Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн санаачлан дэвшүүлсэн “Шүүх эрх мэдлийн байгууллагуудын шинэтгэлийг гүнзгийрүүлэх тухай” зорилтын хүрээнд Ерөнхийлөгчийн Тамгын газраас “Шүүх эрх мэдлийн байгууллагын шинэтгэлийг гүнзгийрүүлэх хөтөлбөрийн төслийн талаарх санал солилцох уулзалт ярилцлага”-ыг 2009 оны 12 дугаар сарын 1-ны өдөр Хууль зүйн үндэсний хүрээлэнд зохион байгууллаа.
Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж уулзалтыг нээж хэлэхдээ, Ерөнхийлөгчийн бодлого, үйл ажиллагааны хөтөлбөрийн хүрээнд Шүүх эрх мэдлийн байгууллагын шинэтгэлийн талаар авч хэрэгжүүлэх үндсэн гол ажлын нэг болох Шүүх эрх мэдлийн хүрээнд шинэтгэлийг гүнзгийрүүлэх хөтөлбөрийг боловсруулж эхэлж буйг дурдаад энэхүү уулзалт, ярилцлагын хүрээнд гарсан санал, шүүмжлэлийг дээрх хөтөлбөрт тусгахад арга хэмжээний зорилго оршиж байгааг онцлон тэмдэглэв.
Ерөнхийлөгчийн орон тооны бус Зөвлөх, Монгол Улсын Гавъяат хуульч Б.Чимид хөтөлбөрийн үндсэн үзэл санааг танилцуулж, тухайн хөтөлбөртэй холбоотойгоор Ерөнхийлөгчийн орон тооны бус зөвлөх, профессор Н.Лүндэндорж өөрийн саналаа танилцуулсан юм
Уулзалт, ярилцлагад Улсын Дээд шүүх, Улсын Ерөнхий Прокурорын газар, Авлигатай Тэмцэх газар, Цагдаагийн Ерөнхий газар, Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх ерөнхий газар болон “Transparence international-Монгол” ТББ, Иргэдийн шудрага шүүх, Иргэний Алянс төв зэрэг иргэний нийгмийн байгууллага, иргэдийн төлөөлөгчид оролцож, шүүх эрх мэдлийн байгууллагуудын шинэтгэлийн асуудлаар санал бодлоо хуваалцлаа.
Хөтөлбөрийн талаар уулзалт ярилцлагын үеэр багагүй санал, санаачлага өрнөсний дотор профессор Н.Лүндэндоржийн дэвшүүлэн тавьсан шүүгчийн хараат бус байдал болон хариуцлагын талаар нарийвчлан хуульчлах тухай асуудалд оролцогчид ихээхэн анхаарал хандуулав.
Зарим судлаачид, хариуцлагын тогтолцоог нарийн хуульчлахгүйгээр хараат бус байдлыг сайжруулах тухай ярих нь үр дүнгүй болно гэдгийг онцолж байсан бол улс төрийн нам, бизнесийн бүлэглэлийн нөлөөллийг арилгах нь хамгаас чухал гэж зарим оролцогчид онцолж байлаа.
Түүнчлэн уулзалтын үеэр шүүхийн тогтолцоог шинэчлэхийн тулд шүүх, прокурор, цагдаагийн байгууллагын чиг үүргийг ч эргэн харж хуульд тусгах нь зүйтэй гэдэгтэй оролцогчид санал нэгтэй байв.
Монгол Улсын Ерөнхийлөгч, Шүүх эрх мэдлийн байгууллагын тогтолцоог шинэтгэхдээ хамгийн гол нь зөв үр дүнд хүрэх зөв зүйлийг, зөв аргаар эхлүүлэн хэрэгжүүлэх нь чухал гээд шүүхийн шинэтгэлийг хуулийн үндэслэлтэй, хамтын хүчээр хийх хэрэгтэйг онцолж байв. Энэхүү уулзалт ярилцлага нь зөвхөн эхлэл бөгөөд цаашдаа иргэд, иргэний нийгмийн байгууллагууд мөн түүнчлэн шүүх, прокурор, цагдаа гээд төрийн байгууллагуудын өөрсдийнх нь ажил хэрэгч санал чухал гэдгийг анхааруулсан юм. Хамгийн гол нь хэн санаачилсан бус, сайн санаачилга бүрийг хамтын хүчээр хийж хэрэгжүүлэх нь асуудлыг шийдэх хамгийн сайн гарц мөн гэж Ерөнхийлөгч онцлож байв. Мөн шүүх эрх мэдлийн шинэтгэл нь Үндсэн хуулийг өөрчлөх биш өнөөгийн үндсэн хуулийн хүрээнд юуг яаж сайжруулж болохыг урьдаар харах ёстой бөгөөд нэг хэсэг нь сөрж, нөгөө хэсг нь шаардуулж асуудалд хандах бус нэгдсэн ойлголттойгоор нэгдмэл зорилгодоо хүрэх нь чухал гэдгийг ч хэлж байв. Энэхүү хэлэлцүүлгийн үеэр шүүхийг шинэчлэх олон санал гарсны нэг нь “Эвийн шүүх”, “Жижиг хэргийн шүүх” байгуулах санаачлагууд бөгөөд Ерөнхийлөгч, эдгээр ажил хэрэгч зөв санаачлагуудыг дэмжээд шүүгчид хялбар шийдвэрлэхдээ бус иргэдэд чиргэдэлгүй шийдвэрлэх аргыг олох ёстойг хэллээ.
Мөн Ерөнхийлөгч, шүүмжлэхийн тулд шүүмжлэх бус ажил хэрэгч санал санаачлагыг шийдэлд хүргэхийн тулд асуудлыг олон талаас нь авч үздэг, хэлэцүүлэг өрнүүлдэг, олон талаас нь нухацтай ханддаг тогтолцоог бүрдүүлэхийн төлөө ажиллая гэж хэллээ.
