ТӨСӨЛ
МОНГОЛ УЛСЫН ХУУЛЬ
2014 оны ... дүгээр сарын ... –ны өдөр Улаанбаатар хот
НИЙТИЙН ЗАР МЭДЭЭНИЙ ТУХАЙ
НЭГДҮГЭЭР БҮЛЭГ
НИЙТЛЭГ ҮНДЭСЛЭЛ
1 дүгээр зүйл. Хуулийн зорилт
1.1. Энэхүү хуулийн зорилт нь засаг захиргаа, нутаг дэвсгэрийн нэгжид хамааралтай бүхий л асуудлыг иргэдийн хяналтад байлгах, харьяа нутаг дэвсгэрийн төрийн захиргааны болон нутгийн өөрөө удирдах ёсны байгууллагын шийдвэр гаргах явцад иргэдийг оролцуулах үүднээс тэдгээр байгууллагын зүгээс бүхий л мэдээ, мэдээллийг иргэдэд нээлттэй хүргэх харилцааг зохицуулахад оршино.
2 дугаар зүйл. Нийтийн зар мэдээний тухай Хууль тогтоомж
2.1. Нийтийн зар мэдээний тухай хууль тогтоомж нь Монгол Улсын Үндсэн хууль, Төсвийн тухай хууль, Мэдээллийн ил тод байдал ба мэдээлэл авах эрхийн тухай хууль, Төрийн албаны тухай хууль, Нийтийн албанд нийтийн болон хувийн ашиг сонирхлыг зохицуулах, ашиг сонирхлын зөрчлөөс урьдчилан сэргийлэх тухай хууль, Авлигын эсрэг хууль, /Шилэн дансны тухай хууль, Төрийн сонгогдсон болон зарим томилогдсон албан тушаалтанд хариуцлага тооцох тухай хууль, Төрийн аж ахуйн үйл ажиллагааг хязгаарлах тухай хууль/ энэ хууль болон тэдгээртэй нийцүүлэн гаргасан хууль тогтоомжийн бусад актаас бүрдэнэ.
2.2. Монгол Улсын олон улсын гэрээнд энэ хуульд зааснаас өөрөөр заасан бол олон улсын гэрээний заалтыг дагаж мөрдөнө.
3 дугаар зүйл. Хуулийн үйлчлэх хүрээ
3.1. Дор дурдсан этгээд энэ хуулийн үйлчлэлд хамаарна:
3.1.1.бүх шатны Засаг дарга, Засаг даргын Тамгын газар;
3.1.2.нутгийн өөрөө удирдах байгууллага;
3.1.3.төсөвт улсын болон орон нутгийн төсвөөс санхүүждэг бүх шатны байгууллага байгууллаггууд;
3.1.4.Ззасгийн газрын болон орон нутгийн тусгай сан;
3.1.5.аж ахуйн тооцоотой болон улсын төсөвт үйлдвэрийн газар;
3.1.6.төрийн болон орон нутгийн өмчит, төрийн болон орон нутгийн өмчийн оролцоотой хуулийн этгээд;
3.1.7.улс болон орон нутгийн төсвийн хөрөнгөөр хөрөнгө оруулалт, төсөл, хөтөлбөр, арга хэмжээ, ажил үйлчилгээ хийж гүйцэтгэж буй аж ахуйн нэгж, байгууллагууд;
3.1.8.төрийн чиг үүрэгт хамаарах ажил, үйлчилгээг хууль тогтоомж, гэрээний үндсэн дээр хэрэгжүүлэгч байгууллагууд.
3.2. Энэ хуульд дараах мэдээ, мэдээллийн төрлүүд, хариуцагч ба хүлээн авагч этгээдийн хариуцлага, эрх, үүрэг, тэдгээрийн төлөвлөлт, гүйцэтгэл, хэрэгжилт, тайлагнал эдгээртэй холбоотой төсөв, гүйлгээ хамаарна:
3.2.1.эдийн засгийн зар мэдээ, мэдээлэл;
3.2.2.хууль тогтоомжийн зар мэдээ, мэдээлэл;
3.2.3.хурлын тухай зар мэдээ, мэдээлэл;
3.2.4.төрийн ба нийтийн аж ахуйн үйлчилгээний тухай зар мэдээ, мэдээлэл.
3.3. Энэ хуульд заасан зар мэдээ, мэдээлэлтэй холбогдсон зохицуулалт нь хууль тогтоомжийн дагуу төрийн нууцад хамаарах төсөвт болон улсын аюулгүй байдлыг хангахтай холбогдсон гүйцэтгэх ажил эрхлэх эрх бүхий байгууллагын гүйцэтгэх ажилд хамаарахгүй.
4 дүгээр зүйл. Хуулийн нэр томьёоны тодорхойлолт
4.1. Энэ хуульд хэрэглэсэн дараах нэр томьёог дор дурдсан утгаар ойлгоно:
4.1.1.”Нийтийн зар мэдээ” гэж улс төр, эдийн засаг, нийгмийн эрх, эрх чөлөө, тэгш байдлыг хангах, шийдвэр гаргахад иргэдийг оролцуулах, төрийн үйл ажиллагааг нээлттэй, хяналттай болгоход чиглэсэн төрийн байгууллага, төсвийн болон нийтийн зориулалттай хөрөнгө, баялгийг хуваарилах, захиран зарцуулах үүрэг бүхий нийт байгууллага, аж ахуйн нэгж, төрийн бус байгууллагаас гаргасан зар мэдээ, мэдээллийг; хэлнэ.
4.1.2.“Зар мэдээ” гэж богино хэлбэрийн, тодорхой хугацаатай мэдээлэллийг;
4.1.3.“Мэдээлэл” гэж тодорхой асуудал, сэдвийн дагуу зохиосон арга хэмжээ болон үйл ажиллагааны явц, үр дүнг нийтэд танилцуулахаар гаргасан баримт бичигийг;
4.1.4.”Эдийн засгийн мэдээлэл гэж” тухайн орон нутагт хамааралтай улсын төсөв санхүү, нийгмийн баялаг, өмч хөрөнгө, түүний хуваарилалттай холбоотой зар мэдээ, мэдээллийг хэлнэ.;
4.1.5.”Хурлын зар мэдээ, мэдээлэл” гэж орон нутгийн асуудлыг шийдвэрлэхтэй холбоотой зохион байгуулсан хурал, цуглаан, уулзалт, хэлэлцүүлэг, сонсгол, түүнээс гарсан тогтоол, шийдвэрийг мэдээлэхийг хэлнэ.;
4.1.6.”Хууль тогтоомжийн тухай мэдээ, мэдээлэл” гэж төрийн болон тухайн орон нутагт шууд хамааралтай хууль, дүрэм журам, захирамж, тогтоол, шийдвэр, санал хураалтыг мэдээлэхийг хэлнэ.;
4.1.7.”Төрийн ба нийтийн аж ахуйн үйлчилгээний тухай мэдээлэл” гэж төрийн ба нийтийн аж ахуйн үйлчилгээ, эрүүл мэндийн үйлчилгээ, үнэ тариф, халамж, тэтгэвэр, тэтгэмж, даатгал, банк санхүүгийн байгууллагын үйлчилгээний мэдээллүүд, төлбөр хураамжууд, сууц өмчлөгчдийн холбоо болон түүнтэй адилтгах төрлийн байгууллагын мэдээллийг хэлнэ.;
4.1.8.”Өнгөний код” гэж нийтийн зар мэдээний сонирхогч талуудын анхааралд шуурхай хүргэх зориулалтаар тодорхой сэдвийн дагуу өнгөөр ялган хэвлэн нийтлэх, өнгөөр ялгасан зарын самбарт байрлуулах, өнгөөр ялгасан үг үсэг хэрэглэх зэргээр тодотгох арга хэлбэрийг хэлнэ.;
4.1.9.“Нийтийн зарын самбар” гэж иргэдэд зориулсан зар мэдээ, мэдээлэл, иргэдийн санал гомдлын мөрөөр авсан арга хэмжээг тайлагнах тусгай булан бүхий стандарт шаардлагыг хангасан самбарыг хэлнэ. ;
4.1.10.“Иргэний аудит” гэж нийтийн зар мэдээний хууль тогтоомжийн хэрэгжилтэд хяналт тавих, дүгнэлт гаргах зорилгоор иргэдийн санаачилгаар байгуулагдсан, орон нутгийн засаг захиргааны байгууллагаас хараат бус, ашиг сонирхолын зөрчилгүй, удаа дараагийн үйлдлээр сайн дурын стратегийн өмгөөлөл хийж амжилтанд хүрсэн, орон нутгийн итгэлийг хүлээсэн иргэн ба иргэний бүлгийг хэлнэ .
5 дугаар зүйл. Нийтийн зар мэдээний зарчим
5.1. Нийтийн зар мэдээнд дараах зарчмыг баримтална:
5.1.1.хууль дээдлэх;
5.1.2.энгийн, ойлгомжтой харагддаг байх;
5.1.3.ач холбогдолтой, хэрэгцээтэй мэдээллийг агуулсан байх;
5.1.4.тогтоосон хугацаанд, тогтмол, шуурхай мэдээлдэг байх;
5.1.5.үнэн зөв, бодитой, иж бүрэн байх;
5.1.6.хуулиар тогтоосон хувь хүн, төрийн нууцад хамаарахгүй байх;
5.1.7.иргэдийн оролцоо, иргэний аудитыг зөвшөөрөх;
5.1.8.ил далд ухуулга сурталчилгаанаас ангид байх;
5.1.9.гадаад үг хэллэг хэрэглэхгүй байх;
5.1.9.товчилсон үг хэллэг хэрэглэхгүй байх;
5.1.10.мэдээлэл бэлтгэгч ба түгээгч тодорхой байх.
ХОЁРДУГААР БҮЛЭГ
НИЙТИЙН ЗАР МЭДЭЭНИЙ СТАНДАРТ
6 дугаар зүйл. Нийтийн зар мэдээний төрөл, агуулга
6.1. Эдийн засгийн мэдээ, мэдээлэл нь дор дурдсан агуулгатай байна:
6.1.1.улс, орон нутгийн төсөв, тусгай сангуудын орлого, зарлага, хөрөнгө оруулалт, орон нутгийн төсвийн нэгдсэн үзүүлэлт;
6.1.2.тухайн орон нутгийн төсөв хэмнэгдсэн болон хэтэрсэн бол холбогдох шалтгааныг тайлбарласан байх;
6.1.3.тухайн орон нутгийн төсвийн хагас, бүтэн жилийн төлөвлөлт, гүйцэтгэл, хэмнэгдсэн төсөв;
6.1.4.тухайн орон нутгийн худалдан авах ажиллагааны төлөвлөгөө, гүйцэтгэл, зар мэдээ, шалгаруулалт, үр дүн;
6.1.5.сум, дүүргийн худалдан авах ажиллагаатай холбоотой зарлага, санхүүжилтийн талаарх мэдээллийг, худалдан авсан бараа, ажил үйлчилгээний нэр, төрөл, хэмжээ, чанар, нийлүүлэгчийн нэр, хаяг, утас, нэгжийн үнэ, нийт үнэ, төлбөр хийсэн санхүүжилтийн хэмжээ;
6.1.6.хөрөнгө оруулалтын зарлага, санхүүжилтийг төсөл, объект нэг бүрээр;
6.1.7.орон нутагт олгосон гадаад, дотоодын мөнгөн болон биет хандив, зээл, тусламж;
6.1.8.орон нутгийн хөгжлийн сангийн төлөвлөлт, гүйцэтгэлтэй холбоотой мэдээлэл;
6.1.9.засаг даргын нөөц хөрөнгө;
6.1.10.төрийн болон орон нутгийн өмчит, төрийн болон орон нутгийн өмчийн оролцоотой хуулийн этгээдийн мэдээлэл;
6.1.11.энэ хуулийн 6.1.1.10-т заасан этгээдийн худалдан авах ажиллагаатай холбоотой зарлага, санхүүжилтийн талаарх мэдээллийг, худалдан авсан бараа, ажил үйлчилгээний нэр, төрөл, хэмжээ, чанар, нийлүүлэгчийн нэр, хаяг, утас, нэгжийн үнэ, нийт үнэ, төлбөр хийсэн санхүүжилтийн хэмжээ;
6.1.12.тухайн орон нутагт хамааралтай төсөв санхүүгийн бүхий л гэрээ, хэлэлцээр;
6.1.13.нэрэмжит болгон оноосон нэрээр зарласан жилийн төслүүдийн санхүүжилт;
6.1.14.улсын их хурлын гишүүний нэрээр хуваарилагдсан аливаа хөрөнгө, хөрөнгө оруулалт, хандив, тусламж, түүний хуваарилалт;
6.1.15.бүх төрлийн халамж, тэтгэмж, тэтгэлэг, түүний хуваарилалт;
6.1.16.орон нутгийн өр төлбөр, зээл;
6.1.17.тухайн орон нутагт олгогдох бизнесийн лиценз, зөвшөөрөл;
6.1.18.тухайн орон нутагт олгогдох аливаа ашигт малтмалын хайгуулын ба олборлолтын лиценз, зөвшөөрөл;
6.1.19.гадаад ба дотоодын төсөл, хөтөлбөрийн мэдээлэл, тэдгээрийн санхүүжилт;
6.2. Хурлын зар мэдээ, мэдээлэл нь дор дурдсан агуулгатай байна:
6.2.1.Ззасаг даргын Ттамгын газар, Нутгийн өөрөө удирдах байгууллагын хурлын зар, хэлэлцэх асуудал, гарсан тогтоол, шийдвэр, хэрэгжилт
6.2.2.баг, сум, хороо, дүүргийн эмнэлэг, цэцэрлэг, сургууль, цагдаа зэрэг төсвийн байгууллагын хурлын мэдээлэл;
6.2.3.тайлан, төсөл хөтөлбөрийн хэлэлцүүлэг, уулзалт, цуглаан, сонсгол, иргэдийн оролцооны хууль, журам, эрхтэй холбоотой сургалт;
6.2.4.улсын их хурлын гишүүн болон сумаас сонгогдсон улс төрийн албан тушаалтны уулзалт, тайлан сонсох цуглаан;
6.2.5.тухайн нутаг дэвсгэр дээр үйл ажиллагаа эрхлэх бүх төрлийн лиценз зөвшөөрөл авах гэж байгаа болон үйл ажиллагаа явуулж буй аж ахуйн нэгжүүдийн орон нутгийн иргэдтэй хийх уулзалт, тайлан хэлэлцүүлэг;
6.2.6.сууц өмчлөгчдийн холбоо болон түүнтэй адилтгах эрх бүхий байгууллага;
6.2.7. орон нутаг, нийтийн эрх ашигт хамааралтай онцгой чухал асуудлын улмаас иргэд өөрсдөө санаачлан яаралтай зохион байгуулах хурал.
6.32.7.хурлын зар мэдээ, мэдээлэл нь хурлын өмнөх ба дараахь гэсэн хоёр хэлбэртэй байна:
6.3.2.7.1.хурлын өмнөх мэдээ, мэдээлэлд нь хурлын зорилго, хөтөлбөр, горим ба дэг, тов, огноо, хэлэлцэх асуудал, илтгэгч нарын нэр, товч танилцуулга, хуралд холбоотой бичиг баримтуудыг хавсаргах;
6.32.7.2.хурлын дараахь мэдээ, мэдээлэл нь хурлын ирц, хурал хөтлөгч, иргэдээс гарсан саналын ангилал, үргэлжилсэн хугацаа, хурлаас гарсан тогтоол, шийдвэр, ажил үүрэг даалгасан байдал, хариуцагч этгээд, хэрэгжүүлэх хугацаа зэрэг багтана. .
6.2.8. орон нутаг, нийтийн эрх ашигт хамааралтай онцгой чухал асуудлын улмаас иргэд өөрсдөө санаачлан яаралтай зохион байгуулах хурал.
6.34. Хууль тогтоомжийн тухай мэдээ, мэдээлэл нь дор дурдсан агуулгатай байна:
6.43.1.улсын хэмжээнд мөрдөгдөж байгаа хууль тогтоомж, тогтоол, шийдвэр, дүрэм, журам, захирамж, зарлиг, олон улстай байгуулсан тухайн орон нутагт хамаарах гэрээ хэлэлцээр, тэлгээрийг танилцуулах сургалт, хэлэлцүүлэг, хэрэгжилт;
6.43.2.тухайн орон нутгийн өөрөө удирдах ёсны байгууллага, иргэний аудит, орон нутгийн иргэний нийгмийн байгууллагуудын нийтэд хамааралтай гаргасан дүрэм , журам, тогтоол, шийдвэр;
6.43.3.орон нутгийн санал хураалт;
6.34.4.тухайн орон нутагт хамааралтай шүүх, прокурор, цагдаагийн байгууллагын албан ёсны мэдээлэл;
6.43.5.онцгой байдлын алба, байгаль орчны алба, Мэргэжлийн хяналтын алба, Эрүүл мэндийн төв, Шударга өрсөлдөөн, хэрэглэгчийн төлөө газар зэрэг хэрэгжүүлэгч болон тохируулагч агентлагийн гаргасан Төрийн ба тухайн орон нутагтай шууд холбоотой бүхий л мэдээлэл, тайлан, сануулга;
6.43.6.үндэсний хэмжээний болон тухайн орон нутагт шууд хамааралтай бүхий л төрлийн гэрээ, хэлэлцээр;
6.43.7. төрийн захиргааны байгууллага, нутгийн өөрөө удирдах ёсны байгууллага, улс төрийн жинхэнэ албан хаагч болон сонгуульт албан тушаалтаны талаар цагдаа, шүүх, Авлигатай тэмцэх газар, Аудитын газар, Төрийн сан, Орон нутгийн хөгжлийн нэгдсэн санд хандаж гаргасан гомдол саналын мөрөөр гаргасан хариу, шийдвэр, тогтоол.
6.54. Төрийн ба нийтийн ахуй үйлчилгээний зар мэдээ, мэдээлэл нь дор дурдсан агуулгатай байна:
6.54.1.нийтийн аж ахуй үйлчилгээ, үнэ тариф;
6.54.2.сууц өмчлөгчдийн холбоо болон түүнтэй адилтгах эрх бүхий байгууллага;
6.54.3.эрүүл мэндийн үйлчилгээ, үнэ тариф;
6.54.4.халамж, тэтгэвэр, тэтгэмж;
6.54.5.даатгал;
6.54.6.банк, санхүүгийн үйлчилгээний төрөл, үнэ тариф;
6.54.7.интернет, шуудан холбоо харилцаа, суурин ба үүрэн телефоны салбарын үйлчилгээ, үнэ тариф;
6.54.8.улсын ба орон нутаг дахь төрийн үйлчилгээний газрууд, хаяг, нэр төрөл, төлбөр, татвар, хураамж, шимтгэл;
6.54.9.иргэдээс ирсэн санал, хүсэлт, гомдлыг шийдвэрлэсэн тухай мэдээлэл;
6.54.10.тухайн орон нутгийн тусгай хамгаалалтын бүс, ундны ба бохир ус, нэгдсэн хогийн цэг, ойн сан, бэлчээр, эдэлбэр газар, оршуулгын газрын бүсийг тэмдэглэсэн пайз, тухайн орон нутагт баригдаж буй барилга байгууламж, аж ахуйн нэгжийн ашиглаж буй талбайн дэргэд нийтэд мэдээлэл өгөх зорилгоор захиалагч ба гүйцэтгэгчийн нэр, нийт төсөв, хөрөнгийн эх үүсвэр, зураг төсөл гүйцэтгэгч, ажил гүйцэтгэх хугацааг танилцуулсан стандарт самбар.
6.56. Нийтийн зар мэдээнд дор дурдсан агуулга бүхий зар мэдээ үл хамаарна:ах зар мэдээ:
6.5.1.аж ахуйн нэгж, иргэний нийгмийн байгууллага, бизнес болон бусад сурталчилгаатай холбоотой зар мэдээ;
6.5.2.улс төрийн нам, сонгуульд нэр дэвшигчийг ил болон далд сурталчилсан, түүнтэй холбоотой бусад зар мэдээ, мэдээлэл, танилцуулга, уулзалт, цуглаан;
6.5.3.нутгийн зөвлөлийн удирдлага аливаа сонгуульд нэр дэвшихээ илэрхийлсэн бол нутгийн зөвлөлийн зар мэдээллийг нэг жил хүртэл хугацаагаар нийтийн зар мэдээнд хамааруулахгүй.
6.75.4.Монгол Улсын Засаг захиргаа нутаг дэвсгэрийн нэгжийн албан ёсны цахим хуудас, нийтийн зар мэдээний товхимол, нийтийн зар мэдээ хэвлэгддэг орон нутгийн ба төвийн өдөр тутмын сонин хэвлэл, нийтийн зарын самбар зэрэг нийтийн зар мэдээ, мэдээлэл хүргэх бүхий л хэрэгслийг улс төрийн болон орон нутгийн сонгуульд нэр дэвшигчийн сонгуульд ашиглахыг хориглоно.
7 дугаар зүйл. Нийтийн зар мэдээ, мэдээллийг хүргэх хугацаа, давтамж
7.1. Ззар мэдээ хүргэх хугацааг дараах ангиллаар заасан хугацаанд багтаан хүргэнэ:
7.1.1.нийтэд зар мэдээг мэдээлэх шийдвэр гарснаас хойш ажлын гурав хоногт багтаан иргэдэд хүргэсэн байх;
7.1.2.хурал, хэлэлцүүлгийн зарыг 5-10 хоногийн өмнө иргэн, өрх бүрт холбогдох бичиг баримтыг хавсарган явуулж, мэдээллэх;
7.1.3.эдийн засгийн мэдээллийг нийтээр хэлэлцүүлэхээс 10 хоногийн өмнө холбогдох баримт бичгийн хамт хүргүүлэх;
7.1.4.хууль тогтоомжийн мэдээллийг хэлэлцүүлэх, батлах, хүчин төгөлдөр үйлчилж эхлэх, өдрийг тухай бүрт мэдэгдэх;
7.1.5.төрийн ба нийтийн аж ахуйн үйлчилгээний мэдээллийг тухайн үйлчилгээний үнэ тарифт өөрчлөлт оруулах, шинээр үйлчилгээ нэвтрүүлэхээс 5-10 хоногийн өмнө нийтэд мэдээл;нэ.
7.1.6.төрийн ба нийтийн ахуй үйлчилгээний мэдээллийг тухайн үйлчилгээний нэр төрөл, үнэ тарифт өөрчлөлт оруулах, шинээр үйлчилгээ нэвтрүүлэхээс 5-10 хоногийн өмнө нийтэд мэдээлнэ.
8 дугаар зүйл. Мэдээлэл бэлтгэх үүрэг
8.1. Нийтийн зар мэдээ, мэдээллийг энэ хуулийн дагуу иргэд, олон нийтэд хүргэхээр бэлтгэх үүргийг дараах этгээд хүлээнэ:
8.1.1.эдийн засгийн мэдээ, мэдээллийг эцсийн байдлаар нэгтгэн Засаг дарга гарын үсэг зурж баталгаажуулна. Засаг дарга дараах гарын үсэгтэй мэдээллийг хүлээн авна:
8.1.1.1.төсөв, оОрон Ннутгийн хХөгжлийн сСан, худалдан авах үйл ажиллагаа, төсөв, өмч, хөрөнгө, мөнгө зарцуулах, өр, авлага үүсгэсэн аливаа шийдвэр, тушаал, тогтоол гаргасан, гарын үсэг зурсан, үйл ажиллагаа явуулсан албан тушаалтан;
8.1.1.2.орон нутгийн төсвийн байгууллагын зарыг Олон нийтттэй харилцах алба, захирлын нарийн бичиг гаргаж, байгууллагын захирал гарын үсэг зуран баталгаажуулна.
8.1.2.хурлын зар мэдээ мэдээллийг Сум, дДүүргийн иИргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын дарга, Баг, хХорооны иИргэдийн Нийтийн Хурлын тэргүүлэгч гарын үсэг зураг баталгаажуулна.
8.1.2.1.иргэдийн нийтийн хурлын зарыг Баг, Хорооны Иргэдийн Нийтийн Хурлын тэргүүлэгч бэлтгэнэ.
8.1.2.2.засаг даргын тамгын газрын хурлын зарыг Засаг дарга баталгаажуулан гарын үсэг зурна. Засаг даргын Тамгын газрын ажлын албаны дарга мэдээллийг бэлтгэнэ.
8.1.2.3.сургалтын зарыг Засаг дарга хариуцан, олон нийттэй харилцах албанд үүрэг болгож бэлтгүүлнэ.
8.1.2.4.улсын их хурлын гишүүн, улс төрийн албан тушаалтнуудтай уулзах уулзалтын зарыг тухайн албан тушаалтан өөрөө бэлтгэж, гарын үсэг зурж баталгаажуулна.
8.1.2.5.тухайн орон нутагт үйл ажиллагаа эрхэлж буй, үйл ажиллагаагаа эхлүүлэх гэж буй аж ахуйн нэгж байгууллагын уулзалтын зарыг тухай байгууллагын Олон нийттэй харилцах албанаас бэлтгэж, байгууллагын дарга баталгаажуулж гарын үсэг зурна.
8.1.3.хууль тогтоомжийн тухай мэдээ мэдээллийн зарыг бэлтгэх ажлыг бүх шатны Засаг дарга хариуцан зохион байгуулж, гарын үсэг зурж баталгаажуулна.
8.1.3.1.төрийн хууль тогтоомж, тогтоол шийдвэр, зарлигийг тайлбарлан таниулах сургалт, хэлэлцүүлгийн талаар орон нутгийн иргэдэд зориулсан зар мэдээг Засаг дарга хариуцна.
8.1.3.2.энэ хуулийн 8.1.3.1-т заасан хууль тогтоомжийн төрлүүдээс тухайн орон нутагт хамааралтай зүйл заалттай холбоотой зарыг орон нутгийн Иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын дарга хариуцан бэлтгэнэ.
8.1.3.3.тухайн орон нутгийн өөрөө удирдах ёсны байгууллагын Засаг даргын гаргасан дүрэм , журам, тогтоол, шийдвэрийг Иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурал бэлтгэнэ.
8.1.3.4.орон нутгийн санал хураалтын зарын агуулгыг санаачлагч тал хариуцан бэлтгэнэ.
8.1.3.5.тухайн орон нутагт хамааралтай шүүх, прокурор, цагдаагийн байгууллагын албан ёсны мэдээллийг тухайн байгууллага хариуцаж, байгууллагын дарга баталгаажуулна.
8.1.3.6.онцгой байдлын алба, байгаль орчны алба, мэргэжлийн хяналтын алба, Эрүүл мэндийн газар, Шударга өрсөлдөөн, хэрэглэгчийн төлөө газар зэрэг хэрэгжүүлэгч болон тохируулагч агентлагийн гаргасан төрийн ба тухайн орон нутагтай шууд холбоотой бүхий л мэдээлэл, тайлан, сануулгыг зарлуулагч тал бэлтгэж, гарын үсэг зурна.
8.1.3.7.тухайн орон нутагт шууд хамааралтай бүхий л төрлийн гэрээ, хэлэлцээрийн мэдээллийг зарлуулагч тал хариуцна. Иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурал, Засаг дарга хянаж гарын үсэг зурж баталгаажуулна.
8.1.4.төрийн ба нийтийн аж ахуйн үйлчилгээний зар мэдээ, мэдээллийг бэлтгэх ажлыг бүх шатны Иргэдийн төлөөлөгчдийн хурал хариуцан зохион байгуулж баталгаажуулж гарын үсэг зурна:
8.1.4.1.нийтийн аж ахуй үйлчилгээ, үнэ тарифын мэдээллийг зарлуулагч тал бэлтгэж Иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын дарга баталгаажуулж гарын үсэг зурна.
8.1.4.2.сууц өмчлөгчдийн холбоо түүнтэй адилтгах эрх бүхий байгууллагын мэдээллийг тухайн байгууллагын дарга бэлтгэх;
8.1.4.3.эрүүл мэндийн үйлчилгээ, үнэ тарифыг зарлуулагч тал бэлтгэж, тухайн байгууллагын дарга баталгаажуулна.
8.1.4.4.халамж, тэтгэвэр, тэтгэмжийг тухайн байгууулага бэлтгэж, Засаг дарга, Иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын дарга гарын үсэг зурж баталгаажуулна.
8.1.4.5.даатгалын мэдээллийг зарлуулагч тал бэлтгэж, тухайн байгууллагын дарга баталгаажуулна.
8.1.4.6.банк, санхүүгийн үйлчилгээний төрөл, үнэ тарифыг зарлуулагч тал бэлтгэж, тухайн байгууллагын дарга баталгаажуулна.
8.1.4.7.интернет, шуудан холбоо харилцаа, суурин ба үүрэн телефоны салбарын үйлчилгээ, үнэ тарифыг зарлуулагч тал хариуцан гарын үсэг зурна.
8.1.4.8.улсын ба орон нутаг дахь төрийн үйлчилгээний газрууд, хаяг, нэр төрөл, төлбөр, татвар, хураамж, шимтгэлийг Засаг даргын Тамгын газрын Олон нийттэй харилцах албаны дарга хариуцан бэлтгэж, гарын үсэг зурна.
8.1.4.9.иргэдээс ирсэн санал, хүсэлт, гомдлыг шийдвэрлэсэн тухай мэдээлэлийг тухайн асуудалд холбогдолтой тал мэдээлэл бэлтгэж, Засаг дарга, Иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын дарга баталгаажуулан гарын үсэг зурна.
8.1.4.10.тухайн орон нутгийн тусгай хамгаалалтын бүс, ундны ба бохир ус, нэгдсэн хогийн цэг, ойн сан, бэлчээр, эдэлбэр газар, оршуулгын газрын бүсийг тэмдэглэсэн пайзыг Иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурал хариуцан нэгдсэн стандартаар хийж, бүсийн эхлэл ба төгсгөлд байрлуулна.
8.1.4.11.тухайн орон нутагт баригдаж буй барилга байгууламж, аж ахуйн нэгжийн ашиглаж буй талбайн дэргэд нийтэд мэдээлэл өгөх зорилгоор захиалагч ба гүйцэтгэгчийн нэр, нийт төсөв, хөрөнгийн эх үүсвэр, зураг төсөл гүйцэтгэгч, ажил гүйцэтгэх хугацааг танилцуулсан стандарт самбарыг Иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурал хариуцах ба тухайн гүйцэтгэгч байгууллагаас зардлыг гаргуулан 3м х 3м хэмжээтэй нэгдсэн стандарт бичиг бүхий самбарыг баригдаж буй объектын дэргэд байрлуулна.
9 дүгээр зүйл. Нийтийн зар мэдээ, мэдээллийг хүргэх хэлбэр
9.1. Нийтийн зарын самбарт гаргах эдийн засгийн мэдээллийг Засаг даргын Тамгын газрын Олон нийттэй харилцах албаны ажилтан;
9.2. Хурлын зар мэдээ, мэдээллийг Иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын зар мэдээ хариуцсан ажилтан;
9.3. Хууль тогтоомжийн мэдээллийг Засаг даргын Тамгын газрын Хууль, эрх зүйн асуудал хариуцсан ажилтан;
9.4. Төрийн ба нийтийн аж ахуйн үйлчилгээний мэдээллийг Иргэдийн Нийтийн Хурлын тэргүүлэгч хариуцна.
9.5. Тухайн этгээдүүд цахим болон хэвлэмэл хуудас, мэдээллийн бусад хэрэгслийг ашиглан олон нийтэд мэдээлнэ.
9.6. Товхимол, захидал хэлбэрээр гаргасан мэдээллийг Шуудан холбоо харилцааны салбарын түгээгч нар шуудан хайрцагны төвлөрсөн цэгүүд, зар түгээх тогтсон цэгүүд, иргэн, өрхөд хүргэж өгнө. Иргэн, өрх, түгээх цэгүүд хүргэж өгөхдөө шуудан зөөгч зарыг хүлээн авч, хүлээлгэж өгснийг баталгаажуулан гарын үсэг зуруулж авна.
9.7. Орон нутаг өөрийн цахим хуудсанд “нийтийн зар мэдээ” гэсэн цэстэй байна.
9.7.1. нийтийн зар мэдээний дэлгэрэнгүйг татаж авах, хэвлэх боломжтой, ойлгомжтой байдлаар байрлуулж, мэдээллийн сан үүсгэнэ.
9.7.2. нийтийн зар мэдээтэй холбоотой тодруулга өгөх албан тушаалтны нэр, холбоо барих утас, цахим хаягийг байрлуулна.
9.7.3. нийтийн зар мэдээ мэдээллийг тогтмол шинэчилж байх бөгөөд, өөрчлөлт орсон тухай бүр өмнөх мэдээллээ цахим хуудасны архивт хадгалж, энэ тухай мэдээллийг байрлуулна.
9.8. Нийтийн зар мэдээ, мэдээллийг байгууллагын цахим хуудсанд видео, аудио хэлбэрээр байрлуулж болно.
9.9. Энэ хуулийг хэрэгжүүлэхтэй холбоотойгоор нийтийн зар мэдээний нэгдсэн цахим хуудастай байвал зохино.
9.10. Цахим хуудастай байхаас үл хамааран нийтийн зарын самбартай байна.
9.11. Нийтийн зарын самбар нь дараах шаардлагыг хангасан байна:
9.11.1.самбарыг зах, өрхийн эмнэлэг, олон хүнд үйлчилдэг дэлгүүр, үйлчилгээний төв, халуун ус, худаг, нийтийн тээврийн зогсоол, сургууль, нисэх онгоц, галт тэрэгний буудлын хүлээлгийн танхим зэрэг иргэдийн хэлэлцүүлгээр санал болгосон цэгүүд дээр байгууллагын гол хаалганы хажууд эсхүл хаалганы урдаас харсан хананд шалнаас 1 метр өндөрт чөлөөтэй харж, унших боломжтойгоор байрлуулна.
9.11.2.самбар байруулах цэгүүдийг Баг, Хорооны Иргэдийн Нийтийн Хурлаар хэлэлцэн, гарсан саналыг Иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурал, Засаг даргад хүргүүлж, Иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурал шийдвэрлэж, Засаг дарга санхүүжилтийг гаргана.
9.11.3.самбарын өргөн 1.5 метр, урт нь 2 метрээс багагүй хэмжээтэй байх, самбар нь ар өвөр хоёр талдаа зар мэдээ байрлуулахаар, байгалийн үзэгдэл, гадны нөлөөллөөс
хамгаалагдахуйц шилэн хаалгатай, түлхүүртэй байх, зар мэдээг солихдоо түлхүүрийг тухайн самбар байрлах цэгийг хариуцагчаас хүлээн авч, өгч гарын үсгээ харилцан зурж баталгаажуулна.
9.11.4.нийтийн зар мэдээний мэдээллийг А4 (210х297) хэмжээтэй цаасан дээр өнгөний кодоор ялган, албан бичгийн стандартад нийцүүлэн үсгийн фонтны доод хэмжээг 12-оос доошгүй байлгана.
9.11.5.нийтийн зар мэдээний мэдээллийг дэлгэрэнгүйгээр гаргаж өгөх холбогдох албан тушаалтны нэр, албан тушаал, холбоо барих утас, цахим хаягийг мэдээллийн хуудасны зүүн доод хэсэгт бичнэ.
9.11.6.нийтийн зар мэдээний мэдээллийг дараагийн мэдээлэл гарах хүртэл байршуулна, хэрэв дараагийн мэдээлэл гарсан тохиолдолд тухай бүрт өөрчилж 30 хоногийн хугацаанд байрлуулах бөгөөд энэ хугацаа өнгөрсөн тохиолдолд:
9.11.6.1.нийтийн зарын мэдээллийн хуудас бүрийг мэдээллийн төрлийн дагуу өнгөний кодоор ялган, зарын дугаар, он, сар, өдрийн дагуу, эрэмбэлэн Иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурал хариуцан архивлана. Нэг хувийг нийтийн номын санд байруулж, нэг хувийг орон нутгийн архивт, нэг хувийг Төв архивт тус тус хадгалуулна.
9.11.7.нийтийн зар мэдээний мэдээллийн хуудасны бүрэн бүтэн байдлыг Иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурал хариуцна.
9.11.8.мэдээллийн самбарын нүүрэнд нийтийн зар мэдээнээс өөр мэдээлэл байрлуулахыг хориглоно.
9.11.9.нийтийн зар мэдээллийн үнэн, зөв, цаг хугацаандаа байгаа, бүрэн бүтэн байдлыг мэдээллийг бэлтгэгч ба хүргэгч этгээд хариуцна.
9.11.10.нийтийн зар мэдээ, мэдээллийг тухайн эрх бүхий этгээд гарын үсэг зурж баталгаажуулна.
9.12. Нийтийн зар мэдээг дараах хэлбэрээр түгээнэ:
9.12.1. хэвлэмэл хуудас;
9.12.2. орон нутгийн төв хэвлэл, улсын хэмжээний өдөр тутмын зар сонин;
9.12.3. цахим хуудас;
9.12.4. гар утасны мессеж;
9.12.5. радио зар;
9.12.6. телевизийн зар;
9.12.7. товхимол;
9.12.8. аман зар буюу иргэдтэй биечлэн уулзах;
9.12.9. суурин утас, гар утсаар албан ёсоор тайлбарлан таниулсан, дамжуулсан зар мэдээ мэдээлэл;
9.12.10. цахим захидал;
9.12.11. захидал;
9.12.12. СD, DVD, видеоны дүрс бичиг хэлбэрт оруулсан тайлбар мэдээлэл байна.
9.12.13. нийтийн зар мэдээний самбар.
ГУРАВДУГААР БҮЛЭГ
ЗАР МЭДЭЭ ХҮЛЭЭН АВАГЧИЙН ЭРХ, ҮҮРЭГ
10 дугаар зүйл. Нийтийн зар мэдээг түгээгчийн үүрэг
10.1. Нийтийн зар мэдээг түгээгч дараах үүрэг хүлээнэ:
10.1.1. сумын Засаг даргын тамгын газрын Олон нийттэй харилцах албанаас нэр заасан ажилтан шуудан холбоо харилцааны газарт зар мэдээ мэдээллийг хүргэж өгнө. Шуудан холбоо харилцааны газар түгээх ажлыг хариуцна.
10.1.2. орон нутгийн төсөв, Орон нутгийн хөгжлийн сан, санал хураалт, орон нутгийн эрх ашигт онцгой ач холбогдолтой зар мэдээг Багийн дарга, Хорооны дарга хот айл бүрийн албан ёсны төлөөлөл, хорооны 4 байрны дунд нэг төлөөллийг зар түгээгчээр оршин суугчдаар нь сонгуулж, иргэдэд тухай иргэний нэр, холбоо барих хаягийг нь албан ёсоор зарлан таниулж хариуцлагын гэрээ байгуулж, зар мэдээний урамшуулал олгон ажилна.
10.1.3. нийтээр хэлэлцэх ёстой халамж, Орон нутгийн төсөв, Орон нутгйин хөгжлийн сан зэрэг төсөв санхүүтэй холбоотой хэлэлцүүлэг, санал хураалтын зарыг хүлээн авсаныг баталгаажуулсан гарын үсэгтэй хуудсыг хот айл, байрны зар хариуцагч бүр баг, хороонд авчирч тушаах үүрэгтэй.
10.1.4. нийтийн зар мэдээг түгээхдээ иргэдийг намын харьяалал, хувийн үзэмж, бусад шалтгаанаар ялгаварлан гадуурхахыг хориглоно.
11 дүгээр зүйл. Зар мэдээ хүлээн авагчийн эрх, үүрэг
11.1. Нийтийн зар мэдээ хүлээн авагч иргэн дараах эрх эдэлнэ:
11.1.1. иргэн зөвхөн өөрөө өөрийгөө төлөөлнө.
11.1.2. иргэн зар мэдээлэл авахаар эрх бүхий байгууллагаас шаардах эрхтэй.
11.1.3. иргэнд энэ хуулинд зааснаар мэдээлэл хүргээгүй, эрх ашиг нь зөрчигдсөн гэж үзвэл аймаг ,нийслэл, сум дүүргийн засаг даргад гомдол гаргаж, шийдвэрлүүлэх эрхтэй.
11.2. Нийтийн зар мэдээ хүлээн авагч дараах үүрэг хүлээнэ:
11.2.1. нийтийн зар мэдээ хүлээн авагч иргэн зар мэдээ хүлээн авч, утга агуулгыг ойлгосноо баталгаажуулж гарын үсэг зурах үүрэгтэй.
11.2.2. мэдээлэл хүлээн авах хаяг, холбоо барих утасны дугаарыг баг, хорооны эрх бүхий албан тушаалтан, шуудан холбоо харилцаанд бүртгүүлэх, хаяг өөрчлөгдөх тохиолдолд хаягийн байршлаа мэдэгдэх;
11.2.3. тухайн иргэн зар мэдээг өөрийн биеэр хүлээн авах боломжгүй нөхцөлд тус мэдээллийг өөрийнх нь өмнөөс хүлээн авах иргэний хаяг, утасны дугаарыг энэ хуулийн 11.2.2-т зааснаар бүртгүүлэх, бүртгүүлсэн тухайгаа нөгөө этгээдэд мэдэгдэх.
ДӨРӨВДҮГЭЭР БҮЛЭГ
НИЙТИЙН ЗАР МЭДЭЭНИЙ ХЭРЭГЖИЛТИЙГ ХАНГАХ, ХЯНАЛТ,
САНХҮҮЖИЛТ, ХАРИУЦЛАГА
12 дугаар зүйл. Хуулийн хэрэгжилтийг хангах
12.1. Энэ хуулийн хэрэгжилтэд иргэд, олон нийт, төрийн бус байгууллагууд, бүх шатны хурлын байгууллагууд, Засаг дарга, иргэдийн аудит болон Үндэсний аудитын байгууллага хяналт тавина.
12.2. Иргэд, олон нийт, төрийн бус байгууллагууд нь энэ хуулийн хэрэгжилтийн явц, нийтийн зар мэдээллийн зөрчил, дутагдлын талаарх гомдол, саналаа Үндэсний аудитын байгууллагад бичгээр гаргана.
12.3. Үндэсний аудитын байгууллага нь гомдол, саналын мөрөөр тодорхой арга хэмжээг авч, үр дүнг нийтийн зар мэдээний самбар, хуульд заасан мэдээллийн дамжуулан иргэд, олон нийтэд мэдээлнэ.
12.4. Энэ хуулийг хэрэгжүүлэх үүргийг бүх шатны Засаг дарга, Иргэдийн төлөөлөгчдийн хурлын даргатай байгуулах үр дүнгийн гэрээнд тусгаж, албан тушаалын хариуцлага тооцох үнэлгээний гол шалгуур болгон дүгнэнэ.
12.5. Холбогдох байгууллага, албан тушаалтны ажлын тайлан, мөн түүнчлэн дээд шатны байгууллагуудын хяналт шалгалтад энэ хуулийн хэрэгжилт гол бүрэлдэхүүн хэсэг байна.
13 дугаар зүйл.Нийтийн зар мэдээ, мэдээллийн санхүүжилт
13.1.Нийтийн зар мэдээ, мэдээллийг бэлтгэх , түгээх ажлыг улс, Орон нутгийн төсвөөс санхүүжүүлнэ.
13.2. Улсын төсвөөс нийтийн зар мэдээг санхүүжүүлэхдээ албан ёсоор бүртгэлтэй Баг, Хорооны иргэдийн тоог харгалзан нэг хүнд оногдох зардлыг тооцоолж тухайн Сум, Дүүргийн төсөвт суулгаж өгнө.
13.3 Дараах зүйлсийг хориглоно:
13.3.1 Улс төрийн нам, намын дэргэдэх байгууллага, сонгуульд нэр дэвшигч болон тухайн орон нутгаас лиценз, бизнесийн зөвшөөрөл, газар, бэлчээр, ус, хориотой мансууруулах бодисын бүх төрлийн ургамал, нойтон хуурай мод хүссэн ашиг сонирхлын зөрчилтэй этгээдээс нийтийн зарын санхүүжилтэд зориулж хандив гаргах, эдгээрээс бүх төрлийн хандив авах;
14 дүгээр зүйл. Иргэдийн аудит
14.1. Энэ хуулийн хэрэгжилтэд иргэд хяналт, шинжилгээ болон иргэдийн аудит хийж болно.
14.2. Иргэд хяналт, шинжилгээ болон иргэдийн аудитын дүнг хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэл, иргэний танхимаар дамжуулан олон нийтэд мэдээлнэ.
15 дугаар зүйл. Хууль тогтоомж зөрчигчдөд хүлээлгэх хариуцлага
15.1.Нийтийн зар мэдээний тухай хууль тогтоомжийг зөрчигчдөд дараах хариуцлагыг ногдуулна:
15.1.1. энэ хуулийн 8 дугаар зүйлд заасан эрхийг зөрчсөн шийдвэр гаргах эрх бүхий этгээдийг шүүгч хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээг хориос тавь дахин нэмэгдүүлсэнтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгөөр торгоно.
15.1.2. аймаг, нийслэл, сум, дүүргийн засаг дарга, иргэдийн төлөөлөгчдийн хурлын даргыг энэ хуулийг зөрчсөн зөрчлийн шинжийг харгалзан, түүнийг томилсон эрх бүхйи этгээд Төрийн албаны тухай хуульд зааснаар сахилгын шийтгэл ногдуулна.
15.1.3. энэ хуулиар эрх олгогдсон албан тушаалтнууд Нийтийн зар мэдээний тухай хуулийг удаа дараа зөрчсөн тохиолдолд Захиргааны хариуцлагын тухай хууль, Төрийн албаны тухай хуульд заасны дагуу албан тушаалаас нь огцруулах арга хэмжээ авна.
15.1.4. зар мэдээ түгээгч мэдээлэл түгээхдээ хуурамч гарын үсэг цуглуулах, хуурамч гарын үсгийн тоогоор торгох, удаа дараа давтагдвал түгээгчийг томилсон этгээд гэрээт ажлаас чөлөөлнө.
15.1.5. зар мэдээг хариуцагч, бэлтгэгч, түгээгчийн зөрчил нь гэмт хэргийн бүрэлдэхүүний шинжийг агуулж байвал Монгол Улсын Эрүүгийн хуульд зааснаар хариуцлага тооцно.
15.1.6. иргэдэд урьдчилж мэдэгдээгүй хийсэн хурал, тогтоол, шийдвэр,захирамж, тушаал, санал хураалтыг хүчингүйд тооцно.
16 дугаар зүйл. Хууль хүчин төгөлдөр болох
16.1. Энэ хуулийг 2014 оны ...-р сарын ... -ны өдрөөс эхлэн дагаж мөрдөнө.
ГАРЫН ҮСЭГ
