Хот дүрэмтэй байж хүн эрхээ эдэлнэ
Ерөнхийлөгчийн Тамгын газар “Нийслэлийн эрх зүйн орчныг сайжруулах нь” сэдэвт хэлэлцүүлгийг “Иргэний танхим”-д өнөөдөр зохион байгууллаа. Оролцогсод нийслэлийн эрх зүйн байдлын тухай хуулийн төслийг иргэдээрээ хэлэлцүүлэх хэрэгтэйг дурьдаад юуны өмнө хот дүрэмтэй болох нь зүйтэй гэдэг дээр санал нэгдэв.
АЭХ-ны тэргүүн Ц.Оюунгэрэл“Хот яагаад дүрэмтэй байх ёстой вэ” гэсэн илтгэлдээ олон санаа дэвшүүлэн тавьж, чөлөөт хэлэлцүүлэг хийсэн юм. Тэрээр “Нэг нутаг дэвсгэр, нэг усны эх үүсвэр, нэг агаар, нэг дэд бүтцээр холбогдсон хүмүүсийн үндсэн эрх, эрх чөлөө буюу амьд явах эрх, эрүүл, аюулгүй орчин амьдрах эрх, орон гэртэй байх эрх, амьжиргааны эх үүсвэрээ шударгаар олж авах, хөдөлмөрлөх, эдийн засгийн эрх, эрх чөлөө, нар үзэх эрх, сурч боловсрох эрх, төр засгийн үйл ажиллагаанд шууд болон төлөөллийн байгууллагаар дамжуулан оролцох, хяналт тавих эрх, үг хэлэх, үзэл бодлоо илэрхийлэх эрх, эрх чөлөө харилцан хамааралтай байх ёстой.
Бүсчлэл бүрт баригдах байшингийн өндрийн дээд хэмжээ, замын өргөн, явган замын хэмжээ, дуу чимээ, зөвшөөрөгдөх бизнес, барилгын ерөнхий хэв загварыг хот дотоод дүрмээрээ тогтоодог. Нэг хот хичнээн ч бүсчлэлийндүрэмтэй (Zoning Code) байж болно. Хотын газар олголт бүсчлэлийн дүрмийг сахиулах хороо, комиссоор дамжвал иргэдэд нээлттэй, хотын хөгжлийн төлөвлөгөөтэй уялдаатай байж чаддаг.
Явган хүний замд зориулсан орон зай, түүнийг байгуулах эрхийг хот дэмжиж хамгаалахгүй бол орлого багатай иргэд хохирч үлддэг. Цэцэрлэгт хүрээлэн бүрт хогоо хаана яаж хаях, хоол хүнсийг яаж хадгалах, зэрлэг амьтантай хэрхэн харьцах, зөвшөөрсөн замаар явах, зөвшөөрсөн газарт хооллох, бие засах зэргийг тайлбарласан энгийн хэрнээ тодорхой тусгай дүрэм байдаг.
Төсвийн төслийг олон нийтэд нээлттэй байлгаж, нээлттэй сонсгол, иргэний танхимаар хэлэлцүүлж баталдаг болбол иргэд бага мөнгөөр их ажил хийх аргыг төрд зааж өгдөг.
Хот түүхийн дурсгал, байгалийн үзэсгэлэнгээ хамгаалснаар орчныхоо үнэ цэнэ, амьдралын чанарыг нэмэгдүүлнэ. Эдгээр үнэ цэнэтэй зүйлсийг дүрэмгүйгээр удаан хугацаанд хамгаалж, хадгалж чаддаггүй. Учир нь дүрэмгүй орчинд хэзээ нэгэн цагт, хэн нэг нь энэхүү үнэ цэнэтэй зүйлсийг зарж арилжиж үрэн таран хийдэг байна.
Хотын иргэд хаанаас ундаалж байгаагаа мэдэх, ундны усныхаа хүртээмж, чанарын тухай мэдээлэл авах эрхтэй. Энэ эрхийг яаж хангах тухай дүрэм шаардлагатай байдаг.Усны хороо, усны комисс зэрэг байгууллагыг хотууд дүрмээрээ байгуулсан байдаг. Усны хороо, комиссууд нь усны тухай мэдээллийг иргэдэд хүргэдэг иргэний хяналтын байгууллага бөгөөд усыг ихээр хэрэглэдэг үйлдвэрлэл, бүтээн байгуулалтыг хотдоо байлгахыг зөвшөөрөх эсэхээр санал хураалт явуулдаг.
Хот иргэдийнхээ эрүүл, аюулгүй орчинд амьдрах эрхийг хангахын тулд хотын хэмжээнд олгогдсон газрын болон бизнесийн зөвшөөрөл, лицензүүдийг нээлттэй байлгадаг. Энэ нээлттэй мэдээллийг сахиж, манаж, иргэдэд хүртээмжтэй байлгах үүрэг бүхий ажилтныг маш хариуцлагатай томилох хэрэгтэй. АНУ-ын олонх хотод Town Clerk буюу нээлттэй мэдээлэл бүртгэлийн ажилтнаа орон нутгийн сонгуулиар сонгодог.
Хурлын зар хаана байгааг мэдэхгүй иргэн хотын ардчилалд оролцохгүй. Хурлын зар, хэлэлцэх асуудлаа иргэддээ яаж түгээхээ хот дүрэмдээ тусгах ёстой. Хурлын зарыг тогтмол газруудад байрлуулж, хурлыг тогтмол хугацаанд хийх нь иргэдээ ялгаварлахгүй байх, нээлттэй оролцуулах таатай нөхцөлийг бий болгоно.
Байгалийн нөөцийн талаар цөөхөн хүн хаалттай шийдвэр гаргадаг газарт түүнийг уралдаж худалдаж, хулгайлж дуусгах аюултай. Байгалийн нөөц газар газарт өөр өөр байдаг тул түүнд тохирсон ашиглалт, хамгаалалтын дүрэм шаардлагатай.
Хотын иргэд өөрийн амьдралыг зохицуулах дүрэм, журам гаргахад оролцох эрх мэдэлтэй байх нь хүний эрхийн асуудал мөн” гэж ярив.
Хот дүрэмтэй байж хүн эрхээ эдэлнэ
