Энэ онд Монголын тулгар төрийн 2220 жил, Эзэн Чингис хааны эмхлэн байгуулсан Их Монгол Улс байгуулагдсаны 805 жил, тусгаар тогтнолоо сэргээн тогтоосон Үндэсний эрх чөлөөний хувьсгалын 100 жил, Ардын хувьсгалын 90 жил, Монгол Улс НҮБ-д гишүүнээр элссэний 50 жил зэрэг түүхт ойнууд давхцан тохиож буй билээ.
Өнөөдөр Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж эдгээр түүхт ойнуудыг тэмдэглэн өнгөрүүлэх талаар Монгол Улсын Засгийн газраас хийж буй ажлын явц, цаашид авах арга хэмжээний тухай Монгол Улсын шадар сайд М.Энхболдын мэдээллийг сонсч түүхэн ойн арга хэмжээнүүдийг үр дүнтэй, ёслол төгөлдөр тэмдэглэн өнгөрүүлэх талаар санал солилцов.
Танилцуулгын үеэр Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын дарга Д.Баттулга, БСШУ-ны сайд Ё.Отгонбаяр, УИХ-ын гишүүн Л.Гантөмөр, Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын захирагч Г.Мөнхбаяр, Ерөнхийлөгчийн зөвлөх Р.Болд, Л.Пүрэвсүрэн, ШУА-ийн Ерөнхийлөгч Б.Энхтүвшин нар болон албаны бусад хүмүүс оролцож дээрх ойнуудыг хэрхэн тэмдэглэн өнгөрүүлэх талаарх Засгийн газрын хөтөлбөр дээр санал солилцсон юм.
Эхлээд Шадар сайд М.Энхболд энэ онд тохиож буй түүхэн ойнуудыг тэмдэглэн өнгөрүүлэх талаар авч хэрэгжүүлж буй ажлын явцыг танилцуулав. Тухайлбал, Үндэсний эрх чөлөөний хувьсгалын 100 жилийн ойг тэмдэглэн өнгөрүүлэхтэй холбогдуулан 20 гаруй ажил эхлүүлээд байгааг мэдээлэв.
Ойн хүрээнд Үндэсний эрх чөлөөний хувьсгал хийгээд Монголын буурал төрийн түүхэнд холбогдох түүх, соёлын дурсгалт өвийг сэргээн засварлах, суурь судалгааны болон сурталчилгааны бүтээлүүд туурвих, үндэсний болон олон улсын эрдэм шинжилгээний хурал, түүхэн газруудаар аялал зохион байгуулах зэрэг бүтээлч ажлууд хийгдэх бөгөөд цаашид Үндэсний эрх чөлөөний хувьсгалын 100 жилийн ойг тэмдэглэх Үндэсний хороо телөвлөгөөнд тусгагдсаны дагуу УИХ-ын хүндэтгэлийн тусгай хуралдаан хийх, дурсгалын марк гаргах, Богд хааны хаш, мөнгөн, алтан тамганы хуулбарыг үйлдэн музейд залах, баярын хурал хийж, хүндэтгэлийн концерт тоглох, Олон улсын Монголч эрдэмтдийн X их хурал зохион байгуулах, түүхэн дурсгалт газруудаар аялал зохиох, 1911 оны Үндэсний эрх чөлөөний хувьсгал ба Монголын тусгаар тогтнол сэдэвт эссе бичлэгийн уралдааныг ЕБС, Их, дээд сургуулийн оюутан сурагчдын дунд зохион явуулах, Нийслэл хүрээ, Монголын тусгаар тогтнол: шашны зүтгэлтнүүд сэдэвт эрдэм шинжилгээний хурал зэргийг үе шаттай хийхээр төлөвлөж буйгаа танилцуулав.
Мөн Монголын тулгар төрийн 2220 жилийн ойг тохиолдуулан БСШУЯ-ны дэргэд ажлын алба байгуулан, ойг тэмдэглэн өнгөрүүлэх үйл ажиллагааны төлөвлөгеөний хүрээнд 30 гаруй арга хэмжээг зохион байгуулахаар ажиллаж байгааг танилцуулсан юм.
Эдгээр танилцуулгын дараа Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж түүхт ойнуудыг тэмдэглэн өнгөрүүлэх, зохион байгуулах Үндэсний хороонд, дараах саналуудыг хэлэв.
Тухайлбал, Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж 2010 оны 10 дугаар сарын 15-ны өдөр “Хүн ардынхаа үндэсний ухамсар, эх түүхийн бахархал, тэмүүллийн үзэл санааг төлөвшүүлэх, монгол төрийн үндсийг улам бэхжүүлэх, эртний дэлхий дахины түүхийн үйл явцад, түүний дотор Евразийн олон үндэстний түүхэнд гүнзгий ул мөр үлдээсэн бидний өвөг дээдэс болох Хүннүчүүдийн болон Монголын тулгар төрийн буурал түүх шастир, өв соёлыг судалж сэргээх, батжуулах зорилгоор эрдэмтэн судлаачид, иргэд, байгууллагаас гаргаж буй саналыг дэмжиж” “Монголын тулгар төрийн 2220 жилийн ойг тэмдэглэх тухай” 216 дугаар зарлиг гаргасан билээ. Уг зарлигт, “Түүхийн ой санамжийг бүрдүүлэх, өвлүүлэх, хадгалах үүднээс "Дэлхийн нүүдэлчдийн түүх, соёлын төв" (дэргэдээ хүүхдийн "Тэмүүжин" цэнгэлдэх хүрээлэн бүхий) цогцолборыг үе шаттайгаар барьж байгуулах, Монголын тулгар төрийн түүхийг үе улираан судлах, Төв Азийн нүүдэлчдийн соёл иргэншил, Хүннү судлалыг гүнзгийрүүлж олон улсын эрдэм шинжилгээний хурал, семинар, судалгаа шинжилгээний экспедиц зохион байгуулах, Монгол төрийн үүсэл, ёс, ёслол, хүндэтгэл уламжлалыг өнө эртнээс өдгөө хүртэл нэгтгэн судлах, ном бүтээх, шинжлэх ухаан, урлаг, уран сайхны бусад олон төрлийн бүтээл туурвих санаачлагыг дэмжих, Ойг Төв Азийн улс түмнүүд болон гадаад орнуудад өргөн сурталчлах, ЮНЕСКО-гоор дэмжүүлэх зэрэг арга хэмжээг багтаан оруулах нь зүйтэй гэж үзсүгэй хэмээгээд Шинэ зууны хоёр дахь арван жилийн эхэнд тохиож буй их ойг угтаж улс үндэстнийхээ өнгөрсөн, одоо, ирээдүйг эрхэмлэх сэтгэлээр түүх соёлоо бадраан мандуулах идэвх, бүтээлч санаачлагаа дайчлахыг үндэс угсаагаа шүтэгч монгол хүн бүрт хандан уриалсугай” гэж онцгойлон дурьдсан.
Ийнхүү Монголын тулгар төрийн 2220 жилийн ойг тэмдэглэх тухай зарлиг гарсаар байтал Хүннү гүрэн байгуулагдсаны 2220 жил хэмээн өөр өөрөөр ярьж бичиж байгааг зарлигийн дагуу нэг мөр ойлгож, дуудаж хэвших нь зүйтэйг Монгол Улсын Ерөнхийлөгч анхааруулсан байна.
Мөн энэ жилийн түүхэн их ойнуудыг тохиолдуулан, үндэсний их баяр наадмаар Монгол туургатны төлөөлөл болсон үндэс нэгтэй Монголчуудаа морин уралдаан, бөхийн барилдаан, сурын харваанд урьж оролцуулах, цаашлаад гурван жил тутам үндэсний их баяр наадмаараа Монгол туургатнаараа нааддаг байх, урлагийн тоглолтод монгол угсаатан ард түмнүүдээс оролцуулах нь зүйтэй хэмээн энэ асуудлаар ойг тэмдэглэн өнгөрүүлэх Ажлын хэсгийнхэн дорвитой зүйл хийх ёстойг онцолсон юм.
Түүнчлэн 7 дугаар сарын 1-нээс 10-ны өдрүүдэд төв талбай дээр “Морьтон монгол”, “Монгол бичиг”, “Монгол гэр”, Монгол урлаг”, “Монгол хувцас”, Монгол цагаан идээ” гэх зэргээр өдөр бүр тодорхой нэг сэдвээр өргөн хүрээтэй арга хэмжээ зохион байгуулж болохыг дурьдав. Ер нь түүхт ойнуудын агуулга, ач холбогдлоор Үндэсний их баяр наадмын нээлтийн ажиллагааг зохион байгуулах, үүний тулд уг арга хэмжээний зохиолыг одооноос сайтар тунгаан бичих шаардлагатайг сануулав.
Мөнхүү түүхт ойнууд давхацсан энэ жил гадаадад суугаа иргэддээ чиглэсэн соёлын арга хэмжээнүүдийг өргөнөөр зохион байгуулахын чухлыг хэлж байв.
