Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж, төрийн бодлого боловсруулах, хууль тогтоох үйл явцад иргэдийн оролцох эрхийг нэмэгдүүлэх, “иргэн” төвтэй ардчилсан нийгмийг агуулгын хувьд төлөвшүүлэх үзэл санааны дор “Иргэний танхим”-ыг санаачлан байгуулаад байгаа. “Иргэний танхим” нь өнгөрсөн оны 12 дугаар сарын 15 ны өдөр нээлтээ хийсэн . Тус танхимыг байгуулсан зорилго, үйл ажиллагааны чиглэл бусад сэдвийн хүрээнд “Иргэний танхим”-ын ажлын албаны дарга Д.Аззаяатай ярилцлаа.
-Иргэний танхим яг ямар зорилгоор байгуулагдсан бэ?
-Ард иргэдийн дуу хоолойг сонсч, үзэл бодол, оролцоог нь төрийн бодлогод тусгах, цаашлаад шийдвэр гаргах түвшинд хүргүүлэх зорилгоор танхимыг нээсэн. Нэг үгээр хэлбэл төр, засаглалын эрх мэдлийг ард түмний гарт байлгах хамгийн чухал арга хэлбэр бол төрийн шийдвэр ил тод байх зарчим юм. Энэ зарчмыг жинхэнэ утгаар хэрэгжүүлэхэд “Иргэний танхим” чухал үүрэгтэй.
-Бидэнд л шинэ юм шиг санагдаж байгаа. Гэхдээ дэлхийн хөгжилтэй улс оронд яг ийм иргэдээ сонсдог танхим байдаг юм билээ?
-Ардчилал өндөр хэмжээнд хөгжсөн улс орнуудад “Иргэний танхим” бий. 1990 оны ардчилсан хувьсгалыг эхлүүлж чадсан Монголын ард түмний олж авсан эрх эрх чөлөө, үнэт зүйлсийн үргэлжлэл бол “Иргэний танхим” яах аргагүй мөн. Иргэдээ ил тод нээлттэй сонсдог энэ танхим цаашдаа ч Монголын ард түмний эрх чөлөө, үнэт зүйлийн үргэлжлэл байх болно гэдэгт итгэлтэй байж болно.
-Үгээ хэлэхийг хүссэн иргэн бүрийн өмнө үүд хаалга нь нээлттэй байж чадна гэж үү?
-Улс орны эрхэм дээд болсон хүн ардаа нас хүйс, шашин шүтлэг, нийгмийн гарал угсаа, албан тушаал, ажил мэргэжлээр нь ялгаварлан гадуурхахгүй гэдгийг МУ-ын Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж танхимын нээлтийн ажиллагаанд оролцож байхдаа хэлж байсныг тод санаж байна. Үнэхээр эх орныхоо хөгжил дэвшилд хувь нэмрээ оруулахыг хүссэн, хүн ардынхаа сайн сайхны төлөө үзэл бодлоо илэрхийлэхийг хүссэн хүн бүрийн өмнө танхимын үйл ажиллагаа нээлттэй байх болно.
-Иргэдийн үгийг сонсож, тэдний үзэл бодлыг улс төрийн үйл хэрэгт хэрэгжүүлнэ гэдэг үнэхээр чухал санагддаг. Магадгүй энэ бүхнийг ч тооцоолон бодсоны үндсэн дээр өнөөдрийн Ерөнхийлөгч уг танхимыг байгуулах санаачлага гаргасан биз?
-Ер нь бол иргэний нийгэм байгуулж, ардчиллын үнэт зүйлийг хэрэгжүүлэхийн тулд иргэдийнхээ үгийг сонсох учиртай. Иргэд оролцохгүйгээр иргэний нийгэм байгуулна гэж байхгүй. Иймээс иргэдийн оролцоог дэмжих нь зөв юм. Иргэн хүн шийдвэр гаргахад оролцдог л байх хэрэгтэй. Ийм боломжийг бүрдүүлэхийн тулд л “Иргэний танхим” нээгдсэн. Энэ утга учраа хэрэгжүүлж өнгөрсөн хугацаанд маш олон ажил амжуулаад байна.
-Хэд хэдэн хуулийн хэлэлцүүлэг явагдсан санагдаж байна. Гэхдээ та илүү дэлгэрэнгүй хариулт өгөхгүй юу?
-“Иргэний танхим” 2009 оны 12 дугаар сарын 17 -ны өдөр анхны хэлэлцүүлгээ “Хэвлэлийн эрх чөлөөний тухай” хуулийн төслийн нээлттэй хуралдаанаар эхлүүлж, ард иргэд саналыг сонссон. Нийт 5 хуулийн төсөл 1 хүүхдийн хэлэлцүүлгийг иргэд олон нийтээр хэлэлцүүлээд байна. “Шүүхийн тухай" Монгол улсын хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийн хэлэлцүүлэг, “Дээд боловсролын санхүүжилт, суралцагчдын тэтгэлэг, тэтгэмж, нийгмийн баталгааны тухай” хуулийн төслийн хэлэлцүүлэг, “Төсвийн тухай” Монгол Улсын хуулийн төслийн хэлэлцүүлэг, “Эрүүгийн хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулах тухай” хуулийн төслийн хэлэлцүүлэг болж жирийн иргэд оролцож санал бодол, байр сууриа илэрхийлээд байна.
-Хамгийн сүүлд ерөнхий боловсролын сургуулийн сурагчид төрийн ордонд орж, Иргэний танхимд өөрсдийн өмнө тулгамдаж байгаа асуудлаа хөндөж байсан.
-Тиймээ. “Төрийн бодлого боловсруулахад бид яаж нөлөөлөх вэ?” сэдвээр ерөнхий боловсролын сургуулийн сурагчдын дунд нээлттэй хэлэлцүүлгийг анх удаагаа “Иргэний танхим”-д зохион байгуулсан. Тус хуралдаанд 5 сургуулийн 46 хүүхэд, 41 иргэн оролцсон юм.
-Олон ч хуулийн төслийн хэлэлцүүлэг иргэний танхимд болсон. Ийм байдлаар шинэчлэн найруулсан хуулийн төслүүдийг иргэдтэйгээ хамтран ярьж хэлэлцэх нь амьдралд ойр хууль гарахад нөлөөлөх байх л даа?
-Үнэхээр хууль санаачлагчдын баталсан хууль тогтоомж биелэгддэггүй нь хамгийн том бэрхшээл мөн. Гол нь тэр хуулийн талаар иргэд юу ч мэддэггүйтэй холбоотой л доо. Иймээс иргэдийг тухайн хуулийг мэддэг байх тэр боломжийг нь бүрдүүлэх учиртай. Нэг үгээр хэлбэл иргэдийн оролцоотойгоор хуулийг хэлэлцсэн тохиолдолд тухайн хууль биелэгдэж л таараа.
-Монгол улсын Ерөнхийлөгчийн тамгын газрын дэргэд, Ерөнхийлөгчийн санаачлагаар байгуулагдсан гэдэг утгаараа УИХ , Засгийн газар энэ танхимыг ашиглаж болохгүй гэсэн үг биш биз дээ?
-Яалаа гэж дээ. “Иргэний танхим”-ыг УИХ ч, Засгийн газар ч ашиглаж болно. Гаргаж байгаа шийдвэрээ бусдад танилцуулаад, санал бодлыг сонсох зорилгоор “Иргэний танхим”-ыг ашиглаж болно шүү дээ. Энэ тухай МУ-ын Ерөнхийлөгч ч онцлон хэлсэн.
-“Иргэний тахим” цаашид үйл ажиллагаагаа яаж өргөжүүлэх гэж байна?
-Хөдөө орон нутгийн засаг захиргаанаас тухайн орон нутагтаа “Иргэний танхим” байгуулмаар байна гэсэн санал маш ихээр ирж байгаа. Бүхий л аймаг сумдад “Иргэний танхим” байгуулах боломж бол байна л даа. Аймаг, сум бүхэнд уг танхим байгуулагдсанаар засаг дарга нар ямар нэг шийдвэр гаргахдаа ард иргэдийнхээ эрх ашгийг хөндсөн асуудлууд дээр иргэдээ цуглуулаад асуучихдаг болох боломж бүрдэх юм. Шуудхан хэлэхэд “Иргэний танхим”-ын үйл ажиллагаа улам өргөжиж байгаа. Олон ч орон нутагт байгуулагдаад байна.
-“Иргэний танхим”-д болох янз бүрийн хэлэлцүүлэгт оролцохыг хүссэн иргэд яаж хандах ёстой вэ?
-Төрийн ордон “Иргэний танхим”-д гэсэн хаягаар хандаж санал, санаачлагуудаа ирүүлэх боломжтой. Дээр нь www.president.mn сайтаар ороод манай тахимын талаарх дэлгэрэнгүй мэдээллийг авах боломжтой.
-Баярлалаа танд.
-Баярлалаа.
Ж.Батхишиг
