Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Цахиагийн Элбэгдорж Ерөнхийлөгчийн тангараг өргөсөн даруйдаа анхны захирамж болох “Иргэдийн эрх зүйн боловсролыг дээшлүүлэх, бодлого боловсруулах, хууль тогтоох явцад иргэд олон нийтийг оролцуулах” тухай захирамжаа гаргасан билээ.
Өнөөдөр энэхүү захирамжийг хэрэгжүүлэх хүрээнд "Төрийн бодлого боловсруулахад бид хэрхэн нөлөөлөх вэ?" сэдвээр ЕБС-ийн сурагчдын дунд нээлттэй хэлэлцүүлгийг анх удаагаа "Иргэний танхим"-д зохион байгууллаа.
Дээрхи үйл ажиллагааны хүрээнд "Иргэний Боловсрол төв", төрийн бус байгууллага Ерөнхийлөгчийн Тамгын газар, АНУ-ын "Civics Mosaic'' зэрэг байгууллагууд хамтран ерөнхий боловсролын сургуулиудын дунд "МОНГОЛ УЛСЫН ИРГЭН БИ" төслийн уралдааныг хоёр үе шаттайгаар зарлаж, өнөөдөр төгсгөлийн шатны шалгаруулалтыг дүгнэлээ.
Нээлттэй хэлэлцүүлэгт Сүхбаатар дүүргийн 6 дугаар сургууль, Баянзүрх дүүргийн 92 дугаар сургууль, 53 дугаар сургууль, Налайх дүүргийн "Голомт" цогцолбор, Сонгинохайрхан дүүргийн 9 дүгээр сургуулийн багууд оролцож хүүхдүүд үзэл бодлоо илэрхийлсэн юм.
Тус хэлэлцүүлгийг Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж нээж үг хэлсэн бөгөөд УИХ-ын нэр бүхий гишүүд Хүүхдийн Төлөө Үндэсний газар, БСШУЯ, хот дүүргийн боловсролын газрууд болон хүүхдийн төлөө үйл ажиллагаа хэрэгжүүлдэг төрийн бус байгууллагын төлөөлөгчид хүүхдүүдийн өмнө тулгамдаж байгаа асуудлыг сонсохоор хүрэлцэн ирж оролцлоо.
Нийслэлийн Сүхбаатар дүүргийн 6-р сургууль
Манай багийнхан хүүхдүүд бидэнд чөлөөт цагаа өнгөрөөх газар байхгүй байна гэсэн сэдвийг сонгож авсан. Бид энэ сэдвийнхээ хүрээнд ангийнхаа нийт 36 хүүхдүүдээс чөлөөт цагаа хэрхэн өнгөрөөдөг вэ? Яаж хаана өнгөрөөдөг вэ. Чөлөөт цагаа хаана өнгөрөөхийг хүсдэг вэ? Гэсэн талаар судалгаа авахад ихэнх хүүхдүүд PC тоглоом, хөгжим, бүжиг, номын сан, бассейн, скайрэсорт, спортын хүүхдийн тоглоомын талбай, дугуйлан секц, гэртээ, амралтын бааз, кино театрт ихэнх цагаа өнгөрөөдөг гэж хариулсан. Энэ саналуудаас хамгийн ихээр хүүхдүүд
-PC тоглодог гэж хариулсан. Яагаад гэхээр PC тоглоход үнэ хямд байдаг бөгөөд маш сонирхолтой гэж хариулсан. Үүнийг тоглохоор хүүхдийн оюун ухаан доройтож донтдог. Нэгэн жишээнээс авч үзвэл сүүлийн таван жилүүдэд гэмт хэрэг 13,8%-иар өссөн нь гэмт хэрэгтнүүдийн ихэнх хувийг хүүхдүүд эзэлж байсан.
- Ихэнх хүүхдүүд хөгжим, бүжиг, бассейнд чөлөөт цагаа өнгөрөөдөг гэж хариулсан. Орчлон сургуулийн ихэнх хүүхдүүд дугуйлан секцэнд хамрагддаг яагаад гэхээр боломжтой хүүхдүүд явдаг бөгөөд дугуйлан секцүүд нь ойрхон байдаг учраас явж чаддаг. Харин Баянхошуу, Чингэлтэй, Хайлааст зэрэг алслагдмал газар байдаг хүүхдүүд тэр бүр дугуйлан руугаа явж чаддаггүй юм байна.
- Номын сан болон хүүхдийн тоглоомын газар өнгөрөөдөг гэсэн. Гэхдээ хүүхдийн тоглоомын газар тэр бүр байдаггүй учраас ихэнх хүүхдүүд гэртээ чөлөөт цагаа өнгөрөөдөг гэж хариулсан байсан.
- Кино театрт чөлөөт цагаа өнгөрөөхийг хүсдэг. Манай ангиас 2010 оноос хойш 20% л очиж үзсэн байсан. Яагаад ихээр очдоггүй вэ гэхээр киноных нь үнэ хэтэрхий өндөр байдаг.
- Дугуйлан секцэд чөлөөт цагаа өнгөрөөдөг гэсэн. Энэ газруудаас чөлөөт цагаа өнгөрөөх хамгийн зөв боловсон газар бол дугуйлан секц гэж бид үзсэн.
Хотын болон төвийн сургуулиудаар явж түүвэр судалгаа хийсэн. Уг судалгаанд 6, Орчлон, 76-р сургуулиуд хамрагдсан. Орчлон сургуулийн 20-25 хүүхдээс судалгаа авахад 80% нь дугуйланд хамрагддаг бөгөөд үлдсэн 20% нь хамрагдаж чаддаггүй.
Харин 76-р сургуулиас мөн адил 20-25 хүүхдээс судалгаа авахад нийт сурагчдын 10% нь дугуйланд хамрагддаг гэсэн судалгаа өгсөн. Яагаад гэхээр сургууль дээр нь дугуйлан секц тэр бүр ажиллах боломжгүй, ар гэрийн боломж бололцоо муугаас болж, бас гэр нь хол байдаг.
Харин 6-р сургуулиас судалгаа авахад 50-60 хүүхэд оролцсоны 60% нь дугуйланд хамрагддаг, үлдсэн 40% нь хамрагдаж чаддаггүй.
Хүүхэд залуучуудаас судалгаа авахад 48% нь дугуйланд хамрагддаг, үлдсэн 52% нь хамрагдаж чаддаггүй гэсэн судалгаа байна.
Хүүхдүүдийн чөлөөт цагийг яаж зөв боловсон өнгөрөөх вэ гэдэг дээр манай баг дөрвөн бодлогын хувилбар гарсан. Үүнд:
1. Секц дугуйланг ихээр хамруулъя гэсэн байгаа. Жишээлбэл МХО-ны дугуйланд алслагдсан дүүргүүдийн хүүхдүүд рүү автобус явуулъя гэсэн бодлогын хувилбар гаргасан. Үүний сул тал нь бензиний үнэ өндөр байгаа учраас их мөнгө зарцуулна. Давуу тал нь эцэг эхчүүд нь санаа зоволтгүй байж болох талтай.
2. МХО-ны төлбөрийг 100% даая үнэгүй болгоё гэсэн бодлогын хувилбар байгаа. Үүний сул тал хүүхдүүд энэ миний ээжийн мөнгө биш миний идэх хоолны мөнгөнөөс хумслаагүй учраас би энд шамдан сурах хэрэг байна уу? үгүй юу? Гээд хүүхдүүд хүчин чармайлт гаргахгүй хаяж магадгүй байна. мөн хүүхдүүд бэлэнчлэх сэтгэлгээтэй болно тэгэхээр хүүхдийн ирээдүйд муу нөлөөтэй байгаа.
3. Сургууль бүр дээр секц дугуйлан барья гэж байгаа. Зарим сургуулиуд дээр ажилладаг боловч багш нарт нь нэмэлт цалин гаргаж өгдөггүй учраас чанаргүй байдаг. Орох цаг нь бага байдаг. Давуу тал нь хүүхдүүд хол явалгүй хичээл тарангуутаа шууд дугуйландаа явах боломжтой болж байгаа. Үүнийг яаж боловсруулах вэ гэхээр төрөөс багш нарт нэмэлт, илүү цагийн цалин гаргаж өгвөл багш нарын ч амьдрал дээшилнэ, хүүхдүүдийн ирээдүйд ч хэрэгтэй болно.
4. Улаанбаатар хотын дүүрэг бүр дээр салбар дугуйлан барья гэсэн бодлогын хувилбар байна. сул тал нь гэхийн бол төсөв мөнгөний асуудал байгаа. Давуу тал нь энэ салбарыг барьснаараа дор хаяж 9 багш, 1 манаач, 1 цэвэрлэгч гээд нийтдээ 11 хүн ажиллаж байна. 9-н дүүргээс авч үзэхэд 99 хүн ажлын байртай болж, амьдралынх нь төвшин дээшилнэ гэж болно. Заавал секц дугуйлан гэхгүй номын санг бас байгуулж болно.
Манай энэ бодлого маань Үндсэн хууль болон хүүхдийн эрхийн тухай хуулийг зөрчөөгүй байгаа. Жишээ нь: МУ-ын Үндсэн хуулийн 16-р зүйлд болон Хүүхдийн эрхийн тухай хуульд 2-р бүлгийн 6-р зүйлийн 3-рт зааснаар хүүхэд бидний хөгжих эрхийг тусгайлан оруулж өгсөн байдаг. Мөн Хүүхдийн эрхийн 2-р бүлгийн 9-р зүйлд хүүхдийн эрхэм үүрэг байгаа үүнд хүүхэд оюун ухаан, авъяас билгээ хөгжүүлэх эрхтэй гэж байгаа юм. Ингэснээр манай бодлого МУ-ын хууль тогтоомжуудыг зөрчөөгүй байгаа нь харагдаж байгаа юм. Одоогийн байгаа улс төрчид маань хэтэрхий өөрийнхөө ашиг хонжооны төлөө яваад байгаа юм уу даа. Ингэснээр хүүхэд биднийгээ орхиод байна уу даа. Бид үйл ажиллагааныхаа төлөвлөгөөндөө жижиг схем хийсэн байгаа. Үүнд tv8 телевизийн “Яагаад” нэвтрүүлгийг сонгосон байгаа. Яагаад гэхээр:
1. Өөрсдийн асуудлаа олны хүртээл болгохын тулд
2. УИХ-ын гишүүд нэг тэр бум төгрөг авсан гэсэн байгаа тэр мөнгөөрөө хүүхдийн ордны төлбөрийг 80%-иар бууруулах, салбар байгуулах талаар энэ нэвтрүүлгээр ярилцах юм.
3. Нийслэлийн ИТХ-ын гишүүдтэй уулзалт хийж, ярилцах байсан. Нийслэлийн ИТХ-ын гишүүн, төсөв зохицуулагч дэд хорооны дарга Д.Ганболдтой уулзъя гэсэн боловч цаг хугацааны асуудлаас болж уулзаж чадсангүй.
4. УИХ-ын гишүүдтэй уулзах гэхээр Төрийн ордон хүүхэд бидний хувьд бол хаалттай байдаг учраас бид телевизийн нэвтрүүлгээр дамжуулж УИХ-ын гишүүдэд өөрсдийн саналаа хэлэх зорилготой.
5. Нийслэлийн ИТХ-ын гишүүд рүү захидал явуулах аян өрнөсөн байгаа. Ингэснээр сурагчид бид үзэл бодлоо илэрхийлэх боломж бүрдэнэ.
6. Мөн хүүхдийн байгууллагын эрх бүхий төрийн албан хаагчидтай уулзана.
Энэхүү төлөвлөгөөнийхөө дагуу МХО-ны захирал Ишцогтой уулзсан. Энэхүү уулзалтаар бид их зүйлийг мэдэж авсан. Энэ ярилцлага дунд Хүүхдийн ордны сургалтын төлбөрийг 100% бууруулаад үнэ төлбөргүй болгочихвол багш нарт нэмэлт цалин байхгүй болон төсөв зарлагдах эрх нь хүүхдийн ордонд хаагдах учраас 100%-ийг больж 80%-иар бууруулах арга хэмжээний төсвийг баталж өгөөчээ гэсэн саналтай байна. Нийслэлийн ИТХ-ын гишүүд болон УИХ-ын гишүүд,ЗГ-ын гишүүдээ та бүгд Монголын төлөө цохилох зүрхтэй юм бол Монголын ирээдүй болсон хүүхэд биднийхээ сурч боловсрох, хөгжих нөхцлийг нь хангаж өгөөчээ.
Асуулт №1
СД-ийн 3 ба 5-р хорооны нутаг дэвсгэрт танай сургуулийн орчин байгаа, энэ орчинд чинь хүүхдүүдийн чөлөөт цагаа өнгөрөөх болон тоглоомын талбай сургуулийн орчинд чинь биеийн тамирын талбай байдаг уу?
Хариулт №1
Бид сургуулийн багш нараас заримдаа сургуулийн өмнөх байдлуудыг асуудаг. Тэгэхэд манай сургуулийн биеийн тамирын талбай өмнө нь одоогийн “Мөнхийн үсэг” ХК-ийн байр хүртэл байсан одоо тэр нь бүр багассаар байгаа. Одоо манай сургуульд хөлбөмбөгийн талбай байгаа түүний хэмжээ стандартын шаардлага хангаагүй байна. /хөл бөмбөгийн талбайг тойрсон гүйлтийн замын хэмжээ 400м байх ёстой гэтэл манай сургуулийнх 200м болтлоо танагдаад байна./
--------------------000---------------------
Нийслэлийн Баянзүрх дүүргийн 92-р сургууль
Бид өөрсдийн амьдарч буй орчинд тулгамдаад байгаа асуудалд, хамгийн чухал болох стандартын шаардлага хангасан сургалтын орчин хэрэгтэй байна гэсэн асуудлыг авч үзсэн.
1. Манай сургууль нь 1977 онд “Цэргийн казарм”-ын зориулалтаар баригдсан. 14-н жилийн дараа буюу 1991 онд засварлаж өөрчлөөд сургалт хүмүүжлийн үйл ажиллагаа явуулах байр болгож өөрчилсөн. Манай сургууль нь А,Б,В гэсэн гурван хичээлийн байртай, үүнээс А,Б байр нь стандартын бус байр байгаа юм.
2. Манай сургууль нь БЗД-ийн 8 дугаар хороонд орших бөгөөд 8,17,19,24 гэсэн дөрвөн хорооны хүүхдүүд суралцдаг. Манай сургууль нь 2010 оны байдлаар, хамгийн сүүлийн судалгаагаар 1988 сурагчтай, 121-н багш ажилчидтай буюу 2109 хүний эрүүл аюулгүй орчинд сурч боловсрох, ажиллаж хөдөлмөрлөх, амьдрах эрхүүд маань зөрчигдөөд байна гэж үзэж байна.
3. Манай сургуулийг мэргэжлийн хяналтын байгууллагаас ирж А,Б байрыг хоёр удаа шалгахдаа барилгын тухай хууль болон бусад хууль журмыг үндэслэн, барилгын суурь нь доош суусан, гол гол баганууд нь хазайж ан цав үүссэн, цууралт үүсээд хананыхаа нимгэн хэсгээр чийг дааж улмаар энэ нь мөөгөнцөр үүсгэх нөхцлийг бүрдүүлсэн. Мөн ангиудын тааз нь шарласан, дусаал гоожсон зэргээс дүгнээд манай сургуулийн А,Б байрыг хүүхдийг сурган хүмүүжүүлэх ямар ч боломжгүй нөхцөл гэж дүгнэсэн байгаа. Энэ судалгааныхаа хүрээнд нийт сургуулийнхаа 110 багш, ажилчид болон 290 сурагчдыг судалгаанд хамруулсан эхний ээлжинд, дараагийн ээлжинд 400 гаруй эцэг эхчүүдийг судалгаандаа хамруулан авч үзсэн байгаа. Бид энэ судалгааг хийснээр бидний сурч байгаа байр ямар ч стандартын шаардлага хангаагүй байр болохыг олж тогтоосон байгаа. Нийт сурагчид болон багш нарын 95% нь, эцэг эхчүүдийн 88% нь стандартын бус орчин гэдэгтээ санал нэгдэж байна. Хүний эрх зөрчигдөж байна гэдэгтээ нийт сурагч багш нарын 87% нь санал нэгдсэн байна. Одоогийн хичээлийн байр нь дусаал маш их гоождог, хүйтэн, ихэнх анги танхимын тасалгааны температур нь -8,-10 градус байдаг тийм учраас хүүхдүүд гадуур хувцастайгаа хичээллэдэг. Агааржуулалтын систем байдаггүй болохоор маш ихээр мөөгөнцөртөж байна. хүний эрхийг зөрчиж байгаа мөн Монгол Улсын хууль тогтоомжийг маш ихээр зөрчиж байгаа юм. Ийм нөхцөлд сурч байгаа учраас, энэ асуудлын талаар төр засгаас зайлшгүй шийдвэрлэж өгөх шаардлага байна.
4. Манай ангийнхан стандартын шаардлага хангасан сургалтын орчин хэрэгтэй байна гэсэн асуудлыг шийдвэрлүүлэх гэж гурван бодлогын хувилбарыг авч үзсэн байгаа.
4.1. Ариутгал цэвэрлэгээ хийх: Ариутгал цэвэрлэгээ хийсний давуу тал бол богино хугацаанд аюулгүй цэвэр орчинг бүрдүүлж өгнө. Мөн янз бүрийн халдварт өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх давуу талтай. Сул тал нь манай сургуулийн хувьд улсын төсвөөс ариутгал төсөв гэж 300,000 мянган төгрөг өгдөг, гэтэл манай сургууль улирал бүр ариутгал цэвэрлэгээ хийх шаардлагатай болдог. Энэ нь хөрөнгө мөнгө маш ихээр зарцуулах асуудал болдог. Сурагчид болон эцэг эхчүүдээс авсан судалгаанаас үзэхэд та хүүхдийнхээ сурах орчинд үнэлгээ өгнө үү. Гэсэн судалгаа авсан үүнээс үзэхэд нийт эцэг эхчүүдийн 10% нь стандартын орчин, 88% стандартын бус орчин, 2% нь тохилог орчин гэж тус тус хариулт өгсөн байгаа.
4.2. Их засвар хийх: Давуу тал нь сургууль маань богинохон хугацаанд өнгө зүстэй болно, сургалтын орчин түр хугацаанд сайжирна. Сул тал нь хөрөнгө мөнгө их хэмжээгээр зарцуулагдана. Мөн цаг хугацааны асуудал их байна. Жишээ нь 2009 онд хоёр удаа манай сургуульд хийсэн засвараас авч үзэхэд 7,200,000 төгрөгний засвар хийсэн байна. Энэ асуудлаар сурагчдаас судалгаа явуулсан сургуулийн засвар үйлчилгээний үр дүнгийн талаар гэхэд нийт сурагчдын 2% сайн, 10% хангалтгүй, үлдсэн 86% нь нэгээс хоёр сарын дараа хуучин хэвэндээ ордог.
4.3. Хичээлийн шинэ байртай: хүүхэд бүр эрүүл тохилог цэвэр аюулгүй орчинд сурч боловсорно. Ингэснээрээ сургалтын орчин сургалтын чанар давхар сайжирч өгнө. Сул тал гэвэл мэдээж төсөв хөрөнгө их шаардагдана, мөн цаг хугацаа их шаардагдана. Сурагчдынхаа дунд судалгаа хийсэн энэ асуудлаар нийт сурагчдын 99% нь шаардлагатай гэсэн саналтай байгаа. Мөн эцэг эхчүүдээс хичээлийн шинэ байртай болъё гэсэн асуудлыг дэмжиж байна уу гэхэд 100% нь дэмжиж байна гэсэн судалгаа өгсөн байна.
5. Энэ бүх судалгааны эцэст дээрхи эхний 2 хувилбар манай сургуулийн хувьд боломжгүй гэж үзээд 3-р хувилбар болох хичээлийн шинэ байртай болох асуудал хамгийн тохиромжтой чухал болоод байна. Энэ асуудлыг гол хэрэгжүүлэх буюу гүйцэтгэх байгууллага буюу үүсгэн байгуулагч БСШУЯамд уламжилсны дагуу Сангийн яамд танилцуулаад УИХ энэхүү төсвийг баталдаг байгаа. Боловсролын тухай хуулийн хэрэгжилтийг манай бодлого зөрчөөгүй байгаа юм гэдгийг Боловсролын тухай хуулийн 5-р бүлгийн 42.1-р заалт баталж байна.
6. Үйл ажиллагааны төлөвлөгөө орсон байгаа. Манай асуудлын гол зорилго бол хичээлийн шинэ байртай болох боломж байна гэдгийг судлах нь гол зорилгоо болгон ажиллаж байна. Хэрвээ энэ асуудал маань шийдэгдээд үр дүнд нь хийх гол асуудал юу вэ гэхээр 640-н суудалтай 2 ээлжийн байрыг барих шаардлагатай байна. Нөлөө бүхий албан тушаалтнууд энэ асуудлыг судлаад газар дээр нь очоод үзвэл ирэх оны Улсын төсөвт оруулж өгснөөр энэ асуудал маань эерэгээр шийдэгдэх боломжтой юм. Манай төлөвлөгөө үндсэн 2 хэсгээс бүрдэж байгаа. Үүнд: а) Нөлөө бүхий албан тушаалтанд хүсэлт гаргах /сургуулийн удирдлагууд, Дүүргийн ИТ-ийн дарга,Нийслэлийн ИТХ-ын дарга, Нийслэлийн мэргэжлийн хяналтын газраар шинжилгээ хийлгэх, Боловсролын яам, Сангийн яам, тус тойргоос сонгогдсон УИХ-ын гишүүдэд уулзах ийм хүсэлт гаргасан байгаа/. б) Дэмжлэг авах уг дэмжлэгийг авахын тулд санал асуулга явуулах, мөн судалгаа авсан. /эцэг эхчүүд болон багш, сурагчдаас/ манай бодлогыг дэмжих нөлөө бүхий хүмүүс гэдэг дээр манай сургуулийн захирал, ажиллагсад, эцэг эхчүүд, мөн манай тойргоос сонгогдсон гишүүдийг авч үзсэн байгаа. Үүнд: Батбаяр, З.Алтай, Ч.Сайханбилэг гээд эдгээр гишүүдийг авч үзсэн. Байгууллага гэдэг дээр нь БШУЯам, Засгийн газар, мөн Нийслэлийн засаг дарга, ИТХ гээд эдгээрийг авсан байгаа. Бидний бодлогыг эсэргүүцэх байгууллага гэдэг дээр хөрөнгө мөнгө их зарцуулах болохоор Сангийн яамыг эсэргүүцэх магадлалтай гэж бодож байгаа. Дэмжлэг авахын тулд бид нар юу хийх ёстой вэ гэхээр Мэргэжлийн хяналтын газраас дүгнэлт гаргасан тэр дүгнэлтээ танилцуулан, өөрсдийн бүрдүүлсэн нотолгоо баримтуудыг үзүүлэх гэсэн гол зорилготой байгаа. Бид энэ асуудлаа цааш нь шийдвэрлэх төвшинд нь хүртэл явах болно.
Асуулт №1
Сургуулийн захирал буюу сургуулийнхаа захиргаандаа энэ асуудлыг тавьсан уу?
Хариулт №1
Манай сургуулийн захирал Д.Октъябр дөрвөн жилийн хугацаанд 46 удаа дээшээ асуудлаа тавьсан байгаа. Шинэ сургууль барихад урьдчилсан байдлаар 2 тэрбум төгрөг шаардлагатай гэсэн бид яг шийдвэрлүүлэх төвшинд хүрчихвэл энэ асуудлыг гардан хийх хүмүүс нь бүр сайн лавшруулан ажиллах болно.
--------------------000---------------------
Нийслэлийн Баянзүрх дүүргийн 53-р сургууль
Бид асуудлаа сонгож авахдаа эхлээд сургуулийнхаа сурагчдаас судалгаа авч үзсэн. Бидний судалгаанд сургуулийн байр, барилга, номын сан, сурах бичиг зэрэг маш олон асуудлыг хэлсэн. Үүнээс бид сургуульдаа сонин гаргах асуудлыг сонгож авсан. Бид энэ асуудлаа шинэлэг бөгөөд чухал санаа гэж үзэж байгаа. Мэдээллийн эрин зуунд амьдарч байгаа өнөө үед хэмжээ хязгааргүй олон мэдээллийг хүүхдүүд хаанаас ч хамаагүй авдаг болсон үе. Бид хүүхдүүдэд хүртээмжтэй хэрэгтэй хамгийн чухлыг нь сонгон авч эрэмбэ дэс дараатай бусдад хүргэх шаардлага зүй ёсоор тавигдаж байгаа. Бидний судалж үзсэнээр БЗД-ийн Төрийн 19, Хувийн 19, нийт 38 сургуулийн 40000 сурагчдаас , энэ сургуулиудаас сургуульдаа сонин гаргасан сургууль өнөөгийн байдлаар байхгүй тийм учраас энэ санаагаа маш шинэлэг гэж үзэж байгаа. Сонин гаргах талаар багш сурагчдаас судалгаа авч үзсэн. Сургууль сонинтой болохыг дэмжиж байна уу? Сургуульдаа сонин гаргах нь шинэлэг санаа мөн үү? Гэж судалсан. Энэхүү судалгаанд 473 сурагч, 61-н багш оролцсон. 473 сурагчдын 420 нь дэмжиж, 53 нь дэмжээгүй, 450 нь шинэлэг санаа гэж үзэхэд 23 нь шинэлэг бус санаа гэж үзсэн. 61 багш оролцсоноос 50 нь дэмжиж, 11 нь дэмжээгүй, 58 нь шинэлэг санаа гэж үзэхэд, 3 нь шинэлэг бус гэж хариулсан. Манай сургуулиас захиалсан хэвлэлээс хангалттай мэдээллээ авч чадаж байна уу? гэхэд судалгаанд оролцсон сурагчдын 290 нь тийм, 320 нь үгүй гэж хариулсан. Сургуулийн сонинд ямар төрөлжсөн сэдэв байвал сонирхолтой вэ гэхэд танин мэдэхүй, үгийн сүлжээ, хичээлийн талаар, хөгжилтэй булан, дэлхийн гайхамшгийн талаар, дугуйлан секц, орчин үеийн мэдээ, сонжоо, бидэнд тусдаа зөвлөгөө, оддын тухай, ерөнхий шалгалтын талаар гэх мэт булангууд байвал илүү ашигтай гэж судалгаанд оролцсон хүмүүс үзсэн байгаа. Энэ асуудлаараа холбогдох хүмүүстэй уулзсан. БЗД-ийн Боловсролын хэлтсийн дарга Отгонжаргал, БЗД-ийн 53-р сургуулийн бага ангийн сургалтын менежер Наранцэцэг, Хэвлэлийн хүрээлэнгийн олон нийттэй харилцах албаны менежер Үнэнбат, БХИСургуулийн эрдэм шинжилгээний ахлах ажилтан Бадарч нартай уулзсан. Бидний дэвшүүлж байгаа асуудлыг шийдвэрлэх үйл явцыг үндсэн 2 бодлогын хувилбараас тогтоно.
Үүнд:
1. Сонингийн эх бэлтгэж хэвлүүлэх: энэ асуудлынхаа дагуу компаниудын давуу ба сул талуудыг хүснэгтлэн дурьдлаа.
- Соёмбо, Гэрэгэ, Сод зүйлс, БХИСургууль зэрэг компаниуд багтана. Үүнээс үүдэн бидний судалснаар Соёмбо компани нь хамгийн ашигтай буюу хямд гэж үзсэн.
2. Санхүүгийн туслалцаа үзүүлэх: Санхүүгийн туслалцаа үзүүлэхийг дэмжих хувь хүн болон албан байгууллагуудыг дурьдлаа.
- Дүүргийн боловсролын хэлтэс, сургуулийн захиргаа, Дүүргийн засаг дарга, сонин хэвлэл, эцэг эх зэрэг хувь хүн болон албан байгууллагуудаас санхүүгийн туслалцаа авч болно.
Бид эдгээр мэдээллээ 53-р сургуулийн захирал Бат-Өлзий, 53-р сургуулийн сургалтын менежер Тангад, Наранцэцэг, БЗД-ийн Боловсролын хэлтсийн дарга Отгонжаргал, “Соёмбо принтинг” ХХК-ийн менежер Уранчимэг, Хэвлэлийн хүрээлэн, цахим мэдээлэл сонин.mn гэсэн газруудаас мэдээлэл авсан.
Асуулт №1
Сонин гаргана гэдэг бол цаг хугацаа шаардсан үнэн бодитой мэдээлэл гаргах маш хариуцлагатай ажил байдаг. Тэгэхээр та нар эрхлэн гаргана гэхээр
1. Эхээ хаана бэлтгэж гаргах вэ?
2. Техник тоног төхөөрөмжөө яаж, хэрхэн олох талаар судалсан уу?
Хариулт №1
Бид энэ талаар сургуулийнхаа захиралтай уулзсан. Бид тэр мэдээллийн талаар интернэтээс мэдээлэл зүй ордог танхимынхаа компьютерийг ашиглан, авсан мэдээллээ гол их сурвалж болгоод, интернэтээс мэдээллээ авсны дараа “Соёмбо принтинг”-д өгөөд хэвлүүлнэ.
--------------------000---------------------
Нийслэлийн Налайх дүүргийн Голомт цогцолбор
Элсэлтийн ерөнхий шалгалт, элсэлтийн ерөнхий шалгалтын үед тулгамддаг асуудал бэрхшээлүүд гэсэн асуудлыг дэвшүүлж байна. Энэ асуудлыг бид сургуулийнхаа төгсөх ангийн 133 сурагчдаас санал авахад элсэлтийн хураамж, боловсролын үзэсгэлэн яармаг хожуу явагддаг, мэдээлэл хомс, шалгалтанд бэлдэх хугацаа хомс гэх мэт асуудлууд гарсан.
Үүнээс бид элсэлтийн ерөнхий шалгалтын хураамжийг төлөхөд хүндрэлтэй байна гэсэн асуудлыг сонгож авсан.
Судалгаагаар Налайх дүүргийн 2 сургуулийн төгсөх ангийн 275 сурагчдын дунд судалгаа явуулахад 18% хувь 1-3 хичээлээр шалгалт өгнө, харин нийт сурагчдын 77% буюу 180 хүүхэд нь 4-6 хичээлээр шалгалт өгнө, үлдсэн хүүхдүүд нь 7-8 хичээлээр шалгалт өгнө гэсэн судалгаа гарсан байгаа. Элсэлтийн ерөнхий шалгалтын хураамжийг төлөхөд танай гэр бүлд ямар нэгэн хүндрэлтэй асуудал байна уу? гэсэн асуултад нийт 70% нь хүндрэлтэй тийм гэж хариулсан бол, 30% нь хүндрэл байхгүй гэсэн хариулт өгсөн. 4-6 хичээлээр шалгалт өгөхөд 18700-27700 төгрөг нэг төгсөх ангийн сурагчдаас гарч байгаа. Үүнд сурагчид болон тэдний эцэг эхчүүд хүндрэлтэй байна гэсэн хариулт өгсөн. Боловсролын үзэсгэлэн яармагийг тухайн жилийн 9 сараас эхлэн явуулж болох уу гэж асуухад боловсролын үнэлгээний төвийн мэргэжилтнүүд үзэсгэлэн яармагийг өөр байгууллагуудтай хамтарч явуулдаг мөн зохион байгуулах явцдаа мэдээллийг илүү түлхүү өгдөг гэсэн хариулт өгсөн. Мөн хураамж мөнгөний талаар асуухад зах зээлийн үнэ 70% нэмэгдэхэд бид нэмээгүй гэсэн боловч хураамжийг бага зэрэг нэмсэн байгаа. Элсэлтийн ерөнхий шалгалтын хураамжийг хямдруулах, болон үзэсгэлэн яармагийг эрт явуулах гэсэн асуудлыг авч үзэж байгаа.
Үйл ажиллагааны төлөвлөгөө:
- Манай шийдэх арга хэмжээ нь боловсролын үзэсгэлэн яармагийг эрт зохиох
- Элсэлтийн ерөнхий шалгалтад ороход туслах зорилгоор сургуульдаа ханын самбар гаргасан
- ТББ-р тусламж тэтгэлэг хөтөлбөр гэж явуулдаг шиг хураамжийг хөнгөлж болдоггүй юмуу эдгээр байгууллагад албан бичиг юмуу өргөдөл гаргаж холбогдвол илүү үр өгөөжтэй болов уу?
- Хариултын хуудас бөглөхөд хүндрэлтэй байдаг гэсэн яармаг үзэсгэлэн болох үеэр бөглөх хуудсыг өгч бөглүүлж байвал туршлага болгох болов уу?
- Алслагдсан дүүрэгт элсэлтийн шалгалтыг авдаггүй. Яагаад элсэлтийн шалгалтын хураамж авчихаад энэ тал дээр анхаардаггүй юм бэ?
Асуулт №1
Тайлан хамгаалалт дээр та нар тест бөглөх хугацаа бага байдаг энэ тал дээр туршиж үзээд энэ асуудлаа яаж шийдсэн бэ?
Хариулт №1
Боловсролыг үнэлгээний төвөөс дэлхийн стандартын дагуу 80 минут авдаг гэсэн ч бидний хувьд сургууль бүр заах арга ондоо байдаг шүү дээ.
--------------------000---------------------
Сонгино Хайрхан дүүргийн 9-р сургууль
Хүүхэд хөгжлийн кабинет байгуулах асуудлыг дэвшүүлж байна. Хүүхдүүд өнөөдөр чөлөөт цагаа өнгөрөөх газар хомс байгаа. Сургууль дээр 5-6 цагийг, гадуур болон найзуудтайгаа өнгөрүүлдэг. Нийслэлийн захын хорооллын хүүхдүүдэд хичээлээ хийх тав тухтай орчин байдаггүй тийм учраас сургуулиудад хүүхэд хөгжлийн төвийг байгуулах нь бидний сонгож авсан сэдэв юм. Бид СХДүүргийн 19 сургуулиас танай сургуульд хүүхэд хөгжлийн кабинет байдаг уу? гэж асуухад 47% нь байдаг, 53% нь байдаггүй гэж хариулсан. Зөв утгаар нь ашиглаж чадаж байна уу? гэж асуухад 40% нь чаддаг, 60% нь чаддаггүй гэж хариулсан. Хүүхэд хагжлийн кабинет байгуулах нь зөв үү? гэж асуухад 97.5? нь зөв, 2.5% нь буруу гэж хариулсан. Мөн танай сургуулийн хүүхэд хөгжлийн кабинетийг хэн хариуцдаг вэ? гэж асуухад 60% нь сургууль, 30% нь багш, 10% нь сурагчид хариуцдаг гэж хариулсан. Танай сургуулийн хүүхэд хөгжлийн кабинет ямар үйл ажиллагаа явуулдаг вэ? гэж асуухад 40% нь багш нарын секц, семинарт ашигладаг, 5% нь сурагчдын авьяас чадварыг хөгжүүлдэг, 45% нь хичээл ордог, харин үлдсэн 10% нь үйл ажиллагаа явуулдаггүй гэж хариулсан байна. Хүүхдийн хөгжлийг сайжруулахын тулд:
1. Спорт заал байгуулах
2. Урлаг заал байгуулах
3. Хүүхэд хөгжлийн кабинет байгуулах
4. Хуульд хүүхдийг хөгжүүлэх орчинг хангалттай оруулах
5. Сургуульд өргөтгөл хийн анги танхим байгуулах
Эндээс бид хүүхэд хөгжлийн кабинет байгуулах гэсэн асуудлыг сонгож авсан. Давуу тал нь хүүхэд чөлөөт цагаа зөв боловсон өнгөрүүлэх, өөрийгөө илэрхийлэх, найз нөхөдтэй болох, сул тал нь зохион байгуулалт муу бол эмх замбараагүй байдал үүснэ. СХДүүргийн ихэнх сургууль урлаг заал байхгүй, биеийн тамирын заал байхгүй. Хамгийн гол нь хүүхэд бидний хөгжих болоцоог хангах хүүхэд хөгжлийн кабинет байхгүй. Боловсролын тухай хуульд 45.1.1-д зааснаар хүүхдийг сурч боловсрох орчин нөхцлөөр хангах гэж байдаг бөгөөд энэ талаар яаж шийдвэрлүүлэх вэ гэвэл дүүргийнхээ засаг дарга болон НИТХ-р дамжуулан УИХ-н гишүүдэд хүргэх юм болов уу гэж бодсон. Хүүхэд хөгжлийн кабинетийг нэг ангийн стандартаар барихаар тооцож 10 сая төгрөгний төсвийн задаргаа гаргасан. Гол зорилго нь хүүхэд залуучуудыг улс эх орондоо ихийг хийж бүтээх чадвартай, мэдлэгтэй иргэн болоход нь туслахад оршиж байгаа. Хэрвээ энэ кабинет маань байгуулагдвал үйл ажиллагааг бүрэн утгаар нь хүүхдийг хөгжүүлнэ гэдгээ хэлмээр байна. Бидний дэвшүүлж байгаа асуудал маань үндсэн хуулийн ямар нэг заалтыг зөрчөөгүй байгаа.
Асуулт №1
Хүүхдүүдээ та бүхэн хүүхэд хөгжлийн кабинет байгуулахад сангийн яамнаас 10 сая төгрөг нэхэж байгаа юм байна та нар өөрсдөө энэ кабинетээ байгуулахын тулд ямар байдлаар оролцож хувь нэмрээ оруулах гэж байгаа тэр талаар бодсон юм байгаа юу?
Хариулт №1
За баярлалаа манай сургуулийнхан бид захиралтайгаа санал тавьсан хүүхэд хөгжлийн кабинет байгуулахад өргөтгөлд ханыг нь босгоод өгчихвөл төрийн бус байгууллага хангаж өгөх боломжтой гэсэн. Хэрэв энэ кабинет байгуулагдвал бид өөрсдөө үйл ажиллагааг нь удирдан явуулах болно.
Асуулт №2
Та нарын үйл ажиллагаатай холбоотой асуулт тавья. Энэ үйл явцад ангиараа оролцсоноор ямар хүндрэл гарав, шинээр юу сурав?
Хариулт №2
Бид энэ цомог дээр хамтран ажилласнаар хэнтэй яаж уулзах, хэрхэн цагаа тохирох зэрэг, багаар, сэтгэлээрээ яаж нэгдэн ажиллахыг сурч авсан ба зах зээлийн өнөө үед багаар ажиллах чадвартай хүн ажилд авна гэхэд манай ангийн 40 хүүхэд багаар ажиллах чадвартай болсон. Тиймээс ангийнхаа хүүхдүүдэд баярлалаа гэж хэлмээр байна.
"Иргэний танхим"-ын ажлын алба
