Их эзэн Чингис хааны мэндэлсний 850 жилийн ойд зориулсан Хүндэтгэлийн хуралд Р.Гончигдоржийн хэлсэн үг
Эрхэм хүндэт Ерөнхийлөгч өө,
Эрхэм хатагтай, ноёд оо,
Та бүхэнд Их эзэн Чингис хааны өдрийн баяр хүргэе.
Хүннү гүрнээс эхлэлтэй, Их эзэн Чингис хааны байгуулсан Монголын тулгар төрөөс үүсэлтэй Миний Монголын төрийн түүхэнд 1990 оны ардчилсан хувьсгалын үр дүн болсон Байнгын ажиллагаатай парламент-Улсын Бага хурал шинэ үеийг эхлүүлсэн гэж дүгнэхэд болох билээ.
Чухамхүү анх удаа чөлөөт сонгуулиар байгуулагдсан олон намын оролцоотой хууль тогтоох шинэ байгууллага маань ардчилсан Монгол Улсын суурь үзэл санааг тунхаглан зарлаж Монголчууд бидэнд хүний сонгодог эрх чөлөөг өмчлүүлсэн ардчилсан Үндсэн хуулийг боловсруулан хэлэлцэж батлуулсан нь энэ дүгнэлтийг батлах болно. Үндсэн хуулинд заасанчлан “Төрт ёс, түүх, соёлынхоо уламжлалыг нандигнан өвлөсөн өнөөгийн Монголын төрийн үндэс нь түүний бүх эрх мэдлийг өөртөө хадгалсан Монголын ард түмэн билээ.
Их эзэн Чингис хаан маань дэлхийн талыг дагуулж чадсаны учир нь түүний эзэгнэсэн аль ч улс үндэстнийхээ ард түмний итгэл үнэмшил, шашин шүтлэг, соёлыг хүндэтгэдэг үзэл санаанд оршдог билээ. Энэ бол бидний нандигнан өвлөх төрт ёс, түүх соёлын уламжлал мөн.
Гэтэл өөрийн ард түмнийхээ түүх соёлыг шоовдорлож, шашин шүтлэг, итгэл үнэмшлийг нь үгүйсгэж, тэднийгээ үй олноор нь хэлмэгдүүлж байсан түүх тун саяхных билээ. Чухамхүү 1990 оны ардчилсан хувьсгалын зорилт нь ард түмэн энэ бүхнээ эргүүлж авах, жам ёсны эрх, эрх чөлөөгөө олж ард түмэн төрийнх биш, төр нь ард түмнийх байх шинэ түүхийг эхлүүлэх явдал байсан. Бид ингэж чадсан, чадах чадахдаа хамгийн тайван замаар хийж чадсан.
Бид Их эзэн Чингис хаанаа Монгол бахархал болгож чадсан. Бид түүний түүхийг Монголын бахархалт түүх болгож чадсан. Их эзэн Чингис хаан ХIII зуунд дэлхийн улс гүрнүүдийг нэгэн гэр бүлд холбож өгч чадсан бол бид ардчилсан хувьсгалынхаа үр дүнд дэлхийн түгээмэл соёл, иргэншлийн их гэр бүлд нэгдэн рж хөл нийлүүлэн хөгжих замд нэгдэж чадсан.
Эрхэмсэг хүндэт Ерөнхийлөгч өө, эрхэм хатагтай ноёд оо, Монголын ардчилсан хувьсгал бол эр зоригийн баатарлаг үйлс байсан юм. Эрх баригчдын зарим нь хүч хэрэглэн дарахад бэлэн байсныг мартах ёсгүй.
Ерөнхийлөгч Элбэгдорж Та үүнийг баталж ардчилсан хувьсгалын манлайлагчдын нэг Эрдэнийн Бат-Үүлд Улсын баатар цол олгосон билээ. Эзэн Чингис хааны өдрөөр Бат-Үүлдээ бахархаж байгаа шүү гэж хэлье.
Ардчилсан Үндсэн хуулийг боловсруулж, хэлэлцүүлэн батлуулах нь асар их хөдөлмөр зүтгэл байсан. Үүнийг Ерөнхийлөгч маань үнэлж Үндсэн хуулийн эх баригч, гавьяат хуульч Бираагийн Чимид гуайд маань Хөдөлмөрийн баатар цол олгосон.
Чимид гуай Та шинэ үеийн хууль тогтоогчдын бахархал нь байдаг шүү гэж энэ бахархалт өдрөөр Тандаа хэлье.
Улсын Бага Хурал дээр хэлсэнчлэн ардчилсан хувьсгалын үр дүн, түүний зөвшлийн төв нь болж байгуулагдсан. Тийм учраас Улсын Бага Хурал нь Монголын ард түмний хүсэл зоригийг илэрхийлэн шинэ ардчилсан нийгэм, улс төр иргэний харилцааг хуулиар зохицуулах үүргийг хүлээн авсан. Мөн тийм шинэ Үндсэн хуулийг боловсруулах, хэлэлцэх, батлуулах үндсэн үүрэгтэй байсан. Хувийн өмч, хувийн хэвшлийн тухай, эдийн засгийн зах зээлийн харилцааны зохицуулалтын хуулиудыг гаргахдаа тэр үеийн Үндсэн хуулийг биш, боловсруулж байсан Үндсэн хуулиндаа нийцүүлж байсан нь Улсын Бага Хурал дахь намуудын зөвшилцөл тэдний биш, нийт ард түмний зөвшилцлийн итгэлцэл байсан.
Их эзэн Чингис хаан маань ийм л төрт ёсны уламжлал, соёлыг үлдээсэн билээ.
Ерөнхийлөгч Элбэгдорж Та энэ цагийн мөнх тэнгэрийн хүч болсон ард түмний цул илэрхийлэл болж чадсан гэж Улсын Бага Хурлыг үнэлэхдээ түүнийг даргалж байсан намайг Чингис хаан одонгоор шагнасан билээ.
Ерөнхийлөгч өө, Тантай, бидний журмын нөхөдтэйгээ Ардчилсан хувьсгалд хамт оролцож, Улсын Бага Хуралд хамт байсандаа бахархаж байна. Ардчиллаа уухайлан дэмжиж байсан, дэмжиж ирсэ, бүтээлцэж ирсэн ард түмнээрээ бахархаж байна.
Монгол бахархал-Их эзэн Чингис хаанаараа бахархаж байна.
Баярлаллаа.
Их эзэн Чингис хааны мэндэлсний 850 жилийн ойд зориулсан Хүндэтгэлийн хуралд Р.Гончигдоржийн хэлсэн үг
