“Баруун бүсийн хөгжил-шинжлэх ухаан, технологи” сэдэвт эрдэм шинжилгээний бага хурлаас гаргасан зөвлөмж
“Баруун бүсийн хөгжил-шинжлэх ухаан, технологи”
сэдэвт эрдэм шинжилгээний бага
хурлаас гаргасан зөвлөмж
2010 оны 2-р сарын 5-ны өдөр Улаанбаатар хот
Төрийн ордон
Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн ивээл дор Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн Тамгын газар, УИХ-ын Тамгын газар, Засгийн газрын Хэрэг эрхлэх газар, Баруун бүсийн зөвлөл, ШУА, Үндэсний хөгжлийн хүрээлэн хамтран “Баруун бүсийн хөгжил-шинжлэх ухаан, технологи” сэдэвт эрдэм шинжилгээний бага хурлыг 2010 оны 02 дугаар сарын 05-ны өдөр Улаанбаатар хотноо зохион байгуулав. Бага хуралд төв, орон нутгийг төлөөлсөн нийт 100 гаруй төлөөлөгч оролцлоо.
Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж “Баруун бүсийн хөгжил-шинжлэх ухаан, технологи” сэдэвт эрдэм шинжилгээний бага хуралд илгээлт ирүүлж, манай улсын бүс нутгуудын болон Баруун бүсийн хөгжлийг хурдасгах талаар тодорхой чиглэл өгөв.
Бага хуралд Засгийн газрын Хэрэг эрхлэх газар, Үндэсний хөгжил, шинэтгэлийн хороо, Баруун бүсийн аймгуудын төлөөлөгчид болон ШУА, Хөдөө аж ахуйн шинжлэх ухааны Академи, Монголын анагаах ухааны Академи, МУИС, ХААИС, ШУТИС, МУБИС, СЭЗДС, Үндэсний хөгжлийн хүрээлэнгийн эрдэмтэн судлаачид илтгэл тавьж, мэдээлэл хийв.
“Баруун бүсийн хөгжил-шинжлэх ухаан, технологи” сэдэвт эрдэм шинжилгээний бага хуралд оролцогчид бид Монгол Улсын бүсчилсэн хөгжлийн бодлогын хэрэгжилт, үр дүнг Баруун бүсийн хөгжлийн судалгаанд үндэслэн олон талаас нь тунгаан хэлэлцэв.
Монгол Улс Бүсчилсэн хөгжлийн үзэл баримтлал, бүсүүдийн хөгжлийн дунд хугацааны стратеги болон бүс нутгуудын хөгжлийн тодорхой хөтөлбөрөөс бүрдсэн бүсчилсэн хөгжлийн цогц бодлоготой болсон байна. Гэвч улс орны эдийн засаг, санхүүгийн боломж хязгаарлагдмал, бүсчилсэн хөгжлийн бодлогыг хэрэгжүүлэх удирдлага, зохицуулалтын эрх зүйн орчин бүрэн бүрдээгүй, техник технологийн хоцрогдол зэрэг цөөнгүй хүчин зүйлээс хамааралтай тулгамдсан асуудлууд олон байна. Тухайлбал, 2007- 2008 онд улсын дунджаар ядуурлын хамралтын хүрээ 35.2 хувьтай байхад Баруун бүсэд 47.1 хувьтай байна.
Баруун бүсэд нэг хүнд ногдох дотоодын нийт бүтээгдэхүүн (ДНБ) улсын дундажтай харьцуулбал доогуур, эдийн засгийн салбарын бүтэц ч ихээхэн өрөөсгөл хэвээр байна. Баруун бүсийн ДНБ-ий 69.8 хувийг бэлчээрийн МАА-д суурилсан ХАА-н салбарт, 27.8 хувийг бөөний болон жижиглэн худалдаа зонхилсон үйлчилгээний салбарт, зөвхөн 2.4 хувийг аж үйлдвэр, барилгын салбарт үйлдвэрлэж байна.
“Баруун бүсийн хөгжил-шинжлэх ухаан, технологи” сэдэвт эрдэм шинжилгээний бага хуралд оролцогчид бид Монгол Улсын их хурал, Монгол Улсын Засгийн газар, Баруун бүсийн зөвлөл, Баруун бүсийн аймгуудын Иргэдийн төлөөлөгчдийн хурал, Засаг даргын Тамгын газарт хандан дор дурьдсан зөвлөмжийг гаргасан болно. Уг зөвлөмжийг бодит ажил болгох үүднээс түүний үндэслэл, хүрэх үр дүнг 21 чиглэлээр гаргаж, хариуцан хэрэгжүүлэх байгууллагыг нэр заан хавсралт (Хавсралт 1)-д тусгав. Үүнд:
1. Монгол Улсын Их Хурал, Засгийн газарт:
· Бүсчилсэн хөгжлийн удирдлага зохион байгуулалтын оновчтой тогтолцоог бий болгох, бүсийн зөвлөлийн эрх мэдлийг нэмэгдүүлж, санхүүжилтын тодорхой эх үүсвэртэй болгох, эрхзүйн орчинг сайжруулах;
· Баруун бүсэд боловсруулах үйлдвэрлэлийн, газар тариалангийн, аялал жуулчлалын, түүнчлэн мэдээллийн технологийн кластер байгуулж ажиллуулах санаачлагыг Засгийн газраас тусгай бодлогоор дэмжих;
· Бүсийн тулгуур төв, аймгийн төвүүдэд байгуулах үйлдвэрлэл, технологийн паркуудыг ТХХТ(Төр, хувийн хэвшлийн түншлэл)-ийн хөрөнгө оруулалтаар дэмжих;
· Бүсчилсэн хөгжлийн бодлогын хүрээнд санхүүжүүлэх төслүүдийг улсын төсөвт тусгах, ялангуяа Баруун бүсэд төсвийн хөрөнгө оруулалтыг эрс нэмэгдүүлэх;
· Баруун бүсийн хөгжлийн хөтөлбөрт тусгагдсан Баян-Өлгийн Асгатын мөнгөний, Улаан-Уулын гянт болдын, Завханы Баян-Айргийн зэс, алтны, Ховдын Мянгадын ховор металлын, Увсын Шүдэн уулын давсны ордуудыг ашиглалтад оруулах, Говь-Алтайн Талын мэлтэсийн алт, Завханы Алдархааны фосфоритын ордуудын геологи хайгуулын ажлыг гүйцэтгэж, ашиглалтад оруулах бэлтгэлийг хангах, нүүрсний уурхайнуудын нүүрс олборлолтыг нэмэгдүүлж, улмаар экспортлох, Ховд, Говь-Алтай аймагт нүүрс, газрын тосны хайгуулын ажлыг эрчимжүүлэх;
· Мал аж ахуйн гаралтай түүхий эд, эрдэс түүхий эдийн нөөцийг өндөр технологи хэрэглэн боловсруулж, нэмүү өртөг шингэсэн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэн өөрийн орны болон олон улсын зах зээлд нийлүүлж, бүс нутгийн орлогын эх үүсвэрийг нэмэгдүүлэх зорилгоор УИХ-ын түвшинд экспортыг дэмжих бодлогын баримт бичиг гаргаж хэрэгжүүлж эхлэх;
· Бүсийн эдийн засагт давамгайлах байр суурь эзэлж буй мал аж ахуйн салбарыг хөгжүүлэх, хагас суурин мал аж ахуйг хөрөнгө оруулалтаар дэмжих, энэ салбарын шинжлэх ухаан-технологийн хангамжийг сайжруулах;
· Баруун бүсэд усалгаатай газар тариаланг төрийн бодлогоор дэмжих, газар, бэлчээр ашиглалтын эрх зүйн орчинг боловсронгуй болгох;
· Мянганы замын хэвтээ, босоо тэнхлэгийн хатуу хучилттай авто замыг ашиглалтад оруулж, хөрш орнуудын томоохон зах зээлийг холбосон транзит тээвэрлэлт, үйлчилгээ, зуучлалын тогтолцоог бүрдүүлэх;
· Баруун бүсэд олон улсын агаарын тогтмол нислэгийн шугам нээх, Цагааннуурын худалдааны чөлөөт бүсийг ашиглалтад оруулах;
· Баруун бүсийн аймгуудын эрчим хүчний хангамжийг сайжруулж, Завхан, Говь-Алтай аймгийг эрчим хүчний найдвартай эх үүсвэртэй болгох. Шижигтэйн УЦС, Хөшөөтийн болон Могойн голын нүүрсны уурхайг түшиглэн дулааны цахилгаан станц барих, Улаанбоомын сав газарт атомын цахилгаан станц барих боломжийг судлах;
· Баруун бүсийн унаган төрхөөрөө байгаа онгон дагшин уулс, хангай говь хосолсон байгалийн өвөрмөц тогтоц, олон ястан үндэстний угсаатны түүх, соёл, ахуй, зан үйл, зан заншилд түшиглэн олон улсын аялал жуулчлалын сүлжээ, цогцолбор, бааз байгуулах зэргээр аялал жуулчлалыг баруун бүсийн эдийн засгийн биеэ даасан салбарын хэмжээнд хүргэж хөгжүүлэх;
· Баруун бүсэд гадаад дотоодын хөрөнгө оруулалтыг татах таатай орчин бий болгох зорилгоор бараа бүтээгдэхүүн, ажил, үйлчилгээнд ногдуулах зарим төрлийн татвар, тарифыг хөнгөлж, бүсийн ялгавартай тогтоох, “Бүсийн хөгжлийг дэмжих сан” байгуулах, орон нутгийн төсвийг боловсронгуй болгох;
· Алслагдсан бүс нутаг, сул хөгжилтэй аймгуудын төрийн албан хаагчдын чадамжийг дээшлүүлэх, энэ хүрээнд сул хөгжилтэй бүс нутаг, аймгуудыг өндөр мэдлэг чадвартай боловсон хүчнээр хангахын тулд орон сууцны дэмжлэг үзүүлж, бүс нутгийн ялгавартай цалин, эсвэл бүсийн нэмэгдэл олгодог тогтолцоонд шилжих;
· Монгол түмний язгуур урлаг, дуу хуур, үлгэр туульсыг авч үлдсэн энэ бүс нутгийн соёлын өвийг сахин хамгаалж, хойч үедээ өвлүүлэн үлдээх талаар түлхүү анхаарч ажиллах;
· Боловсролын салбарын шинэчлэлийг гүнзгийрүүлж, бүх шатны сургуулийн сургалтын чанар, багш нарын мэргэжил, ур чадварыг дээшлүүлэх, сургуулийн өмнөх насны хүүхдүүдийг хамарсан сургалт явуулах, бага ангийн багш нарын хүрэлцээг нэмэгдүүлж, сургууль завсардалтыг бууруулах;
· Эрүүл мэндийн байгууллагуудын эмнэлгийн тусламж, үйлчилгээний чанар, хүртээмж, эмч нарын хүрэлцээ, тэдний мэргэжил, ур чадварыг дээшлүүлэх, өвчний оношилгоо эмчилгээг бүс нутагтаа хийдэг болох, эх, нялхсын эндэгдлийг улсын дундаж үзүүлэлтэнд хүртэл бууруулах талаар тууштай арга хэмжээ авах ;
· Байгалийн эрсдлээс малчдын амьжиргаанд учруулах сөрөг нөлөөллийг бууруулахын тулд малын даатгалын тогтолцоог бүрдүүлэн төлөвшүүлэх;
· Аймгийн төвүүдийн төвлөрсөн усан хангамж, цэвэрлэх байгууламж, дулааны шугам сүлжээнд ТХХТ(Төр, хувийн хэвшлийн түншлэл)-ээр өргөтгөл, шинэчлэлт хийх;
· Дэлхийн уур амьсгалын өөрчлөлтөд дасан зохицох үндэсний хэмжээний бодлогыг тодорхойлж хэрэгжүүлэх;
· Баруун бүсийн хөгжлийн стратегийн цогц бодлого боловсруулан гаргаж бүс, аймаг, сум, багийн төсвийн үндэс болгох, энэ зорилгын хүрээнд 2010 оны эхний хагас жилд багтаан Засгийн газрын холбогдох албан тушаалтан, баруун таван аймгийн Засаг даргын тамгын газрын төлөөлөл, ШУА, Үндэсний хөгжлийн хүрээлэнгийн эрдэмтэд судлаачдаас бүрдсэн Баруун бүсийн ажлын хэсгийг байгуулан ажиллуулах. Ажлын хэсгийн үйл ажиллагааг Засгийн газраас санхүүжүүлэх зэрэг болно.
2. Баруун бүсийн зөвлөл, Баруун бүсийн аймгуудын Иргэдийн төлөөлөгчдийн хурал, Засаг даргын Тамгын газарт:
· Баруун, Хангайн, Зүүн, Төвийн, Улаанбаатарын бүсийнхөгжлийн хөтөлбөрүүдийг хэрэгжүүлэх ажлыг цаг хугацаагаар төлөвлөн үйл ажиллагааг нь тодорхой болгон эрчимжүүлэх;
· Баруун бүсэд мал сүргийг бэлчээрийн даацад нь тохируулан тогтвортой өсгөж, байгаль цаг уурын эрсдэлээс хамгаалах, бүс, аймгийн хэмжээнд бэлчээрийн менежментийн зураглал гарган бэлчээрийг зүй зохистой ашиглах, мал аж ахуйн үйлдвэрлэл, мал эмнэлэг, үржил селекцийн ажилд дэвшилтэт технологи, биотехнологийг нэвтрүүлэх, орон нутгийн шилмэл омгийн малын нөөцийг ашиглан малын үүлдэр угсааг сайжруулах, мал сүргийг эрүүлжүүлэх, хоршоо, фермерийн аж ахуй байгуулахад дорвитой өөрчлөлт гаргах;
· Бүсийн газар тариалан хөгжүүлэх дунд хугацааны хөтөлбөр боловсруулан хэрэгжүүлэх;
· Чацарганы үйлдвэрлэлийн баазыг түшиглэн бүсийн хэмжээний “Чацаргана” төслийг Засгийн газрын дэмжлэгтэй хэрэгжүүлэх;
· Баруун бүсийн гадаад харилцааг хөгжүүлж ОХУ, БНХАУ-ын зах зээлд бизнес эрхлэгчидтэй бүтээгдэхүүн, үйлчилгээгээ борлуулах чөлөөт худалдааны хэлэлцээр байгуулах, томоохон төсөл хэрэгжүүлэх зэрэг болно.
3. Хурал зохион байгуулагчдад:
· Зөвлөмжийг бодит ажил болгон хэрэгжүүлэх зорилгоор тодорхой санал боловсруулж, төлөвлөгөө гарган, холбогдох байгууллагуудтай нягт хамтран ажиллахыг хурал зохион байгуулагчдаас хүсэв.
Бага хуралд оролцогчид
“Баруун бүсийн хөгжил-шинжлэх ухаан, технологи” сэдэвт эрдэм шинжилгээний бага хурлаас гаргасан зөвлөмж
