Цаазаар авах ялын эсрэг Дэлхийн 4 дүгээр конгресс 2010 оны 2 дугаар сарын 24-ний өдөр Щвейцарын Женев хотноо нээлтээ хийлээ.
Өнгөрөгч нэгдүгээр сард Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдоржийг Давос хотноо болсон Дэлхийн эдийн засгийн чуулга уулзалтанд оролцох үеэр тус конгрессийн зохион байгуулагчид үндсэн илтгэгчээр урьсан билээ. Цаг хугацааны хувьд оролцох боломжгүйгээ мэдэгдсэнээр Монгол Улсын Ерөнхийлөгч өөрийн төлөөлөгчдийг илгээсэн бөгөөд төлөөлөгчдийн багийн ахлагчаар УИХ-ын гишүүн Э.Бат-Үүл оролцож байна.
Гурван өдөр үргэжлэх энэ удаагийн конгресст цаазаар авах ялыг бүрэн халсан болон хориглосон, мөн цаазаар авах ял үйлчилж буй нийт 56 орны төлөөлөгчид болон цаазаар авах ялын эсрэг идэвхитэй үйл ажиллагаа явуулдаг 100 гаруй Төрийн бус байгууллага, эв санааны нэгдлүүдийн төлөөлөгч болсон 2000 гаруй оролцогч хүрэлцэн иржээ.
Зохион байгуулагчдын мэдээлж байгаагаар, энэ удаагийн конгресст цаазаар авах ялыг бүрэн халахыг тууштай баримталж буй Монгол, Вьетнам, Катар Улс анх удаагаа оролцож байна.
Конгрессийг нээж НҮБ-ын Женев дэх салбарын Ерөнхий захирал Сергей Ордзоникидзэ, ECPM-ийн Ерөнхий захирал Рафаел Ченүйл нар үг хэлж энэ удаагийн конгрессийн зорилгыг тодорхойлсон юм.
Конгрессийн нээлтэнд Испани, Сенегал Улсын Ерөнхийлөгчид, Щвейцарын Тэргүүн хатагтай, Аргентин, Итали, Люксембург, Бенин улсуудын гадаад хэргийн сайд нар,1981-86 онд Францын Хууль зүйн сайдаар ажиллаж байсан Францад цаазаар авах ялыг халах ажлыг удирдан зохион байгуулагч сенатч Бадинтр зэрэг нэр хүндтэй зочид оролцож “Цазаар авах ял нь хүний нийгэмд хэрхэвч байж боллошгүй зүйл юм, тэр тусмаа ардчилсан оронд бүр ч гишгэх газаргүй” хэмээн онцолж байлаа.
Конгрессийн хаалтын хуралдаанд Монголын төлөөлөгчид, Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн мэндчилгээг дэвшүүлж, Монгол Улсад цаазаар авах ялыг хориглосон талаар, мөн цаашид уг ялыг бүрмөсөн халах талаар авах арга хэмжээний тухай илтгэл тавих юм.
НҮБ-ын Хүний эрхийн хорооны төв байранд эхэлсэн энэ удаагийн конгрессийг Францын “Цаазаар авах ялын эсрэг хамтдаа” хэмээх төрийн бус байгууллага зохион байгуулж, Щвейцарь, Итали, Норвеги, Испани зэрэг улс дэмжлэг үзүүлж байгаа юм. Мөн “Цаазаар авах ялын эсрэг дэлхийн эв санааны нэгдэл” байгууллага хамтран зохион байгуулалцаж Европын Холбоо санхүүжүүлж байна.
Цаазаар авах ялын эсрэг дэлхийн 4 дүгээр конгресс дараах 5 зорилтыг дэвшүүлж байна. Үүнд:
1. Иргэний нийгмийн байгууллагууд болон төр засгийн газруудын цаазаар авах ялын эсрэг хамтын ажиллагааг өргөжүүлэх,
2. Цаазаар авах ялын газар нутгийн бүсчлэлд “Өмнөдийнхөн” гэж нэрлэгдэх Африк, Ази, Өмнөд Америк болон Карибын орнуудын цаазаар авах ялын эсрэг байр суурийг дэмжих, тэдгээрийн үйл ажиллагааг сурталчлах.
3. Улс орнуудын цаазаар авах ялын эсрэг хийж буй алхмуудыг дэмжих, тус ялыг бүрмөсөн халахад нь урам зориг, бодит дэмжлэг үзүүлэх,
4. Цаазаар авах ялыг халахын төлөөх үндэсний хийгээд бүс нутгийн, дэлхийн хамтын ажиллагааг өргөжүүлэх,
5. Олон улсын түвшинд олон нийтийн санаа бодлыг илүү сонсч, цаазаар авах ял шийтгэгдсэн, мөн хилс хэрэгт баривчлагдсан уг ялаар шийтгүүлсэн боловч гэм буруугүй нь нотлогдон цагаадсан хүмүүсийн үгийг сонсч хүмүүст бодитой мэдээлэл өгөх зэрэг зорилтуудыг дэвшүүлсэн байна.
Цаазаар авах ял хүний нийгэмд оршин тогтнох ёсгүйг нотлох үүднээс хүний эрхийн тэмцэгчид дараах тоо баримтыг дурьдаж /үзүүлэх тоглолт хийж/ байв.
2008 оны судалгаагаар дэлхийн хэмжээнд цаазар авах ял шийтгэгдсэн тохиолдлын 90 хувь нь ердөө тавхан улсад гүйцэтгэгдсэн байна. Зөвхөн БНХАУ-д л гэхэд Эмнести Интернэшнэл байгууллагын тооцоогоор 2008 онд 1700 хүнийг, Дүй Хуа сангийн тооцоогоор 6000 хүн цаазар авах ял шийтгүүлжээ. Мөн 2008 онд Иранд 346 хүн цаазлууснаас 8 нь насанд хүрээгүй хүүхэд байсан байна. Саудын Арабад 102 хүн цаазаар авах ял шийтгэгдсэнээс 39 нь гадаадын иргэд байжээ. АНУ-ын хувьд 2008 онд 37 хүн цаазлагдсан нь сүүлийн 14 жилийн доторхи хамгийн бага үзүүлэлт гэнэ. Мөн Пакистанд 36 хүн цаазлагдсан байна.
