Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн санаачилгаар Ерөнхийлөгчийн Тамгын газар, Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөлийн ажлын алба “Архи, тамхи, мансууруулах болон сэтгэцэд хүчтэй нөлөөлөх бодисын хор аюул ба хүний аюулгүй байдал” сэдэвт нээлттэй мэдээлэл, хэлэлцүүлгийг өнөөдөр иргэний танхимд зохион байгуулав.
Монгол Улсад архи, тамхи, мансуурах бодисын эргэлтэд тавьж буй хяналт, хууль эрх зүйн орчин, тулгамдаж байгаа асуудал, эдгээр хорт зүйлийн зохисгүй, хууль бус хэрэглээ, нийгмийн хор аюулын талаар баримтад тулгуурлан ярилцаж, цаашид дээрх чиглэлүүдээр үндэсний хэмжээнд хэрэгжүүлэх ажил, арга хэмжээг зөвшилцөх нь энэхүү мэдээлэл, хэлэлцүүлгийн зорилго юм.
Нээлттэй хэлэлцүүлгийг нээж Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын дарга Д.Баттулга үг хэллээ. Тэрээр хэлэхдээ “Монголчууд бид энэ хорвоо ертөнц дээр ховорхон тохиох онгон дагшин байгаль, бахархах их түүх шаштир, баялаг их өв сантай ард түмэн. Удам угсаагаа цэвэр ариун байлгахын төлөө бидний өвөг дээдэс аливаа хорт зуршилд үл автан, бага балчир насандаа амттанд шунаж, жаргалд ташуурахаас болгоомжилж, эрүүл биеэ хайрлах ухааныг хойч үедээ өвлүүлсээр ирсэн билээ. Тухайлбал өвгөд буурлууд маань залуучуудад дөч хүрээд дөнгөж амсаарай гэж зөвлөн, бас сархад савнаасаа бусдыг дийлдгийг сануулж, архины хороос сэрэмжлүүлж, тэвчих, сэргийлэх ухааныг байнга сургадгийг мэдэхгүй монгол хүн ховор биз ээ. Харамсалтай нь сүүлийн жилүүдэд архи, тамхийг зохисгүй хэрэглэх нь хавтгайрч, мансууруулах болон сэтгэцэд нөлөөлөх бодистой холбоотой гэмт хэрэг хүний аюулгүй байдал, цаашилбал үндэсний аюулгүй байдалд сөргөөр нөлөөлөх түвшинд хүрээд байна.
Өнөөдөр архидан согтуурах явдал айл гэр, албан байгууллагыг хамарч, эрдэм номд шамдан суралцах ёстой оюутан залуус маань хүртэл энэ зохисгүй зүйлд татагдан орж, мансууруулах бодист донтох боллоо. Үүнтэй холбоотойгоор хулгай, дээрэм, хүчирхийлэл даамжирч, иргэдийн ахуй амьдрал, эрүүл мэнд доройтож, гэр бүл салж байна. Өөрөөр хэлбэл монгол түмний удам угсаа уруудан доройтож, үндэсний аюулгүй байдалд нөлөөлөх хэмжээнд хүрчээ.
Бид өнгөрсөн 20 жилийн хугацаанд багагүй амжилт ололтод хүрсэн ч шинэ нийгэм, эдийн засгийн харилцаанд шилжих явцад бэрхшээл, таагүй үр дагаврыг амсаж байна. Улс орноо залгамжлан авч явах хүүхэд залуусынхаа хүмүүжил, төлөвшилд аав, ээж, багш сурган хүмүүжүүлэгчээс эхлээд төр, олон нийтийн тавих анхаарал, халамж сул байсны таагүй илрэл эхнээсээ ажиглагдаж байна. Хүмүүжил, төлөвшлөө олоогүй гэнэн томоогүй хүүхэд, залуучууд саваагүй зандаа хөтлөгдөн бусдыг даган дууриах замаар архи,тамхинд дурлах, мансууран донтоход нас биед хүрсэн, олноо танил хүмүүс ч буруу үлгэрлэх байдал гарч байна. Энэ бол гашуун боловч үнэн.
Хүн төрөлхтөн архи, тамхины хор хөнөөл, мансууруулах бодисын аюулыг тахалтай зүйрлэдэг. Түүнээс улс үндэстэн, хойч үеэ сэргийлэн хамгаалах, тэмцэх зорилгоор олон олон санал санаачилга гарган хэрэгжүүлж байна. Манай улс үүнээс хоцролгүй цаашид хэрхэхээ хэлэлцэх цаг болсон. Энэ чиглэлийн Олон улсын гэрээ, конвенцид эвлэлдэн нэгдэж, дотооддоо холбогдох хууль тогтоомж, дүрэм журмуудыг хэрэгжүүлж байгаа ч Монголд нөхцөл байдал хурдан доройтож буйн учир шалтгааныг олох ёстой.
Өнгөрсөн 7 дугаар сард Монгол Улсын үндэсний аюулгүй байдлын шинэ үзэл баримтлалыг УИХ-аас баталсан. Энэ үзэл баримтлалд хүний аюулгүй байдал, хүний удмын сангийн аюулгүй байдал, согтууруулах ундаа болон мансууруулах бодис, элдэв хорт зуршлаас үндэстнээ хамгаалах бодлогыг шинээр томъёолсон. Энэ ч учраас архидан согтуурах, мансуурахтай тэмцэх бодлогын хүрээнд өмнө нь авч хэрэгжүүлсэн хөтөлбөр, арга хэмжээний залгамж холбоог уламжлан авч, цаашид эрчимжүүлэх шаардлагатай байна.
Монгол Улс өнөөдөр хөгжил дэвшлийнхээ шинэ цаг үе дээр ирээд байгааг хүн бүр гүнээ ухамсарлах ёстой. Бидний оршин тогтнох аюулгүй байдал, хөгжин дэвших хүч чадавхид эдгээр хорт зуршил том аюул учруулж болох юм. Хорт буруу зуршлын талаар би олон тоо баримт хэлж та бүхнийг чилээмгүй байна. Монгол Улсад нийт гэмт хэргийн дотор согтуугаар үйлдсэн гэмт хэрэг дийлэнх хувийг эзэлж байна. Мансууруулах бодистой холбоотой гэмт хэрэгт манай иргэд ноцтой байдлаар холбогдон гадаад, дотоодод шийтгэгдэж байгаа мэдээ, баримт ч олширч сэтгэл түгшээж байна.
Мансууруулах бодисын хороос сүйрсэн улс, үндэстэн цөөнгүй байдаг. Мөхөж буй үндэстнүүдэд архи, мансууруулах бодист донтох үзэгдэл нийтлэг ажиглагддагийг судлаачид сануулдаг. Монголчууд бидэнд байдлаа ухаарах, сэхээрэх боломж, цаг байна.
Энэ талаар төр иргэдийнхээ дуу хоолойг сонсож, салбарын яамд, мэргэжлийн байгууллагууд иргэний нийгмийн төлөөлөл та бүхний оролцоотойгоор цаашид хийж хэрэгжүүлэх ажлынхаа талаар саналаа нухацтай солилцохыг уриалж байна.
Эдгээр хорт зуршлыг халах чиглэлээр мэдэгдэхүйц ахиц дэвшил гаргах арга замыг ч олно гэдэгт итгэж байна. Үүний эхлэл болгож төрийн ёслолын бүх арга хэмжээнд архи, согтууруулах ундааны хэрэглээг эрс багасган, зөвхөн туслах ширээнээс сонголтоор үйлчилдэг болгох, улмаар энэ журмыг улс орон даяар мөрдүүлье гэсэн Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн санал санаачилгыг дуулгахыг хүсч байна” гэв.
Хэлэлцүүлэгт Хууль зүй, дотоод хэргийн яам, Боловсрол, соёл, шинжлэх ухааны яам, Эрүүл мэндийн яам, Тагнуулын ерөнхий газар, Цагдаагийн ерөнхий газар, Дээд шүүх, Улсын ерөнхий прокурорын газар, Мэргэжлийн хяналтын ерөнхий газар, Гаалийн ерөнхий газар, Хүний эрхийн үндэсний комисс зэрэг төрийн болон төрийн бус олон байгууллагын төлөөлөгчид оролцож, 14 хүн илтгэл тавьж, мэдээлэл хийсэн юм. Мөн олон хүн асуулт тавьж, саналаа хэллээ.
Оролцогчид архи, тамхи, мансуурах бодисын хэрэглээ үндэсний аюулгүй байдалд нөлөөлөх хэмжээнд хүрснийг хүлээн зөвшөөрч, хууль эрх зүйн зохицуулалт хийх, холбогдох байгууллагуудын ажлыг уялдуулах нэгдсэн бүтэц, орон тоо, санхүүгийн эх үүсвэрийг шийдвэрлэх, тодорхой хүмүүсийг мэргэших сургалтад хамруулах, үндэсний хэмжээний хөтөлбөр, төлөвлөгөө боловсруулах, тамхигүй орчин бий болгох, согтууруулах ундааг ил, далд сурталчлахыг зогсоох, гурван хорын уршгийг хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр бодлоготой, давтамжтай нийтэлж, нэвтрүүлэх, урьдчилан сэргийлэх, хянах, эмчлэх үйл ажиллагааг идэвхжүүлэх, хөрш болон бүсийн орнуудтай мэдээлэл солилцох, хамтран ажиллах, хэрэглээг эрс хязгаарлах тухай Ерөнхийлөгчийн санаачилгыг дэмжих нь зүйтэй гэсэн дүгнэлтэд хүрэв. Хэлэлцүүлгээс энэ чиглэлээр төрөөс баримтлах бодлогыг боловсруулж Монгол Улсын Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөлөөр хэлэлцүүлэхийг Засгийн газарт зөвлөмж болгов.
