Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж Сэлэнгэ аймгийн иргэдтэй Сүхбаатар хотын “Сэлэнгийн долгио” чуулгын байранд аравдугаар сарын 1-нд уулзаж, тэдний саналыг сонслоо. Ерөнхийлөгч өөрийн бодлого, үйл ажиллагааны голлон анхаарч буй зургаан зүйлийг уулзалтын эхэнд танилцуулав.
Нэгд, үндэсний аюулгүй байдлын асуудлыг хөндөн ярив. Үндэсний аюулгүй байдлын үзэл баримтлалыг шинэчлэн батлуулсан. Засаг даргаасаа эхлээд иргэд бүгд үүнийг уншиж мэдсэн байх ёстой. Аюулгүй байдал бол олон салбарыг хамардаг чухал асуудал. Хоёрт, иргэд, орон нутагт эрх, эрх чөлөөг олгох асуудалд ихээхэн анхаарч байгаа. Энэ одоохондоо уриа лоозон шинжтэй байна. Гадаадад байсан эрх дотооддоо ирсэн ч төрд гацчихаад байна. Ардчиллын үр шим иргэдэд очихгүй байна. Хүн эрхтэй байж бүтээлч болдог. Үүнээс улс орны хөгжил хамаардаг. Иймээс энэ асуудалд анхаарч Ерөнхийлөгчийн хувьд “Иргэний танхим” шинээр байгууллаа. Ерөнхийлөгчийн гарах шийдвэр, УИХ-аар хэлэлцэж буй асуудлуудыг тэнд хэлэлцэж саналаа иргэд чөлөөтэй илэрхийлдэг болсон. Аймгуудад ч “Иргэний танхим” байгуулж байгаа. Аливаа шийдвэр иргэдийн саналд тулгуурладаг байх ёстой. Ингэж шийдэх нь иргэндээ ч, төрдөө ч амар байдаг юм. Гуравт, нийгэмд шударга ёс тогтоох явдал чухал байна. Шударга ёс бол нийгмийн баялаг. Тиймээс хүн бүрт хамаатай. Шударга нийгэмд амьдарвал хүн бүр хождог. Шүүх эрх мэдлийн шинэчлэлийн хүрээнд зургаан хууль багцлан боловсруулж УИХ-д өргөн барьсан. Эрүүгийн хуульд авлигатай холбоотой зүйл заалтуудыг чангаруулан хуулийн төсөл өргөн барьсан боловч одоо болтол УИХ хэлэлцээгүй байна. Шударга ёсыг тогтоох талаар хийх зүйл их байна. Дөрөвт, байгаль орчны асуудал байна. Хүн төрөлхтөн түүхээ мэддэг болсноос хойш таатай байсан ч үйлдвэр хөгжсөн сүүлийн 200 жилд тэдгээрээс ялгарсан хорт хийгээс дэлхийд бүрхэвч үүсч, буузны жигнүүр шиг нөхцөлд бид амьдрах боллоо. Мөн ашигт малтмалтай холбоотойгоор байгаль орчин хүндэрч байна. Малын тоо толгой их өсч, бэлчээр хүрэлцэхгүйд хүрлээ. Тавд, оршин тогтнох эх үүсвэр болсон уламжлалт соёл, ёс заншлаа өвлүүлэх асуудал чухал байна. Монгол хүний бахархал нь юу юм. Юуны өмнө үр хүүхдээ монгол хүн болгох хэрэгтэй гэж боддог. Ахмад нь, аав ээж нь сургадаг энэ ёс алга болох гээд байна. Аав ээжүүд маань хүүхдүүдийнхээ дэргэд муу үлгэр үзүүлдэггүй шүү дээ. Уламжлал, ёс заншилдаа ганц Ерөнхийлөгч нь биш нийтээрээ санаа тавьдаг байх ёстой. Зургаад, гадаад бодлогод анхаарч байна. Төрийн тэргүүнийг тэргүүн дипломатч гэдэг шүү дээ. Бид 20 жилийн өмнө хамгийн утгагүй, хамгийн хоцрогдсон нийгэмд амьдарч байсан. Тухайн үедээ гоё харагдаж байсан байж магадгүй. Ардчиллын үр дүнд ихээхэн өөрчлөлт гарлаа. Одоо Ардчилсан орнуудын хамтын нийгэмлэгийг Монгол Улс даргалж байна. Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийг Тунис, Ливи гээд шинээр ардчиллын замд орж буй орнууд АОХН-ийн төлөөлөгчдийн хүрээнд урьж байна. Энэ бол гайхамшигтай том өөрчлөлт юм.
Эдгээрээс гадна сонгуулийн амлалт цаашид өгөхгүй. Харин өмнө нь амласнаа бол биелүүлэх хэрэгтэй. Ер нь мөнгө амлах нь муу зүйл юм гэдгийг дээр доргүй ойлгож байгаа. Харин амлахаа болих нь гэж та бүхэн хөмсөг зангидах хэрэггүй. Оюутны тэтгэвэр, тэтгэмжтэй холбоотой асуудлыг шийдлээ. Утааны асуудалд анхаарч байна. Одоо нийслэл төдийгүй аймгийн төвүүд ч утаатай болсон. Утаа хүмүүсийн цус, генд нөлөөлнө. Хэдхэн жилийн дараа монголчуудын сэтгэн бодох чадварын 30 хувь буурсан байвал яах вэ? Энэ бол аюул. Улс орны аюулгүй байдалтай холбоотой өөр нэг асуудал бол архи. Ганц монголчууд архинаас болж зовж буй юм биш ээ. Тиймээс би саяхан НҮБ-д архины хор хөнөөлийн асуудлаар конвенци баталъя гэсэн санал дэвшүүллээ. Архитай холбоотой асуудалд өөрөө үлгэр үзүүлье гэж бодсон. Миний ширээнд нэг ч грамм архи байхгүй болсон. Одоо аймгийн, сумын дарга нар ийм болох ёстой. Энэ жил архины татварын орлого гурван тэрбумаар тасарч байгаа юм байна. Энэ бол сайн мэдээ. Энэ бол архины худалдан авалт багассан гэсэн үг. Төсвийн байгууллагуудын хүлээн авалтын зардал 50 хувиар багассан байна. Бас үүнд зарцуулдаг цаг 50 хувиар багассан байна гэж Ерөнхийлөгч ярилаа.
Архинд төсөвлөдөг мөнгөө ном авахад, номын сан байгуулахад зориулдаг болмоор байна. Сүхбаатар хотод номын сан, ахмадуудад зориулсан асрамжийн байр, цэцэрлэг байгуулах, зарим халаалтгүй байрыг дулааны шугамд холбох мөнгийг 2012 оны төсөвт тусгаж өгөхийг, цалин, тэтгэвэр нэмэхийг иргэд хүсч байлаа. Мөн олон жил үр бүтээлтэй ажилласан хүмүүсийг тодорхойлсны дагуу гавьяат цол, одон медалиар шагнаж байхыг хүсэв. Зарим иргэд “Сэлэнгээс өдөртөө зуу зуун вагоноор төмрийн хүдэр ачиж байна. Монголын баялаг урссаар байна. Үүнээс бидэнд юу оногдох юм бэ” хэмээн асууж байв.
Ерөнхийлөгч энэ асуултад хариулахдаа “ Төмрийн хүдэр хяналттай байгаасай гэж боддог. Төмөр бол хөгжлийн гол түүхий эд. Олон вагоноор зөөж байгаа асуудлыг Засгийн газар дээр ярих ёстой. Энэ дээр ямар нэг шийдэл хэрэгтэй. Хайгуулын лиценз олгохыг зогсоосон. Хойч үедээ үлдээе. Тэд биднээс илүү ухаалгаар ашиглах байх. Нөгөөтэйгүүр энэ лиценз газар нутгийн 46 хувийг хамарсан байсан юм. Одоо 16 хувь болж буурсан. Ашигт малтмалын бизнес манайд эрх мэдэлтнүүдийн цүнхний бизнес болж хувирсан байсан. Ашигт малтмалын тухай хуулийг шинэчлэхээр боловсруулж байгаа. Гэхдээ олон хуульд өөрчлөлт оруулах хэрэгтэй юм билээ. Одон шагналын хувьд өнөө жил онцгой жил болж байгаа. Жилдээ 3000 ээж одон авдаг байсан. Тэгвэл өнөө жил 114 мянган ээж одонтой болж байгаа. Харин гавьяатын тодорхойлолт 5000 мянга байна. Ном журмын дагуу шийднэ. Олон шалгуураар ордог. Шагналын асуудал цаашид нийтлэг жишгээр шийдэгдэнэ байх гэж боддог хэмээн хариулав.
Уулзалтад Сэлэнгэ аймгаас дэвшсэн УИХ-ын гишүүн, Сангийн сайд С.Баярцогт, УИХ-ын гишүүн Э.Бат-Үүл, Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн сайд Т.Бадамжунай, аймгийн удирдлагууд оролцлоо.
