Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж өнөөдөр Засгийн газрын хэрэгжүүлэгч агентлаг Удирдлагын академид зочилж тус академийн эрдэмтэн багш, магистрантур, докторантурт суралцагчид, сонсогч, судлаачдын хүсэлтээр “Хөгжлийн асуудлаар...” сэдвээр лекц уншлаа.
Өмнө нь Монгол Улсын Ерөнхийлөгч ШУТИС-д зочилж мөн сэдвээр лекц тавьсан бөгөөд энэ удаа Удирдлагын академийн урилгаар дахин уншихдаа зарим зүйлийг дэлгэрүүлэн тодотгосон юм. Лекцийн өмнө Удирдлагын академийн захирал, доктор, профессор Ц.Баатартогтох хэлэхдээ “Гадаад орнуудад бол Ерөнхийлөгчийн лекц асар үнэтэй байдаг. АНУ-д Ерөнхийлөгч асан Билл Клинтоны нэг цагийн лекц 200 мянган ам.долларт хүрдэг. Бидэнд өнөөдөр бодлого тодорхойлогч эзнийх нь амнаас хөгжлийн асуудлыг сонсох завшаан тохиож байна. Энэ бол Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн зүгээс манай сургуульд оруулж байгаа асар том хувь нэмэр юм” гэлээ.
Төрийн тэргүүн уншсан лекцийнхээ эхэнд “Өмнө нь би “Хөгжлийн асуудлаар...” сэдвээр ШУТИС-д очиж ярьсан. Энэ удаа Удирдлагын академид ярьж байна. Яагаад энэ сэдэвт анхаарал хандуулж байна вэ гэвэл өнөөдөр хүн төрөлхтөн шинэ хөгжлийн гараан дээр ирж, цаашаа хэрхэн хөгжих вэ гэдгээ ярьж байгаа түүхэн цаг үед ирээд байгаа юм. Монгол Улс ч гэсэн бодлогоо тодорхойлж авч явах ёстой. Аливаа улс орны хөгжил нь тухайн улс орны ард иргэдээс хамаардаг. Монгол Улсаа хөгжүүлье гэвэл монгол хүнээ хөгжүүлэх хэрэгтэй. Монголыг босгоё гэвэл монгол хүнийг босгох хэрэгтэй байна. Ийм боломж Монголд хангалттайбий. Хурдан суралцдаг, бие даасан, задгай сэтгэдэг, шүүмжлэлт сэтгэлгээтэй зэрэг давуу талтай монголчуудаа бүтээлч болгох хэрэгтэй. Асуудал шийддэг болгох хэрэгтэй. Аливаа хөгжлийн нэг бас нэг тулгуур бол сахилга, зохион байгуулалт юм. Түүгээрээ бид ялгарч чадна. Монголчууд бие биеэ дэмждэг чанарт суралцах хэрэгтэй. Эдгээрийг бий болгох хамгийн гол газар нь хаана байна вэ гэвэл гэр бүл, дээрээс нь сургууль. Тиймээс би сургууль дээр ирж лекц уншиж байгаа юм.
Тэгэхээр багш нар, эцэг эхчүүд үүргээ маш өндөр ухамсарлах хэрэгтэй. Хүүхдийг асуудал шийдүүлж сургах хэрэгтэй. Санаанд нийцэхгүй, уур бухимдал төрүүлж байгаа зүйлийнхээ талаар ширээ тойрч сууж ярилцаад шийдэлд хүрч чаддаг болох ёстой. Тэгж ярих орчин бол сургууль, гэтэл ийм зүйл манайд ажиглагддаггүй. Төрөөр, бусдаар асуудал шийдүүлэх гэвэл улам л мууддаг. Яагаад гэвэл бусад хүн чиний хувь заяанд нөлөөлнө, тодорхой хэмжээгээр чиний хувь заяаны эзэн болчихно. Чи хүн болсон юм чинь өөрийнхөө хувь заяаг гартаа атгаад цаашаа явах ёстой. Эхлээд өөртөө тулгамдаж байгаа асуудлаа өөрөө шийдэж сурах ёстой. Хүнд дараа болохгүй амьдаръя. Бусдад дараа болохгүй амьдрал бол хамгийн зөв амьдрал. Өөрөөсөө илүү гарч чадаж байгаа бол бусдын амьдралд сайн сайхан тус хүргэж амьдарч болно. Сайн хариуцлагатай иргэн болно гэж түүнийг хэлж байгаа юм. Сургалтыг онолтой гэхээсээ илүү амьдралтай болгох хэрэгтэй”гэлээ.
Тэрээр мөн “Дэлхий нийтийн хөгжил шинэ үе дээрээ ирж байна гэж дээр хэлсэн. Орчин их өөр боллоо. Боловсрол, шинжлэх ухаан гэдэг бол шинэ төслүүд болж хувирсан. Нийгэмд, шинжлэх ухааны замд ямар асуудал тулгамдаж байна, түүнийг шийддэг төслүүд болж хувирсан. Түүнээс биш 60 жилийн өмнө, зургаан жилийн өмнө нэг хүний бичсэн ном биш. Нэг хүний заадаг хичээл ч биш. Байгалийн шинжлэх ухаан бол өөрийн гэсэн зүй тогтол, системтэй. Хамгийн их өөрчлөгдөж байгаа шинжлэх ухаан бол нийгмийн шинжлэх ухаан.Маш олон оролцогчтой, маш олон үл мэдэгчтэй. Хорин жилийн өмнө нийгэмд өөрчлөлт хийхэд таарч байсан жор одоо өөр улс оронд тааруулах гэхэд таарахгүй байна. Хорин жилийн өмнөх үнэт зүйл өнөөдөр биш болсон байна. Нийгмийн шинжлэх ухааны өмнө өнөөдөр асар их боломж байна. Нийгмийн шинжлэх ухааныг урлаг болсон шинжлэх ухаан гэж хэлдэг.
Дэлхийд шинэ дэг журам хэрэгтэй болж байгаа юм байна гэж би боддог. Дэлхийн дэг журмыг 800 жилийн өмнө монголчууд, бидний өвөг дээдэс тогтоосон бол тэр дэг журам өнөөдөр хуучирч байх шиг байна. Дэлхийн сайн бүхнийг цуглуулсан учраас монголчууд тэр дэг журмыг тогтоосон байдаг. Одоо хэнээс үүний шинэчлэлийг хүлээж болох вэ? Дахиад бидний ээлж ирж байгаа юм биш үү. Үүнд монголчуудын оролцоо байх ёстой. Монголын оюун ухааны оролцоо байх ёстой гэдэг талаас нь харвал яасан юм бэ” гэсэн санааг багш, сонсогчдод хэллээ.
Лекцийнхээ төгсгөлд Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Удирдлагын академийнханд хандаж “Та бүхэн Монголын шилжилтийн сургамж, түүнээс үүдсэн асуудал, шийдэл” гэсэн асуудлаар бүхэл бүтэн тэнхим ажиллуулаад, ойр хавийн төдийгүй дэлхийн хүмүүс энд ирдэг байх ёстой. Дэлхий энд цуглах болно. Үүгээр лекц уншдаг, үүгээр дэлхийг татаж чаддаг багш нар энэ сургуульд байх ёстой. Ийм боловсрол энэ сургуульд байх ёстой.
Жилийн өмнө шийдэж болж байсан шийдэл жилийн дараа таарахгүй байна. Үүний шийдлийг энд ярьж байх ёстой. Сургуулиа сайн болгохын тулд заавал Моннголд гаднын сургууль байгуулах албагүй. Гадаадад байгаа хамгийн шилдэг хөтөлбөрийг л Монголд авчиръя. Монголд нэг уриа баймаар байна. “Дэлхийн шилдэг бүхнийг Монголд авчирна. Монголын шилдэг бүхнийг дэлхийтэй хуваалцана” гэсэн зорилготой амьдрах ёстой. Эндэхийн багш, судлаач, эндээс төгссөн оюутан дэлхийн хаана ч хүлээн зөвшөөрөгдөх чадвартай байх ёстой. Тийм удирдагч, тийм төгсөгч гарч байх ёстой. Дэлхийн шалгарсан удирдлагын арга барил, зохион байгуулалт энэ сургууль дээр байх ёстой. Монголын сургуулиуд зөвлөлийн систем рүү хурдан шилжих ёстой. Төрийн сургууль, хувийн сургуулиуд олон нийтийн болох ёстой. Сургуулийнхаа 30 хувийн хувьцааг зараад, худалдаж авсан хүмүүс нь сургуульд хөрөнгөө хийгээд, сайн сайхны төлөө хамтарч ажилладаг.Гурван захирал биш, мөнгөө төлсөн 30 мянган хүн санаа зовж байдаг бол сайхан. Ингэж байж зөв болно. Гэр бүлийн бизнес гэдэг бол ХХ зууны эхэн үеийн зүйл юм шүү. Бид нэг зуунаар хоцрох гээд байна. Эхэлж байгаа орны хувьд бидэнд нэг боломж бий. Бид хамгийн сайныг аваад эндээ хэрэгжүүлье.
Монгол Улс эрх чөлөөтэй байгаа атлаа сургууль нь, боловсрол нь эрх чөлөөгүй байна. Сургууль юунаас ашиг авдаг вэ гэвэл Стэнфордын их сургуулийн жишээ байна. 100 гаруй жил болоход Стэнфордын их сургуулиас 30 гаруй мянган нээлт гараад, тэр нээлт дээр нь хэдэн зуун мянган аж ахуйн нэгж боссон байна. Хоёр их наяд гаруй ам.доллар түүнээс улс оронд нь орсон байна. Гурван сая хүний ажлын байр бий болгожээ. Тэр сургуулиуд өөрсдийнхөө дүнг тэгж ярьдаг. Тэр бизнес, хамтын ажиллагаа, түүний хаялгаар сургууль нь татагдаж босдог. Хүний оюун ухаанаас дундаршгүй их баялаг гарах боломж байна. Орон тоо, байшин санхүүжүүлэхээс боловсролын систем татгалзах ёстой.
Сургуулиуд дээр цаашдаа бид судалгаа, бүтээл санхүүжүүлнэ. Энэ рүү бүгдээрээ орно гээд явбал манайд хөгжих боломж байна. Дэлхийн шинэ дэг журмын газрын зургийг энэ сургууль дээр, та нар л гаргаж байх ёстой. Бид тийм хүмүүсийн үр сад. Би тийм өвөг дээдсийн үр сад учраас энэ үгийг зоригтой хэлж чадаж байна.
Монгол авлигаасаа хэрхэн салж байна, яаж хуулийнхаа байгууллагыг өөрчилж байна гэдэг нь зөвхөн Монголд хамаатай биш. Манай бүс нутагт хамаатай. Дэлхийн улс орнуудын хэрэг, төрийн удирдлагад хамаатай зүйл гэж бодож байна. Биднээс хүмүүс ирж суралцаж байх ёстой. Ингэж ч Монголыг үнэлдэг. Үүний төслийг гаргах хүмүүс нь энд сууж байгаа та бүхэн юм шүү. Бусад улс орны Удирдлагын академийг харж байхад том том улстөрчид, сайд, парламентын гишүүн, сенатор байсан хүмүүс ажлаа өгснийхөө дараа ирж багшилдаг юм билээ. Энд Монголын хамгийн шилдэг улстөрчид чөлөөнд гарахаараа ирж багшилж байх ёстой. Д.Содном гуай, Д.Бямбасүрэн гуай, П.Очирбат гуай, УИХ-ын өмнөх гишүүд энд багшилж байх ёстой. Дээд сургуульд багшлуулж улстөрчдийн чанарыг шалгаж үзэх хэрэгтэй. Би өөрийнхөө улстөрчийн амьдралаас олсон туршлагаа бусадтай хуваалцахсан гэж боддог. Ерөнхийлөгчийн ажил хэзээ нэг цагт дуусна. Бихэзээ нэгэн цагт олж авсан туршлага, боломж, энэ бүх зүйлээ хуваалцах юмсан гэж боддог. Надад ийм газар хэрэгтэй. Улстөрчид энд ирээд, та нарын тархийг ашиглаад улс орныхоо хөгжлийн дараагийн замын зургийг гаргаад сууж байх ёстой. Тэр газар бол энэ Удирдлагын академи юм.
Монгол хүн очих газраа бодож морио барьдгийг та бүхэн мэднэ. Монголын очих газар бол дэлхийн хараатай хөгжил юм. Одоо бид дэлхийн хэмжээнд хатирах морь барих хэрэгтэй байна. Биднийг авч явах зүйл бол Монгол оюун ухаан, шинжлэх ухаан, монгол хүмүүс юм.
Монголчуудын явах зам урт байх болтугай. Хөгжлийн гараа нь зөв байх болтугай. Монгол Улс хөгжие гэвэл монгол хүнээ хөгжүүлэх ёстой. Үүний тулд олдож болох боломжоо боловсрол, шинжлэх ухаан, технологитоо зарах ёстой. Хамгийн сайн сайхныг хүсэн ерөөе. Их баярлалаа” гэв.
Удирдлагын академийн багш, судлаачид Төрийн тэргүүний лекцэд тусгасан санаануудыг хичээл, сургалтдаа тусган ашиглахаа илэрхийлж байлаа.
