Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж орон нутаг дахь томилолтоо Өвөрхангай аймгийн Хархорин суманд үргэлжлүүллээ. Хүн төрөлхтний түүхийн голомт болсон Орхоны хөндийд нэгэн сайхан бүтээн байгуулалт босч байгаатай Ерөнхийлөгч танилцлаа. Төв Азийн нүүдэлчдийн төдийгүй дэлхийн хүн төрөлхтний баларшгүй ул мөрийг тээсэн, түүх соёлын хосгүй ховор үзмэрүүдийг дэлгэн харуулах , судлах, хамгаалах зорилготой “Хархорум музей” удахгүй нээгдэх гэж байна. Монгол, Японы Засгийн газрын санаачилгаар, Япон улсын буцалтгүй тусламжаар уг музейг барьж байгуулжээ.
ЮНЕСКО-гийн бүртгэлд “Дэлхийн хосгүй соёлын өв” хэмээн бүртгэгдсэн Орхоны хөндийд археологийн арвин дурсгалууд хадгалагддаг. Эртний хүмүүс амьдарч байсан ул мөр, чулуун зэвсгийн бууц суурин, Уйгурын нийслэл Харбалгас, Их Монгол Улсын нийслэл Хархорум хотын туурь, Хөшөөт цайдамын цогцолбор , Эрдэнэ зуу, Төвхөн, Шанхын хийд, зэрэг буддын шашны томоохон төвүүд энэ газарт багтдаг бөгөөд энэ бүх дурсгал, түүхэн цаг үед хамаатай олдворуудыг нэг дор байрлуулахаар ажиллаж байгаа тухай музейн удирдлага танилцуулав. Тус музей нь байнгын болон түр үзэсгэлэнгийн 2 танхим, номын сан, хурлын заал, сан хөмрөгийн өрөө, сэргээн засварлах болон лабораторийн өрөө, хүлээн авах, амралтын өрөөтэй орчин үеийн музейн шаардлагыг хангасан цогцолбор юм.
Орхоны хөндийн дурсгалт газруудад холбогдох 30 гаруй гэрэлт хөшөө, хүн чулуу, хөшөөний хэсгүүд, Хархорум хотын амьдрал ахуйг харуулах олдворуудыг уг музейд авчирчээ. Тухайлбал 13 дугаар зууны үеийн Амитаба бурхан, Түрэгийн үеийн Шар бүрдний хүн чулуу, Уйгурын үеийн Харбалгасны баганы тулгуур чулуу, Кидан улсын үеийн шавар эдлэлийн шатаах зуух, Галбингаа шувууны биетийн олдвор, Гүег, Мөнх хааны үед хамаарах зоос, бусад ахуйн хэрэгсэл зэрэг сонирхолтой олдворыг уг музейд байрлуулжээ.
Хархорум зөвхөн Их Монгол Улсын төдийгүй дэлхийн соёлын төв байсныг илтгэх гайхалтай үзмэрүүд ч мөн уг музейд бий. Тухайлбал 1341 онд Хархорум хотод монгол жанжинуудын зөвшөөрлөөр тэнд сууж байсан лалын шашинтнууд хамтран лалын шашны дугана байгуулах болсон тэр түүхийг дурьдсан хөшөө байна. Хөшөөн дээр хандив өргөсөн хүмүүсийн нэр, хандивын хэмжээг тэмдэглэжээ.
Уг музейд Орхоны хөндийг хамаарах бусад ховор олдворыг авчирч байрлуулах талаар дэмжлэг хүсч байгаагаа музейн удирдлага Ерөнхийлөгчид хэллээ.
Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж хэлэхдээ “Орхоны хөндийд холбогдох түүхэн дурсгалуудыг орон нутагт нь төвлөрүүлэх хэрэгтэй. Ингэж байж энэ музейн ач холбогдол жинхэнэ утгаараа товойн гарч ирнэ” гээд, энэ талаар Засгийн газар, ШУА-ийн Археологийн хүрээлэн,Монголын Үндэсний музей зэрэг холбогдох байгууллагад үүрэг чиглэл өгч ажиллах болно гэв.
