Өнө мөнхөд дүнхийн сүндэрлэх өлзий буянт Богдхан уулын тэнгэрийг тайх төрийн тахилгын ёслолд хүрэлцэн ирсэн ард иргэд, зочид гийчид ээ,
Богдхан уулын энэ удаагийн тахилга ардчилсан хувьсгалын тэгш ойн босгон дээр, нийслэл Улаанбаатар хот үүсгэн байгуулагдсаны 370 жилийн ойн өмнөхөн болж байгаагаараа онцлог юм.
Монгол нутагт уул усны тахилгын ёс эртнээс үүссэн бөгөөд түүгээр дамжин байгалиа хамгаалах, байгальтай харьцах зан үйл, ёс заншил бүрэлдэн тогтож, тэдгээр нь үндэсний соёлын нэгээхэн бүрэлдэхүүн хэсэг болон төлөвшин хөгжсөн байдаг. Хожим төрт ёсны хөгжлийн явцад хүн байгалийн харилцааг зохицуулах хууль эрх зүй бий болж, байгалиа хамгаалалтандаа авсан нэг арга хэлбэр нь дархан цаазтай болгох төрийн шийдвэр байв.
Богдхан уул нь эртний Хүннү гүрний үеэс онголон дархлагдсан билээ. XIII зууны Монголын Хэрэйд аймгийн тэргүүн Ван хан Тоорил Туул голын шугуйгаар нутаглаж байхдаа өөрийн эрх мэдлийн хүрээнд Богдханыг онголон дархалж байжээ.
Түүхээс үзэхэд Богд уулыг 1294 онд Монголын Юань гүрний хууль цаазын бичиг болоод 16 дугаар зууны үеийн цаазын бичиг “Халх журам”-д дархалсан байх бөгөөд хожим 1778 оны 9 дүгээр сард тэр үеийн монголын томоохон сэхээтнүүдийн нэг Хүрээ сайд Юндэндоржийн санаачлагаар уг уулын ноён оргилд “Цэцээ гүн” нэр хайрлан албан ёсоор дархлаж, жилд хоёр удаа тахилга өргөдөг байсан аж. Хожим 1997 онд ЮНЕСКО - гоос Богдхан уулыг манай гаригийн ууган дархан цаазат газар, дэлхийн шим мандлын нөөц хэмээн хүлээн зөвшөөрч батламж олгосон байна.
Дээд тэнгэртээ сүсэглэн мөргөж, хөрст дэлхийгээ өлгийдөн хайрлаж, уул ус, ургамал амьтнаа эзэн сүлдтэй, амь сүншигтэй хэмээн үзэж, түүнд идээ тахил, арц хүж, анхилуун үнэртэн тэргүүтнээ өргөж, ерөөл магтаал, мөргөл залбирлаа зориулж ирсэн, ахуй соёлын их өв сангаа өвлүүлсэн өвөг дээдэс, өтгөс буурлуудаа Монгол Улсын Ерөнхийлөгч би бахархан хүндэтгэж, бахдан биширч байна.
Энд хуран цугласан Монгол ахан дүүс ээ,
Өнөөдөр бид Хан уулын орой тэргүүнд, Хатан Туулын өвөр суганд байгаль эхдээ хүндэтгэл үзүүлж түүнийг аргадан, басхүү баясган цэнгүүлэхээр чуулж байна.
Аливаа уул овооны тахилга нь үлдэх үр, хоцрох хожоогүй үйл явдал болох ёсгүй. Харин амьдрах орчноо хамгаалах нийтлэг санаа, итгэл үнэмшил, байгаль дэлхийгээ хайрлан хамгаалах хүмүүжлийг хүүхэд залуучуудад төлөвшүүлэхэд чиглэсэн үйл байгаасай гэж бодном.
Хүн төрөлхтний хөгжлийн их эрин XX зуунд манай дэлхийн уур амьсгал, цаг уурт ихээхэн өөрчлөлт гарч, дулаарал хүчтэй мэдрэгдэж, газар хөдлөлт, салхи шуурга, үерийн давтамж ойртож, учруулах хөнөөл нь улам бүр нэмэгдэн, ирээдүйд экологийн сүрхий гамшиг нүүрлэж мэдэхээр байгаа нь бидний өмнө тулгамдсан хөндүүр асуудал болоод байна. Энэ нөхцөл байдал нь хүн бүр нутаг ус, улс орондоо эзэн нь байж, хүн төрөлхтөн, дэлхий даяараа оршихуйн үндэс болсон байгаль эхтэйгээ зүй зохистой харилцах хийгээд ирээдүй хойчдоо амьдрах баталгаат орчин, энх амгалан дэлхий ертөнцийг хүлээлгэн өгөхөд нэг санаагаар хамтран тэмцэж, ажиллаж амьдрахыг мэдрүүлж, сануулсаар байна.
Байгаль орчныг доройтуулж буй аливаа хууль бус, бодлогогүй үйл ажиллагаатай төр засаг, түмэн олноороо шийдвэртэй тэмцэх ёстой, ингэхдээ монголчуудын байгаль орчноо хамгаалах уламжлалт арга ухаан, ёс билиг, шүтлэг бишрэл, соёлын үнэт зүйлийг улам бататган сэргээж хойч үедээ уламжлуулах, нийтийн ёс зүйн хэм хэмжээг нэвтрүүлэх, хэвшүүлэх явдал нэн чухал болой.
Өндөр дээд өтгөсөөс үлдээсэн ариун дагшин байгалиа хамгаалж, унаган төрөхөөр нь хойч үедээ өвлүүлэн үлдээх нь Монгол төрийн эрхэм үүрэг, Монгол хүн бүрийн ариун үүрэг мөн. Эл эрхэм үүргээ умарталгүй санаж, санаа бодол явдал үйл бүртээ сахин хэрэгжүүлж байхыг Монгол Улсын Ерөнхийлөгч би өргөн олон түмэндээ Богдхан уулын Цэцээ гүний оргил дээрээс уриалж байна.
Тэнгэр заяат монголчууд бидэнд төрийн их тахилгат дархан цаазат Богдхан уулын тэнгэр, газрын эзэд буян хишгээ хайрлаж, тэнгэр сүлдэндээ эрхшээн, ард иргэдийн минь хийморь лундаа нь тэгширч, улс эх орон маань цэцэглэн хөгжиж, төр нь түвшин амгалан, түмэн олон нь энх тунх байх болтугай.
Хурай, Хурай, Хурай.
