1911 оны 12 дугаар сарын 29-нд Олноо өргөгдсөн Богд хаант Монгол Улс зарлан тунхаглагдсаны 98 жилийн ойн энэ өдөр Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Цахиагийн Элбэгдорж Богд хааны ордон музейд зочилж эрдэмтэд, судлаачидтай уулзаж санал солилцов.
Уулзалтанд БСШУ-ны сайд Ё.Отгонбаяр, ШУА-ийн Ерөнхийлөгч Б.Энхтүвшин, Гандантэгчинлэн хийдийн Тэргүүн хамба, гавьж Д.Чойжамц, Богд хааны ордон музейн захирал Д.Мягмардорж нар болон ШУА, МУИС, МУБИС, МУШТИС-ийн түүхч эрдэмтэд, судлаачид оролцлоо.
Уулзалтын эхэнд ШУА-ийн ОУСХ-гийн секторын эрхлэгч, доктор, профессор О.Батсайхан 1911 оны Үндэсний эрх чөлөөний хувьсгалын түүхэн шалтгаан, үйл явц, үр дүнгийн талаар товч илтгэл тавьсан юм.
Дараа нь Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Цахиагийн Элбэгдорж уулзалтанд оролцож буй эрдэмтэд, судлаачидад хандаж хэлсэн үгэндээ, “Монголчууд баялаг түүхтэй ард түмэн. Бид түүхээрээ бахархаж, түүхээрээ хүмүүжиж, түүхээсээ сурч, өдгөө цагаа бодитойгоор ухаарч, ирээдүйгээ зөв тольдсоор ирсэн ард түмэн билээ.
Монгол Улсын төрийн бодлого даацтай, жинтэй байхын нэг үндсэн тулгуур бол эрдэмтэн Та бүхний шинжлэх ухааны үндэслэлтэй боловсруулсан санал дүгнэлт гэдэгтэй би санал нэг байдаг.
1911 оны 12 дугаар сарын 29-ны өдөр Монголчууд тусгаар тогтнолоо тунхаглан зарласан эл өдрийг тусгаар тогтнолын өдөр болгох тухай Та бүхний саналыг миний бие дэмжиж байна” гээд “Өдгөө бидний тусгаар тогтнолын өдөр хэмээн тэмдэглэж буй 11 дүгээр сарын 26-ны өдөр бол Бүгд найрамдах засаглалаа зарлаж, Анхдугаар Үндсэн хуулиа баталсан өдөр. Тэгэхээр түүхэн он тооллууд үнэн мөнөөрөө, үнэ цэнэтэй баталгаажиж байр байрандаа орох ёстой” гэв.
Энэ үеэр уулзалтанд хүрэлцэн ирсэн эрдэмтэд 12 дугаар сарын 29-ныг “Эрх чөлөө, тусгаар тогтнолын өдөр” болгон тэмдэглэх тухай саналыг Монгол Улсын Ерөнхийлөгч дэмжиж буйд талархал илэрхийлж, дээрхи тэмдэглэлт өдрийг түүхэн баримт, олон улсын эрх зүйн жишгээр баталгаажуулж болох маш олон баримт нотолгоо байгааг дурьдаж байв.
Тухайлбал, залуу эрдэмтэн Мөнх-Очир, “Албани Улс 1912 онд тусгаар тогтнолоо зарласан боловч олон улсаар сүүлд хүлээн зөвшөөрөгдсөн. Хожим нь олон улсын түвшинд хүлээн зөвшөөрөгдсөнийхөө дараа анх өөрсдийнхөө тусгаар тогтнолыг зарласан өдрөө хуульчиж улс тунхагласан өдөр болгон тэмдэглэдэг. Харин АНУ гэхэд 1776 онд Тусгаар тогтнолын тунхаглалаа баталсан боловч 7 жилийн дараа 1783 онд Англи Улстай гэрээ хийж хүлээн зөвшөөрөгдсөн. Гэвч улс тунхагласан өдрөө 1776 оны 7 дугаар сарын 4-нөөр эхлүүлдэг. Манай улс ч гэсэн энэ жишгээр 1911 оны 12 дугаар сарын 29-нийг Улс тунхагласан өдөр хэмээн зарлах бүрэн эрхтэй” хэмээн тайлбарлаж байв.
Уг уулзалтын үеэр Наймдугаар Богд Жавзундамба хутагтын ордон музейн захирал Д.Мягмардорж хэлэхдээ, “Богд хааны музейд Үндэсний эрх чөлөөгөө олсон тэмдэглэлт өдрийг тохиолдуулан Монгол Улсын Ерөнхийлөгчдөөс анх удаа Ц.Элбэгдорж Ерөнхийлөгч хүрэлцэн ирсэнд талархаж байна” хэмээн онцолсон юм.
Мөн Ерөнхийлөгчийг тус музейд зочлох үеэр олон арван залуу эрдэмтэд, судлаачид, оюутнууд Богдын музейтэй танилцахаар хүрэлцэн ирсэн байлаа.
Богд хааны ордон музейд зочилсныхоо дараа Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж, УИХ-ын дарга Д.Дэмбэрэл, Ерөнхий сайд С.Батболд болон албаны бусад хүмүүсийн хамтаар Төрийн Тамганы хөшөөнд цэцэг өргөж хүндэтгэл үзүүллээ.
