Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн Тамгын газар Сангийн яам, Монголын Үндэсний олон нийтийн телевизтэй хамтран “Төсвийн ил тод байдлыг хангахад дагаж мөрдөх журам”-ын талаар “Иргэний танхим”-д нээлттэй хэлэлцүүлэг өнөөдөр зохион байгууллаа. Төсвийн шинэчлэлийн хүрээнд бүх шатны төсөвт байгууллагууд, төрийн болон орон нутгийн өмчит, төр, орон нутгийн өмчийн оролцоотой хуулийн этгээдийн жилийн төсвийн санал, батлагдсан жилийн төсөв, түүний гүйцэтгэл, төсөв, санхүүгийн мэдээллийг ил тод болгох, төсвийн талаарх мэдээлэлтэй иргэд түүнийгээ олон нийтэд хүргэх, улмаар төсөв төлөвлөх, шийдвэр гаргахад хамтран оролцох боломжоор бүх иргэдийг хангах зорилгоор уг журмын төслийг боловсруулжээ.
Хэлэлцүүлгийг Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн зөвлөх Л.Дашдорж нээж, “Иргэд төсвөө хянана” иргэний нийгмийн сүлжээний зохицуулагч Д.Цэрэнжав “Орон нутгийн төсвийн ил тод байдал ба иргэд” сэдвээр илтгэл тавьж, Сангийн яамны Төсвийн бодлогын газрын дарга Б.Батжаргал “Төсвийн ил тод байдлыг хангахад дагаж мөрдөх журам”-ын төслийг танилцуулав. Ингэсний дараа оролцогч олон хүн саналаа хэлж, тэдгээрийг төсөлд тусгах шаардлагатайг сануулж байлаа.
“Төсвийн тухай” Монгол Улсын хууль 2011 оны 12 дугаар сард батлагдсанаар төвлөрлийг сааруулах, орон нутгийн эрх мэдлийг нэмэгдүүлэх, иргэдийн оролцоог хангах томоохон шинэтгэлийн хууль, эрх зүйн орчин бүрдэж байна. Энэхүү хууль батлагдсантай холбогдуулан төсвийн харилцаа, иргэдийн оролцооны чиглэлээр дагаж мөрдөх олон стандарт бичиг баримт, дүрэм журам боловсруулан мөрдүүлэх зайлшгүй шаардлага гарч байгаа юм.
Оролцогчид төсвийн ил тод байдлыг хангах ийм журам боловсруулсанд ихэд олзуурхаж байлаа. Нэг л мэдэхэд хэдэн тэрбумын тийм ч чухал шаардлагатай биш ордон хэнээс ч асуулгүй бариулчихсан байдаг. Улаанбаатарт л гэхэд хотын “Хангарьд”, Баянзүрх, Сүхбаатар дүүргийн төр захиргааны ордон олон тэрбумаар боссон. Тиймээс төсвийн гүйцэтгэлийг ил тод болгох шаардлага их байна. Бүр сар, улирлаар нь урсгал болон хөрөнгө оруулалтын зардал, худалдан авах үйл ажиллагааны тендер, түүний үр дүн, орлогыг мэдээлэх, тэдгээрт тавигдах шаардлагуудыг төсөлд тусгасан ч нарийн задаргаагүй ерөнхий дүн тоо хэлбэл үр дүнгээ өгөхгүй. Энэ бол ил тод болгосон хэрэг биш. Мэдээллийн ил тод байдал гэдэг бол хэрэгтэй үедээ шаардлагатай мэдээллээ авах боломж бүрдэхийг хэлдэг. Төсвийн гүйцэтгэлийн мэдээллийг ил тод болгох тодорхой хугацаа зааж өгөх хэрэгтэй. Мэдээллийн самбар ажиллуулах, вэб сайтыг аль болох өргөн ашиглах, тэнд төсвийн гүйцэтгэлийн цэс байлгах, Сангийн яамны сайтад байгууллага тус бүрээр нь задаргаатай төсвийн мэдээлэл байршуулах, гурван талт механизмыг журамд тусгах, өөрөөр хэлбэл үйлдвэрчний эвлэл, эздийн байгууллагын хяналтыг бий болгох нь чухал. Дээр нь төрийн бус байгууллагуудыг төсвийн гүйцэтгэлд хяналт тавихад өргөн оролцуулдаг, төсвийн тухай уулзалтыг бүр баг, хорооноос эхлэн зохион байгуулдаг болмоор байна. Бүх түвшинд хөндлөнгийн хяналт хийдэг, сэтгүүлчдэд төсвийн гүйцэтгэлийн мэдээллийг саадгүй өгдөг байя. Энэхүү журмын төслийг өөрчилж хуулийн төсөл болгомоор байна. Төсвийг зориулалт бусаар зарцуулбал хариуцлага хүлээлгэе. Ямар хариуцлага хүлээлгэхээ нарийвчлан тусгамаар байна. Холбогдох албан хаагчдын ажил үүргийн хуваарьт төсвийн мэдээллийг ил тод байлгах үүргийг тусгахыг журамд оруулж байж энэ зорилго биелнэ. Тайлагнах байдлыг нарийн задалсан хэлбэрээр хийдэг болмоор байна. Хөдөө суманд “шилэн түрийвч” гээд нэр өгчихсөн төсвийн зарцуулалтаа бүх задаргаагаар нь мэдээлээд болоод л байна. Журмын төсвийн зарим заалт бүрхэг байна. Нарийвчилж зааж өгөхгүй бол хэрэгжихгүй шүү. Энэ мэт авууштай, анхаарууштай олон санал тэд хэлж байна.
Журмын төслийг улс, орон даяар өнөөдөр нэг цаг мөчид хэлэлцлээ. 18 аймаг, 3 дүүргийн “Иргэний танхим” ингэж нэг зэрэг хэлэлцүүлэг хийж байгаа нь анхны тохиолдол. Цаашид энэ чиглэлээр боловсруулан гаргах бүх журам, дүрмийн төслийг ийм байдлаар олон нийтийн хэлэлцүүлэг хийхээр төлөвлөж байгаа юм.
