Төсөл
МОНГОЛ УЛСЫН ХУУЛЬ
"ХЭВЛЭЛ МЭДЭЭЛЛИЙН ЭРХ ЧӨЛӨӨНИЙ ТУХАЙ" ХУУЛИЙН ТӨСӨЛ
| 2010 он …сар..... өдөр | Улаанбаатар хот |
Нэгдүгээр бүлэг
Нийтлэг үндэслэл
1 дүгээр зүйл. Хуулийн зорилт
1.1. Энэ хуулийн зорилт нь хэвлэл мэдээллийн хэрэгслэлэлээр хүний хэвлэн нийтлэх эрх чөлөөг баталгаажуулж, хэрэгжүүлэхтэй холбоотой харилцааг зохицуулахад оршино.
2 дугаар зүйл. Хэвлэл мэдээллийн эрх чөлөөний тухай хууль тогтоомж
2.1. Хэвлэл мэдээллийн эрх чөлөөний тухай хууль тогтоомж нь Монгол Улсын Үндсэн хууль, энэ хууль болон тэдгээртэй нийцүүлэн гаргасан хууль тогтоомжийн бусад актаас бүрдэнэ.
2.2. Монгол Улсын олон улсын гэрээнд энэ хуульд зааснаас өөрөөр заасан бол олон улсын гэрээний заалтыг дагаж мөрдөнө.
3 дугаар зүйл. Хуулийн нэр томъёо
3.1. Энэ хуульд заасан дараахь нэр томъёог дор дурдсан утгаар ойлгоно:
3.1.1. “хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэл” гэж бүх төрлийн радио, телевиз, сонин, сэтгүүл, хэвлэл мэдээллийн байгууллагын эрхлэн гаргадаг цахим мэдээллийг;
3.1.2. “хэвлэл мэдээллийн байгууллага” гэж хэвлэл мэдээллийн хэрэгслэлийн нийтлэлийн бодлогыг тодорхойлох, нийтлэлийн агуулгыг бэлтгэх болон хэвлэн нийтлэх үйл ажиллагааг эрхэлж буй этгээдийг;
3.1.3. “хэвлэл мэдээллийн ёс зүйн өөрийн зохицуулалтын байгууллага” гэж хэвлэл мэдээллийн хэрэгслийн үйл ажиллагаанд ёс зүйн хэм хэмжээ тогтоох, хэвлэл мэдээллийн агуулгад олон нийт хяналт тавих эрхээ эдлэх хэрэгслийг хангаж буй төрийн бус, олон нийтийн байгууллагыг;
3.1.4. “хэвлэн нийтлэх үйл ажиллагаа” гэж олон нийтэд түгээх зорилгоор баримт мэдээлэл олж авах, эрэн сурвалжлах, шалгах, боловсруулах, эвлүүлэх, нийтлэх, нэвтрүүлэх, хадгалах, мэдээллийн эх сурвалжаа хамгаалах үйл ажиллагааг;
3.1.5. “хэвлэл мэдээллийн байгууллагын эрхлэн гаргасан нийтлэл, нэвтрүүлэг” гэж нийтлэлийн бодлогынхоо хүрээнд бэлтгэсэн, хянасан нийтлэл, нэвтрүүлгийг;
3.1.6. “зар болон сурталчилгааны чанартай мэдээлэл” гэж зар сурталчилгаанд тавих ерөнхий шаардлагыг хангасан боловч агуулгыг нь хэвлэл мэдээллийн байгууллагаас бэлтгээгүй түгээсэн мэдээллийг;
3.1.7. “цахим мэдээлэл” гэж интернет болон цахим орон зай ашиглан түгээсэн мэдээллийг;
3.1.8. “мэдээллийн эх сурвалж” гэж мэдээлэл өгөгч, түүний нэр, хаяг, эрхэлж буй ажил, мэргэжил, гэр бүлийн байдал, уулзсан байр, хугацаа, захидал, төлбөрийн нэхэмжлэл болон бусад мэдээлэл өгөгчийн хэн болохыг нь тогтооход шууд бусаар ашиглагдах мэдээллийг;
3.1.9. “нийтлэгдээгүй мэдээлэл” гэж хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр олон нийтэд шууд түгээгээгүй, эх сурвалжаа нууцалж буй хэвлэл мэдээллийн ажилтны хэвлэн нийтэлсэн материалтай холбоотой буюу холбоогүй байдлаар хөтөлсөн тэмдэглэл, гэрэл зураг, бичлэг, цуглуулсан баримт, боловсруулах үе шатандаа байгаа бичлэг, хуурцаг, эвлүүлэг, компьютерийн файлыг, нийтлэлд ашиглагдах бусад баримт бичгийг.
Хоёрдугаар бүлэг
Хэвлэл мэдээллийн чөлөөт, хараат бус байдал
4 дүгээр зүйл. Хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэлийн чөлөөт, хараат бус байдал
4.1. Хэвлэл мэдээллийн байгууллага мэдээлэл авах, хайх, түгээх, баримтыг шалгах, эрэн сурвалжлах, хэвлэн нийтлэх үйл ажиллагааг чөлөөтэй, хараат бусаар явуулах эрхтэй.
4.2. Төрийн байгууллага, албан тушаалтан хэвлэл мэдээллийн агуулгад хяналт тавих, шалгалт зохион байгуулахыг хориглоно.
4.3. Улсын Их Хурал хэвлэл мэдээллийн эрх чөлөө, хэвлэл мэдээллийн чөлөөт байдлыг хязгаарласан хууль батлан гаргахыг хориглоно.
5 дугаар зүйл. Төрийн байгууллагын мэдээллийн хэрэгслийг хориглох, мэдээллийг ил тод болгох
5.1. Төрийн байгууллага өөрийн мэдэлд мэдээллийн хэрэгсэлтэй байхыг хориглоно. Зөвхөн хууль, дүрэм журам, түүний төсөл, лавлагаа мэдээлэл хэвлэн нийтлэх зорилгоор тогтмол хэвлэгддэг эмхтгэл, цахим хаягтай байж болно.
5.2. Төрийн байгууллага, албан тушаалтан иргэн байгууллагаас тухайн байгуулагад ирүүлсэн захидал, өргөдөл, гомдол, төрийн, хувь хүний, төрийн бус байгууллага, аж ахуйн нэгжийн нууцтай холбоотойгоос бусад өөрийн байгууллагын үйл ажиллагаатай холбогдох мэдээллийг ил тод байлгана.
6 дугаар зүйл. Мэдээллийн эх сурвалжаа нууцлах эрх
6.1. Хэвлэн нийтлэх үйл ажиллагаанд оролцогч дараахь тохиолдолд олж авсан мэдээллийнхээ эх сурвалжийг илчилхгүй байх эрхтэй:
6.1.1. Мэдээлэл өгөгчөөс мэдээлэл авсан тухайгаа задруулахгүй байхаар харилцан тохиролцож авсан;
6.1.2. Мэдээллийн эх сурвалжийг задруулах нь бусдын амь нас, эрүүл мэнд, нэр төр, алдар хүнд, ажил хэргийн нэр хүндэд хохирол учруулна гэж өөрөө үзсэн;
6.2. Энэ хуулийн 7 дугаар зүйлд зааснаас бусад тохиолдолд хэвлэн нийтлэх үйл ажиллагаанд оролцогчоос нийтлэгдсэн болон нийтлэгдээгүй мэдээллийг хаанаас, хэрхэн олж авсан талаар болон мэдээллийн эх сурвалжаа илчлэхийг тулган шаардах, мэдээллийн эх сурвалжаа илчилхээс татгалзсантай холбогдуулан аливаа хэлбэрээр дарамт, шахалт үзүүлэх, шийтгэхийг хориглоно.
7 дугаар зүйл. Мэдээллийн эх сурвалжийг илчлэх нөхцөл
7.1. Дараахь үндэслэлээр шүүхийн шийдвэрээр мэдээллийн эх сурвалжийг илчилнэ:
7.1.1. Тухайн мэдээлэл үнэн бодитой эсэхийг өөр аргаар шалгаж тогтоох боломжгүй болсон;
7.1.2. Хүний амь нас, эрүүл мэндэд бодитой аюул заналхийлсэн гэж үзэх үндэслэл байгаа.
7.2. Хэрэг бүртгэгч, мөрдөн байцаагч, прокурор, иргэний нэхэмжлэгч, хариуцагч, тэдгээрийн хууль ёсны төлөөлөгч, өмгөөлөгч мэдээллийн эх сурвалжийг илчлүүлэх хүсэлтээ энэ хуулийн 7 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан үндэслэл байгааг нотлох баримтын хамт шүүхэд гаргаж өгнө.
7.3. Хэвлэн нийтлэх үйл ажиллагаанд оролцогч мэдээллийн эх сурвалж илчлэгдсэний улмаас энэ хуулийн 7 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийн 2 дахь заалтад дурдсан үндэслэл бий болсон гэж үзсэн тохиолдолд шүүхийн шийдвэрээр мэдээллийн эх сурвалжийг хамгаалах арга хэмжээ авна.
7.4. Хэрэг бүртгэгч, мөрдөн байцаагч, прокурор, шүүгч илчилгдсэн мэдээллийн эх сурвалжийн талаар бусад этгээдэд мэдээлэхийг хориглоно.
Гуравдугаар бүлэг
Хэвлэл мэдээллийн байгууллагын хариуцлага, ил тод байдал, ёс зүй
8 дугаар зүйл. Хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэлийн нийгмийн хариуцлага
8.1. Гамшигт үзэгдлээс сэргийлэх, хамгаалах, гэмт хэрэгтэй тэмцэх, эрүүл ахуйн онцгой дэглэм тогтоон мөрдүүлэх, онц байдал зарлах тухай шуурхай мэдээ түгээхийн тулд Монгол улсын Ерөнхийлөгч, төрийн дээд болон төрийн захиргааны төв байгууллага хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэлийг дайчилж болно.
8.2. Дайчлагдсан хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэл нэн даруй нийтлэл, нэвтрүүлгийн орон зайг төрийн байгууллагын мэдэлд тогтоосон хуваарийн дагуу шилжүүлж ашиглуулах үүрэгтэй.
8.3. Төрийн байгууллагын дайчилгааг биелүүлээгүй хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэлийн үйл ажиллагааг шаардлагатай гэж үзвэл түр хугацаагаар зогсоож болно.
8.4. Хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэл хэвлэн нийтлэх үйл ажиллагаа явуулах үедээ гэмт хэргийн гэрч, хохирогч, өөрийгөө өмгөөлөх чадваргүй, насанд хүрээгүй, ялгаварлан гадуурхагдах, хүчирхийлэлд өртөх эрсдэлтэй хүний аюулгүй байдлыг хангахад чиглэсэн арга хэмжээ авах үүрэгтэй.
9 дүгээр зүйл. Хэвлэл мэдээллийн байгууллагын нийтлэл, нэвтрүүлгийн хариуцлага
9.1. Хэвлэл мэдээллийн байгууллага эрхлэн гаргасан нийтлэл, нэвтрүүлгийнхээ хариуцлагыг өөрөө хүлээнэ.
9.2. Зар болон сурталчилгааны чанартай мэдээллийн хариуцлагыг захиалагч хүлээнэ.
9.3. Хэвлэл мэдээллийн байгууллага түгээж буй мэдээлэл зар болон сурталчилгааны чанартай болохыг илэрхийлсэн ялгах тэмдэглэгээтэй түгээнэ.
9.4. Хэвлэл мэдээллийн байгууллага мэдээллийг нийтлээгүй, нэвтрүүлээгүйн төлөө бусдаас төлбөр авахыг хориглоно.
10 дугаар зүйл. Хэвлэл, мэдээллийн байгууллагын ил тод байдал
10.1. Хэвлэл мэдээллийн байгууллага өөрийн хувь эзэмшигчийн талаарх мэдээллийг жил бүр олон нийтэд мэдээлнэ.
10.2. Хэвлэл мэдээллийн байгууллагад хувь эзэмшдэг дараахь этгээдийн өмчлөлийн хувь хэмжээг олон нийтэд ил тод мэдээлнэ:
9.2.1. Төрийн албан хаагч
9.2.2. Улс төрийн нам
9.2.3. Гадаадын иргэн, хуулийн этгээд
10 дугаар зүйл. Хэвлэл мэдээллийн ёс зүйн өөрийн зохицуулалтын байгууллага.
10.1. Монгол улсын иргэд хэвлэл мэдээллийн хэрэгслийн төрөөс хараат бус ажиллах нөхцөл болон иргэдийн мэдэх эрхийг хамгаалах, хэвлэл мэдээллийн ёс зүйн хэм хэмжээг тогтоон хангуулах, хэвлэл мэдээллийн агуулгад олон нийтийн хяналтыг хэрэгжүүлэх зорилгоор хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэлийн эзэд, сэтгүүлчид, олон нийтийн төлөөллөөс бүрдсэн хэвлэл мэдээллийн ёс зүйн өөрийн зохицуулалтын байгууллагыг байгуулна.
10.2. Хэвлэл мэдээллийн ёс зүйн өөрийн зохицуулалтын байгууллагыг энэ хуулийн 8.1 дэх заалтад дурдсан гурван талын аль нэгний буюу хамтын санаачлагаар үүсгэн байгуулж, нэр, зохион байгуулалт, дүрмээ батална.
11 дүгээр зүйл. Хэвлэл мэдээллийн ёс зүйн өөрийн зохицуулах байгууллагын бүрэн эрх
11.1. Хэвлэл мэдээллийн ёс зүйн өөрийн зохицуулалтын байгууллага нь олон нийтэд нээлттэй ажиллаж дараахь бүрэн эрхийг хэрэгжүүлнэ:
11.1.1. Хэвлэл мэдээллийн мэдээллийн салбарын ёс зүйн хэм хэмжээг тогтоох;
11.1.2. Хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэл, сэтгүүлчдийн талаархи гомдлыг шийдвэрлэх, хариуцагч өөрийгөө өмгөөлөх, нотлох баримтыг үнэлэхтэй холбогдсон журам баталж мөрдүүлэх;
11.1.3. Хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэл, сэтгүүлчийн талаарх гомдлыг хүлээн авч сахилгын арга хэмжээ авах, уулзалт эвлэрэлийн арга хэмжээ зохион байгуулах;
11.1.4. Хэвлэл мэдээллийн салбарын ажилтан, мэдээллийн эх сурвалжийн аюулгүй байдлыг хангах талаар төрийн болон төрийн бус байгууллагатай хамтран ажиллах
11.1.5. Иргэд байгууллагаас ирсэн гомдлыг шийдвэрлэх зардлыг тусгасан хураамжийн хэмжээ болон өөрийн үйл ажиллагааны санхүүжилтийн бусад хэлбэрийг тогтоох.
12 дугаар зүйл. Хэвлэл мэдээллийн талаар гарсан гомдлыг шийдвэрлэх
12.1. Хэвлэл мэдээллийн байгууллага, сэтгүүлчийн ур чадвар, нийтлэгдсэн мэдээллийн агуулгатай холбогдуулан иргэн, байгууллага Хэвлэл мэдээллийн ёс зүйн өөрийн зохицуулалтын байгууллагад хандан гомдол гаргасан бол уг гомдлыг шүүх, прокурор, цагдаагийн байгууллага хүлээн авч шийдвэрлэхгүй.
12.2. Хэрэв гомдол гаргагч шүүх, прокурор, цагдаагийн байгууллагад шууд гомдол гаргасан бол уг гомдлыг Хэвлэл мэдээллийн ёс зүйн өөрийн зохицуулалтын байгууллагаар шийдвэрлүүлэхээр шилжүүлж болно.
12.3. Хэвлэл мэдээллийн байгууллага, сэтгүүлчийн ур чадвар, нийтлэгдсэн мэдээллийн агуулгатай холбогдуулан иргэн, байгууллагаас гаргасан өргөдөл, гомдлыг хүлээн авсанаас хойш Хэвлэл мэдээллийн ёс зүйн байгууллага ажлын 15 (30) хоногийн дотор шийдвэрлэж, бичгээр хариу өгнө.
12.4. Иргэний алдар хүнд, ажил хэргийн нэр хүнд хэвлэлээр гутаагдсан гэж үзэж гомдол гаргасан этгээд тухайн алдар хүнд, ажил хэргийн нэр хүндэд хохирол учирсаныг нотлох баримтыг гомдол хүлээн авагч байгууллагад гаргаж өгөх үүрэгтэй.
Дөрөвдүгээр бүлэг
Бусад зүйл
14 дүгээр зүйл. Хэвлэл мэдээллийн хэрэгслийг бүртгэх
14.1. Хэвлэл мэдээллийн хэрэгслийг Хуулийн этгээдийн улсын бүртгэлийн газар бүртгэнэ.
14.2. Өргөн нэвтрүүлгийн лицензийг Харилцаа холбооны асуудал хариуцсан засгийн газрын агентлаг олгоно.
15 дүгээр зүйл. Хууль зөрчигчид хүлээлгэх хариуцлага
15.1. Хэвлэл мэдээллийн эрх чөлөөний тухай хууль тогтоомж зөрчигчид эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэхээргүй бол дараахь захиргааны хариуцлага хүлээлгэнэ.
15.1.1. Энэ хуулийн 4 дүгээр зүйлийн 2 дахь хэсэгт заасныг зөрчсөн байгууллагыг таван зуун мянгаас нэг сая төгрөгөөр, албан тушаалтанг нэг зуун мянгаас таван зуун мянган төгрөгөөр торгох;
15.1.2. Энэ хуулийн 6 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсэгт заасныг зөрчиж сэтгүүлчээс мэдээллийн эх сурвалжаа илчлэхийг тулган шаардсан, мэдээллийн эх сурвалжаа илчлэхээс татгалзсаных нь төлөө эрүүгийн болон иргэний хэрэгт холбогдуулан шалгасан, шийтгэсэн албан тушаалтанг хоёр зуун тавин мянгаас таван зуун мянган төгрөгөөр торгох
15.1.3. Энэ хуулийн 7 дугаар зүйлд заасан журмыг зөрчиж мэдээллийн эх сурвалжийг илчилсэн хэрэг бүртгэгч, мөрдөн байцаагч, прокурор, шүүгчийг хоёр зуун тавин мянгаас таван зуун мянган төгрөгөөр торгох
15.1.4. Энэ хуулийн 9 дүгээр зүйлийн 4 дэх хэсгийг зөрчсөн хэвлэл, мэдээллийн байгууллагыг нэг саяаас таван сая хүртэл төгрөгөөр торгох;
15.1.5. Энэ хуулийн 10 дугаар зүйлийн 3, 4 дахь хэсэгт заасныг зөрчсөн хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэл, байгууллагыг хоёр зуун тавин мянгаас таван зуун мянган төгрөгөөр торгож, мэдээллийг ил тод болгох үүрэг хүлээлгэх.
15.2. Энэ хуульд заасан захиргааны хариуцлагыг шүүгч ногдуулна.
16 дугаар зүйл. Хууль хүчин төгөлдөр болох
16.1. Энэ хуулийг ..... оны ... -р сарын ....-ны өдрөөс эхлэн дагаж мөрдөнө.
МОНГОЛ УЛСЫН ИХ ХУРЛЫН ДАРГА
