыг, тэдний сонирхсон зарим асуудлын талаар төр засгаас ямар бодлого баримталж буйг тайлбарлалаа.
Бусад аймгийн иргэдийн энд давхардаагүй асуулт, саналаас дурьдах нь зөв байх. Сүхбаатар аймгийнхан гэхэд татварын эрх мэдлийг орон нутагт өгөх, одоогийн хөрөнгө мөнгөний шударга бус хуваарилалтыг устгах, Ашигт малтмалын тухай хуульд өөрчлөлт оруулж нутагтаа эзэн байх эрх олгох, Ерөнхийлөгч их дээд сургуулиудад стандарт тогтоож шигших ажлыг эхлүүлэх хэрэгтэй гэсэн санал тавьжээ. Дундговьчууд төсвийн эрх мэдэл дэндүү хязгаарлагдмал байна. НӨАТ-ыг болиод тэгш шударга худалдааны татварт шилжмээр байна гэсэн санал хэлжээ. Тэд орон нутгийн хөгжлийн сангийн болон төсвийн эрх мэдэл нэмэгдсэн нөхцөл дэх хөрөнгийн зарцуулалтад хяналтыг хэрхэн тавих вэ, төрийн болон орон нутгийн өмч хөрөнгөөр бүтээгдэхүүн, ажил, үйлчилгээ худалдан авах тухай хуульд өөрчлөлт орох уу, иргэдийн оролцооны зардал төсөвт туссан уу, бүх шатны сургуулиудын янз бүрийн шалтгаар мөнгө татдагийг хэрхэн зогсоох юм бэ гэхчлэн асуулт тавьжээ. Говь-Алтайчууд Үндсэн хуульд өөрчлөлт оруулж, хот, тосгоны эрх зүйн байдлыг зохицуулан, аймгийн төвийг хот гэсэн статустай болгомоор байна. Төрийн албаны шалгалтыг хаана ч өгч болдог нээлттэй хэлбэрт шилжүүлье гэхчлэн олон санал тавьжээ.
