ТАНИЛЦУУЛГА
Төрийн шагналын тухай хуулийн танилцуулга
Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн 2013 оны ...дугаар сарын ...-ны өдрийн ....дугаар захирамжаар шагналын тухай хуулийн төслийг боловсруулах ажлын хэсгийг байгуулж ажиллуулав. Ажлын хэсгийн бүрэлдэхүүнд .........оруулсан болно.
Ажлын хэсэг Монгол Улсын цол, одон, медалийн түүх, төрийн байгууллагуудын шагналын тогтолцоо, өнөөгийн байдал болон ХБНГУ, ОХУ, Украйн, Казахстан, Белорусь, Польш зэрэг улсын шагналын тухай хууль, дүрмүүдийг тусгайлж судалсны үндсэн дээр төрийн шагналын тухай хуулийн төслийг боловсруулав.
Төрийн шагналын тухай хуулийн төслийг боловсруулахдаа төрийн шагналтай холбоотой эрх зүйн актуудыг цэгцлэх, төрийн шагналын тогтолцоо, үндсэн зарчмыг хуульчлан тогтоох зорилгыг баримтлав.
Одоо манай улсад БНМАУ-ын Ардын Их Хурлын Тэргүүлэгчдийн 1990 оны 6 дугаар сарын 30-ны өдөр 148 дугаар зарлигаар батлагдсан "БНМАУ-ын цол, одон, медалийн тухай дүрэм" болон ардын болон гавъяат цолыг тухайлан бий болгож байсан Ардын Их Хурлын Тэргүүлэгчдийн зарлигаар батлагдсан .... гаруй дүрэм, журмууд хүчин төгөлдөр хэвээр үйлчилж, төрийн дээд шагналын эрх зүйн зарчим, үндсийг тодорхойлж байна.
Өнөөдрийн төрийн дээд шагналын систем 1924 оны анхдугаар Үндсэн хуулийг баталснаас хойш 1926 онд Улсын III Их Хурлаас бий болгосон "Бичгийн гавъяа" одон, "Цэргийн гавъяа" одонгоос эхлэлтэй бөгөөд нийгмийн шинэчлэл, цаг үеийн тулгамдсан шаардлагын дагуу бий болгосон улсын цол, одон, медалиудыг цэгцлэх, эрх зүйн актуудыг нэгтгэх ажлыг 1936, 1941, 1963, 1990 онуудад хийж байсан байна. 1990 оноос хойш Улсын Их Хурлын тогтоолоор "Байгаль орчны гавъяат ажилтан" цол, "Гавъяат малчин" цол, "Чингис хаан" одон, "Энхий төлөө" медаль шинээр бий болгох, Бага хурлын тогтоолоор "Эрдэнийн очир" одонг сэргээн хэрэглэх зэргээр одон, медалийг бий болгосноор өөрөөр төрийн шагналын тогтолцоог бүхэлд нь цэгцлэх, шинэчлэх, өөрчлөх ажлыг хийгээгүй байна.
Гэтэл 1992 онд шинэ Үндсэн хууль батлагдаж, Монгол Улсын зорилго болон нийгэм, эдийн засгийн байгуулалт, төрийн үйл ажиллагааны зарчим үндсээрээ өөрчлөгдсөн тул төрийн шагналын бодлого, тогтолцоо, зарчмыг үүнд нийцүүлэх эрх зүйн шинэтгэл нэн тулгамдсан асуудал болоод байна.
Ийм учраас төрийн шагналаар шагнах бодлогыг улсынхаа тусгаар тогтнол, бүрэн эрхт байдлыг бататган бэхжүүлэх, хүний эрх, эрх чөлөө, шударга ёс, үндэсний эв нэгдлийг эрхэмлэн дээдлэх үйл хэргийг хөхүүлэн дэмжих, монгол үндэстнийхээ түүх, соёлын уламжлалыг хадгалж, хойч үедээ өвлүүлэн улс орноо хөгжүүлэх нэгэн хөшүүрэг болгож хэрэгжүүлэх хууль зүйн үндэслэлийг бүрдүүлэх зорилтыг тавьсан болно.
Хуулийн төслийг боловсруулахдаа шагналын төрлийг багасгах, нэр хүндийг өсгөх, шагнал олгох цаг хугацаа болон жилд олгох тоо хэмжээгээр хязгаарлалт тогтоож шагнагдах хүний тоог цөөрүүлэх, шагнал олгох шалгуур үзүүлэлтийг тодорхой болгох, шагнах журмыг ил тод, ардчилсан зарчимд нийцүүлж хуульчлан тогтоох чиглэлийг баримтлав.
Төрийн шагнал нь эдийн засгийн агуулгаасаа салж, хүндэтгэлийн цол, одон, медаль байх тогтолцоо уруу шилжих ёстой гэж үзэн төрийн дээд шагналыг дагалдах мөнгөн урамшуулалгүй байхаар хуулийн төсөлд тусгав.
Энэхүү хуулийг төслийг боловсруулахдаа УИХ-ын Тамгын газар судалгаа шинжилгээ, олон нийттэй харилцах төвийн ."Төрийн одон, медаль, түүний хэлбэр, олгох журмын талаархи харьцуулсан судалгаа"-ны тайлан ашигласны зэрэгцээ ... иргэний хэвлэлд нийтлүүлсэн нийтлэл, шүүмжлэлийг судлав.
Хуулийн төслийг Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн дэргэдэх Иргэний танхим болон мэргэжлийн эвсэл холбоодоор хэлэлцүүлэх ажлыг зохион байгуулж, хэлэлцүүлгээс гарсан саналыг харгалзан тусгав.
ХУУЛЬ САНААЧЛАГЧ
