Ч.Өнөрбаяр: “Чингис хаан” одонг Чингис хааны мэндэлсэний өдөр олгодог болно
“Чингис хаан” одон олгох тухай УИХ-ын тогтоолд өөрчлөлт оруулахаар Ерөнхийлөгчөөс тогтоолын төсөл өргөн бариад байгаа ажээ. Уг төслийн талаар Ерөнхийлөгчийн хуулийн бодлогын зөвлөх Ч.Өнөрбаяраас дараахь тодруулгыг авлаа.
-“Чингис хаан” одон олгох тухай хуульд өөрчлөлт оруулахаар болжээ. Ямар өөрчлөлт оруулах гэж байгаа юм бэ?
-“Чингис хаан” одон гэдэг бол Монгол Улсын төрийн дээд шагнал, тэргүүн зэргийн одон. 2002 онд УИХ-аас тогтоол гаргаж уг одонг олгохоор болсноос хойш арван жилийн хугацаанд зургаан хүн шагнагджээ. Энэ нь уг шагналын нэр хүнд, чанар чанасааг харуулж байгаа юм. Өөрөөр хэлбэл, “Чингис хаан” одонг хавтгайруулж олгодоггүй нь шагналын нэр хүнд цар хүрээг харуулж байгаа болов уу.
Гэхдээ уг шагналтай холбоотой сайжруулах, холбогдох журамд өөрчлөлт оруулах шаардлага байгаа учир тогтоолд өөрчлөлт оруулах тухай төслийг өргөн барьсан юм.
Одоогийн мөрдөж байгаа тогтоолоор бол шагналыг наадмаар олгож байгаа. Үндэсний их баяр наадам бол хотол олноороо баярлаж, морь уралдуулан, бөхөө барилдуулж, сур харвадаг их цэнгэлийн өдөр. Тиймээс наадмын уур амьсгалд “Чингис хаан” одонгийн нэр хүнд дарагдах, хэн шагналын эзэн болсон гэдэг нь олон нийтэд мэдэлгүй өнгөрөх тохиолдол ажиглагдсан. “Чингэс хаан” одон нь төрийн дээд шагнал учир ямар хүн авсан бэ гэдгийг монголын ард түмэн бүгд мэддэг байх учиртай. Энэ утгаараа шагнал олгодог өдрийг өөрчилье хэмээн тогтоолын төсөлд тусгасан юм.
-Хэзээ олгохоор тусгасан юм бэ?
-Чингис хааны мэндэлсэний 850 жилийн ойг улс орон даяар тэмдэглэн өнгөрүүлэх тухай 2009 онд Ерөнхийлөгч зарлиг гаргасан. Түүхийн чиглэлийн эрдэмтэд, шинжлэх ухааны академи, холбогдох хүмүүсийн гаргасан дүгнэлтээр өвлийн тэргүүн сарын шинийн нэгэн буюу аргын тооллын арваннэгдүгээр сарын 14-ний өдөр Чингис хааны мэндэлсэн өдөр тохиож байгаа юм. Тиймээс жил бүрийн энэ өдрийг монгол бахархлын өдөр болгон тэмдэглэн өнгөрүүлж, “Чингис хаан” одонгоо гардуулж өгдөг байх юм бол олон түмэнд ч ач холбогдолтой гэж Ерөнхийлөгч үзсэн. Нөгөө талдаа бахархлын өдөртэйгээ шагнал утга агуулга зохицож байгаа юм.
Ер нь цаашид Ерөнхийлөгчийн зүгээс уг шагналыг Оскарын шагналын нэр хүндтэй дүйхүйц хэмжээнд аваачихаар зорьж байгаа. Өөрөөр хэлбэл, уг одонг монголын ард түмний өмнө асар их гавьяа байгуулсан хүн авдаг байхаар шинэ журам боловсруулж байгаа.
-Тогтоолд өөрчлөлт оруулснаар жил бүр уг шагналын олгодог болно гэсэн үг үү?
-Энэ шагналын ямар хүн авах вэ гэдэг шалгуурыг маш тодорхой боловсруулъя гэж байгаа. Өнөөдрөөс эхлэн УИХ-ын байнгын хороодоор хэлэлцэж эхлэх уг тогтоол батлагдчихвал Ерөнхийлөгчийн зүгээс одонд нэр дэвшүүлэх болон шагнах журмыг батална. Үүнд ямар шалгуурыг хангасан хүн байх тухай нарийвчлан заасан байх юм. Тухайлбал, шагналыг олгохдоо тусгай шинжээчдийг бүрэлдэхүүнтэй комисс байгуулдаг болно. Иймээс тусгайлан заасан шалгуурыг хангасан тохиолдолд л шагнал олгоно гэсэн үг. Хэрэв шалгуурыг хангахгүй бол тухайн жилдээ уг шагналыг өгөхгүй ч байж болно.
-Шагнал хүртээд байгаа хүмүүсийн олонхи нь төрийн зүтгэлтнүүд байгаа. Таны ярианаас анзаарвал заавал төрийн зүтгэлтэн гэлтгүй, бусад салбарын хүмүүс ч “Чингэс хаан” одонгоор шагнуулах юм байна. Тийм үү?
-Өнөөдрийн аваад буй зургаан хүнээс нэг л урлагийн хүн бий. Бусад нь улс төр, нийгмийн зүтгэлтнүүд юм. Гэхдээ цаашид үнэхээр шалгуурт нийцсэн хүн байвал заавал улс төрийн гэлгүй монгол ард түмэн, монгол улсын нэр хүндийг олон улсад гаргаж чадсан, төрийн өмнө онцгой гавьяа байгуулсан хүмүүст олгодог байя гэж байгаа. Өөрөөр хэлбэл, олон хүний амь аварсан эмч, эсвэл дэлхий нийтэд нэр хүндтэй эдийн засагч “Чингэс хаан”-ы эзэн болж болно гэсэн үг л дээ.
Т.Гэрэл
Өдрийн сонин
Ч.Өнөрбаяр: “Чингис хаан” одонг Чингис хааны мэндэлсэний өдөр олгодог болно
