Ерөнхийлөгчийн эдийн засгийн бодлогын зөвлөх Л.Дашдоржтой ярилцлаа.
-2012 оны төсвийг УИХ-аар хэлэлцэж байна. Үүнд Ерөнхийлөгчийн зүгээс хэрхэн хандаж байгаа вэ?
-УИХ-аар ирэх оны төсвийн тухай хуулийн хэлэлцүүлгийг хийж байна. Энэ долоо хоногийн Төсвийн байнгын хорооны хуралдаанаар хоёр дахь хэлэлцүүлгийг хийх байх. Үүнтэй холбогдуулан Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж өөрийн хуулиар олгогдсон эрхийн дагуу хоёрдугаар хэлэлцүүлэгт санал оруулж байгаа.
Ирэх оны төсвийн орлого нь гэхэд өнгөрсөн оныхоос хоёр дахин нэмэгдсэн. Энэ нь эдийн засгийн өсөлт, түүн дотор уул уурхайн салбарын өсөлттэй холбогдож байна. Төсвийн цар хүрээ ийн нэмэгдэхийн хэрээр татвар төлөгчдийн мөнгийг хэрхэн үр ашигтай зарцуулах вэ, үр өгөөж нь хэрхэн хурдан ирэх төсөл хөтөлбөрт зарцуулах вэ гэдэгт томоохон бодлого хэрэгтэй байгаа юм.
ДНБ гэхэд өмнө нь таван жилд хийгээгүй байсан өсөлтийг 2011 онд хийсэн байна. Сүүлийн гурван жилийн тоог харах юм бол авто тээврийн байгууллагын орлого гэхэд л 40 дахин, харилцаа холбооны байгууллагуудын орлого 35 дахин өссөн байна. Нийслэлийн нийтийн хоолны газруудын орлого гэхэд л 40 дахин өссөн. Ерөөс дахин өсөлтийн цаг үе ирж байна. Тэгэхээр ийм өсөлт, тэлэлтийг яаж хөгжил дэвшил болгох вэ гэдэгт тодорхой бодлого үгүйлэгдэж байгаа учраас Ерөнхийлөгчийн зүгээс ийн санал оруулж байгаа юм.
-Яг ямар санал юм бэ?
-Ерөнхийлөгч 2012 оноос эхлэн хүүхдийн ясли, цэцэрлэгийн асуудлыг шийдэх үндэсний хэмжээний цогц бодлого явуулах зайлшгүй шаардлагатай байна гэж үзэж байгаа. Манай нийслэлийн цэцэрлэг, яслийн багтаамж гэхэд л 150 мянган хүүхдэд зориулагдсан. Гэтэл өнөөдөр энэ тоо 200 мянга хол давчихаж. Ингэж ачаалал нэмэгдэхэд амьсгалын замын өвчин гэх мэт сөрөг үр дагавар бий болдог. Түүнчлэн залуу эцэг эхчүүд хүүхдээ сургуулийн өмнөх боловсролд хамруулж чадахгүйд хүрдэг. Энэ нь цаанаа ажил хөдөлмөр эрхлэхгүй байхад нөлөөлөх гэх мэт олон асуудлыг дагуулж байгаа юм. Тиймээс төрийн тэргүүн ирэх оны төсөв дээр цэцэрлэг, яслийн хангамжийг шийдэхийн тулд ирэх оны төсөвт тодорхой хэмжээний хөрөнгө суулгаж өгөх шаардлагатай байна гэж үзэж саналаа өгч байгаа юм.
Өөр нэг асуудал нь нийслэлийн дүүрэг, хөдөө орон нутагт биеийн тамир спортын нэгдсэн цогцолбор, номын сан, уран зургийн галерей гэх мэт нийтийг хамарсан төсөл хөтөлбөр хэрэгжүүлэх хэрэгтэй гэж үзэж байгаа. Монгол Улс боловсрол, эрүүл мэндийн салбарт жилдээ ядаж нэг томоохон төсөл хөтөлбөр хэрэгжүүлж байх нь зүйтэй байна гэж үзсэн. Тиймээс цэцэрлэг ясли бусад барилга байгууламж, арга хэмжээг төр, хувийн хэвшил хамтарч байгуулах хэрэгтэй. Ингэхдээ аль болох хувийн хэвшлийнхнийг түлхүү оруулах, тэдний хөрөнгө мөнгийг нийтийн үйлсэд оруулах, түүнд нь төрөөс бодлогын дэмжлэг үзүүлэх нь зүйтэй гэсэн байр суурьтай байна.
-Ерөнхийлөгчийн зүгээс монгол судлалын асуудалд анхаарлаа хандуулах тухай хэлж байсан. Энэ талаар төсөвт оруулах санал бий юу?
-Өнөөдөр манай төрөөс Монгол судлалын арга хэмжээнд зориулж тодорхой хэмжээний хөрөнгө мөнгөний туслалцаа үзүүлэхгүй байна. Өмнө нь олон улсад нэртэй томоохон монголч эрдэмтэд байлаа. Өнөөдөр тэдний орон зай үгүйлэгдэж байна. Ер нь Монголын төр монгол угсаатан судлалын чиглэлээр хөрөнгө мөнгө гаргаж байгаагүй. Тэгэхээр олон улсын нэртэй эрдэмтдийг татаж оруулсан төсөл хөтөлбөрийг зохион байгуулах, залуу эрдэмтдийг бэлтгэх, дэлхийд алдартай Орос, Английн монгол судлалын төвүүдийг санхүүгийн эх үүсвэрээр дэмжих зайлшгүй шаардлага гарч ирж байна. Шинжлэх ухаан сангийн хүрээнд монгол судлалыг хөгжүүлэх сан бий болгож, түүгээр дамжуулан төсөл хөтөлбөрөө хэрэгжүүлэх шаардлагатай байна.
-Ирэх оны төсөв нэлээд тэлэлттэй гэгдэж байгаа. Үүнийг Ерөнхийлөгчийн зүгээс юу гэж үзэж байгаа вэ?
-2012 оны төсөв бол сонгуулийн жилийн төсөв. Зөвхөн үүгээрээ л олон хариултыг өгч байгаа шүү дээ. Ер нь төсөвт нэг анхаарал татаж байгаа зүйл нь орлого талдаа төлөвлөгдсөн. Түүнийх нь гол зорилго, шаардлага нь ирэх оны сонгуультай холбогдон гарч ирж байгаа маш ирэх хэмжээний зардлыг зөвтгөх хандлага л байна гэсэн үг.
-Тэгэхээр тэлэлттэй төсвийг Ерөнхийлөгч зөвтгөж байгаа гэсэн үг үү?
-Ирэх оны төсвийг УИХ хэлэлцэж байна. Эцсийн шийдвэр гараагүй байхад ийм, тийм болчихлоо гээд урьдчилан тайлбарлаад байх нь зүйд нийцэхгүй болов уу. Ирэх сарын 1 гэхэд төсөв батлагдах учиртай. Түүнээс л харъя. Харин дараа нь тодорхой дүгнэлт гарах байх даа. Түүнээс бус хууль тогтоогчдын өмнүүр орж ийм юм батлах гэж байна урьдчилан таагаад ямар нэг тайлбар хийх шаардлагагүй гэж бодож байна.
-Өнгөрсөн жил гишүүдийн тойргийн мөнгийг хуваарилах асуудалд Ерөнхийлөгч хориг тавьж байсан. Ирэх оны төсөв дээр уг асуудал орчихсон байна лээ. Харин батлагдчихвал өмнөх шигээ гишүүдийн мөнгөнд хориг тавих уу?
-Бид одоогийн үйлчилж байгаа төсвийн тухай хууль эрхзүйн орчноо өөрчлөх шаардлагатай байгаа юм. Өнөөдөр Удирдлага санхүүжилтийн тухай хууль, Нэгдсэн төсвийн тухай хууль гэсэн хоёр хуулиар төсвийн харилцааг зохицуулж байгаа. Тэгэхээр энэхүү хууль эрхзүйн орчныг өөрчлөх, дээр хэлсэн гишүүдийн тэрбум төгрөг, бусад шаардлагатай, шаардлагагүй арга хэмжээг төсвөөс санхүүжүүлдэг байдлыг зогсоохын тулд өнгөрсөн оны долдугаар сард Засгийн газраас УИХ-д өргөн барьсан. Уг хуулиар орон нутагт эрх мэдэл өгөх асуудлыг нэлээд тодорхой тусгасан. Ингэхдээ иргэдийн оролцоог хангах чиглэлээр Ерөнхийлөгчийн өгсөн үүрэг чиглэлийн дагуу ажлын хэсэг байгуулагдаж, маш олон хэрэгтэй саналууд уг хуулийн төсөлд орчихсон байгаа.
Өргөн баригдсанаасаа хойш энэ хууль хэлэлцэгдэлгүйгээр жил гаруйн хугацаа туулсны эцэст өнгөрсөн долоо хоногт л анхны хэлэлцүүлгийг УИХ-аар хийсэн. Ойрын хугацаанд хоёр дахь хэлэлцүүлгийг хийх болов уу. Ерөнхийлөгчийн зүгээс энэхүү шинэ хуульд маш их ач холбогдол өгч байгаа.
Т.ГЭРЭЛМАА
