Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн Гадаад бодлогын зөвлөх Л.Пүрэвсүрэнтэй ярилцлаа.
-Манай улсын дэлхийн орнуудтай харилцаж байгаа гадаад бодлогын зорилт юу байна вэ?
-Гадаад бодлого гэдэг Монголын тусгаар тогтнолд, эдийн засагт болон ард түмэнд юу хэрэгтэй байна түүнийг бий болгох, нөхцлийг нь бүрдүүлэх зорилготой. Өөрөөр хэлбэл, манай үндэсний язгуур эрх ашгаар л гадаад бодлогын зорилт тодорхойлогдоно. Иймээс дотоод болон гадаад бодлого гэдэг нэгдмэл ойлголт юм. Мөн тухайн орон дэлхий тавцанд өөрийн гэсэн нэр, нөлөөтэй байхыг эрмэлздэг. Ялангуяа даяаршлын эрэн зуунд улс орон бүр л өөр өөрийн гэсэн өнгө аястай байхыг хичээж байна. Манай улсын хувьд дипломат бодлого, харилцааны хувьд эртний уламжлалтай. Чингис хааны үе, түүнээс өмнөх үеэс аваад өдгөө хүртэл өвлөгдөөд ирсэн дипломат нарийн арга ухаан, бодлого бий.
-Тэгвэл дэлхийд улсаа илтгэх өнгө аяс маань юу байгаа вэ. Энэ тал дээр Ерөнхийлөгч ямар үзэл баримтлалаар хандаж байна вэ?
-Аливаа улсын төрийн тэргүүн тухайн улсын гадаад дахь нүүр царай нь болж байдаг. Тэргүүн дипломат нь л гэсэн гэсэн үг. Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн хувьд үйл ажиллагаанд нь шууд оролцдог салбарын нэг нь гадаад бодлого. Тухайлбал, Монгол Улсыг төлөөлж, хэлэлцээ явуулна, айлчлал хийнэ, Монголыг төлөөлөх элчин сайдуудыг томилж, гаднын элчин сайдуудыг хүлээн авна. Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдоржийн гадаад бодлогодоо анхаарч байгаа өнгө аяс гэвэл ардчилсан Монгол Улс гэсэн нэрийг олон улсын тавцанд
баталгаажуулах нэн тэргүүний зорилт байгаа. Тиймээс ч олон улсын тавцанд ардчилал, хүний эрх, ил тод байдал, авлигагүй нийгмийг бүтээхийн тулд дуу хоолойгоо тууштай хүргэж байгаа. Мөн байгаль орчинд тулгамдаад байгаа асуудлууд байна. Тодруулбал, уур амьсгалын өөрчлөлт, сүүлийн үед идэвхтэй явагдаж буй цөлжилт гэх мэт. Энэ бүгд дээр дуу хоолойгоо гаргаж, тэргүүлэх үүрэгтэй оролцъё гэдэг зарчмаар үйл ажиллагаагаа чиглүүлж байна. Эдгээр асуудлаар Ерөнхийлөгч зөвхөн дотооддоо яриад байх бус олон улсын хэмжээнд гаргаж тавьж байж, хамтарч шийдэх арга замыг судлах ёстой хэмээн үздэг. Эдгээр чиглэлүүд Монгол Улсын гадаад бодлогын тэргүүлэх чиглэлүүдтэй нийцэж буй юм.
-Ерөнхийлөгч тулгамдаад байгаа асуудлаа дотооддоо бус дэлхийн хэмжээнд тавьсан. Ерөнхийлөгчийн санал санаачилгууд хүмүүст хүртээмжтэй, эрх ашигт нийцсэн, ил тод байдаг. Энэ нь манай улсын төдийгүй Ерөнхийлөгчийн нэр хүндийг дэлхийд өргөж байна шүү дээ?
-Тийм ээ. Ер нь хувь хүний чадвараас хамааралтай. Ерөнхийлөгчийн олон улсын томоохон хуралд оролцохдоо хэлсэн үг, баримталж буй байр суурь гэх мэт олон үзүүлэлт нөлөөлж байгаа юм. “Newsweek” сэтгүүлээс дэлхийн шинээр гарч буй лидерүүдийг тодруулсан. Нийт 20 хүн нэрлэснээс Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдоржийг 11-т нь шалгарсан. Үүнд Копенгагенд болсон уур амьсгалын өөрчлөлтийн асуудлаар хуралд хэлсэн үг, Оюутолгойн гэрээг батлах үеэр хэлсэн үг зэргээс иш татаж оруулсан байна лээ. Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдоржийн хувьд анхны ардчилсан ерөнхийлөгч гэж хүндлэгддэг.
-Манай орны хувьд гадны олон улстай дипломат харилцаатай байдаг. Энэ нь зөвхөн тоон үзүүлэлт төдий.Чанарын хувьд хангалтгүй гэсэн үнэлгээтэй гэж дуулсан?
-Манай улс хүн ам цөөнтэй, хоёр том хөршийн дунд оршдог, хязгаарлагдмал орчинтой тул идэвхтэй гадаад бодлого явуулах шаардлагатай байдаг. Социализмын үед гадаад бодлогын хувьд өрөөсгөл байдалтай явж ирсэн. Бүр үндэсний язгуур эрх ашгаа мартсан гадаад бодлогыг баримталж байсан. Харин 1990 оноос нээлттэй, бие даасан гадаад бодлого баримталж, идэвхитэй болсон гэж хэлмээр байна. Гол нь үндэсний язгуур эрх ашгаа тэргүүн зэрэгт тавьж, бодитой зүйлд илүүтэй анхаарч ажиллаж байгаа.
-Уул уурхайн баялагаараа манай улс дэлхийн анхаарлын төвд байна. Энэ ч утгаараа манайхыг чиглэн ирэх асар их мөнгөний урсгал бий болж байгаа. Гэвч энэ салбарт Хятадын хөрөнгө оруулалттай компани олон байна. Тэгэхээр манай улс урд хөрштэйгөө харилцах асуудлыг улс төр болон эдийн засгийн ямар зохицуулалтаар шийдвэрлэж байна вэ?
-Монгол Улс хурдацтай хөгжиж буй болон уул уурхайн бүтээгдэхүүн хамгийн их хэрэгцээтэй байгаа Хятадын томоохон зах зээлийн хаяанд байна. Тиймээс бид энэхүү боломжийг ашиглаж хөгжих ёстой. Зөвхөн бүтээгдэхүүнээ түүхийгээр нь экспортлоод байх бус боловсруулж, дотооддоо баялаг бүтээдэг болох хэрэгтэй. Гэхдээ голланд өвчин гэдэг буюу ганцхан салбарт тулгуурласан эдийн засаг эмзэг байдаг. Тэгэхээр уул уурхайгаас орж ирж буй мөнгийг хүмүүстээ шингээж, хөгжүүлэх, эдийн засгийн бусад олон салбарыг хөгжүүлэхэд зарцуулах нь чухал. Аль болох олон салбарт хөрөнгө оруулалт хийж, эдийн засгийн салбаруудаа жигд хөгжүүлснээр өрсөлдөх чадамж, чадвар нь дээшлэх юм. Мэдээж ганц зах зээл болон аливаа нэг улсын засгаас хараат байдалд орохгүй байх ёстой. Үүнийг зохицуулахад төрийн бодлогын зорилт оршдог.
-Сүүлийн үед манай улсын хойд хөрштэйгөө харилцах харилцаа арай хөндийрсөн юм шиг ажиглагдаж байгаа. Өөрөөр хэлбэл, өмнө нь харилцаж байсан шигээ байхгүй байгаа юм болов уу?
-Манай улсын гадаад бодлогын зорилт нь хоёр хөрштэйгээ тэнцвэртэй харилцаж, мөн гуравдагч орнуудтай харилцаагаа идэвхитэй хөгжүүлэх явдал байдаг. Өмнө нь манай орон нэг улсаас хэтэрхий хамааралтай байсан алдаагаа давтахгүй байх ёстой. Оросын Холбооны Улстай тогтоосон харилцаанд сүүлийн жилүүдэд эрчимтэй ахиц гарч байна. Харилцаа, хамтын ажиллагаа цаашид улам идэвхжиж, урьдын төвшинд хүрнэ гэдэгт итгэж байна.
-Цэнхэр дуулгатнуудаа манай улс гаднын нэг орны нэрийн өмнөөс энхийг сахиулах үйл ажиллагаанд илгээхээр болсон гэсэн мэдээлэл сонссон юм байна?
-Энхийг сахиулах үйл ажиллагаанд НҮБ-ын нэрийн өмнөөс оролцдог. НҮБ гэдэг маань дэлхийн Засгийн газар гэсэн үг. Түүнээс Герман юм уу, АНУ-ын нэрийн өмнөөс энхийг сахиулах үйл ажиллагаанд оролцуулах боломжгүй. Саяхан НҮБ-аас тогтоол гаргаж, энхийг сахиулах үйл ажиллагаанд Монгол Улс үлгэр жишээчээр оролцож байгааг нэр заан сайшаасан байсан.
-Сүүлийн үед хүний эрх, эрх чөлөөний тухай идэвхтэй яригдаж байна. Төрийн тэргүүн маань үүнд анхаарлаа хандуулж байгаа. Ер нь манай улс хүний эрх, эрх чөлөөг дээдэлдгээрээ дэлхийд аль хавьд нь явж байна вэ?
--Хүний эрх, эрх чөлөөг дээдэлдгээрээ манай улс дэлхийд дээгүүр байр суурь эзэлдэг. Дэлхийн төвшинг газрын зураг дээр гаргаж харуулсан байдаг. Хүний эрх, хэвлэл болон эдийн засгийн эрх чөлөө зэргээр олон улсын байгууллагаас гаргасан судалгаанд Монгол Улс хамгийн эрх чөлөөтэй, ардчилсан улсуудын бүлэгт багтсан байгаа. Нөгөөтэйгүүр энэ олон эрх чөлөөний цаана хариуцлага байгаа гэдгийг анхаарч, хүн бүр дор бүрдээ хариуцлагаа ухамсарлах ёстой л доо.
Б.ПҮРЭВЖАВ
Монголын мэдээ сонины 2011.03.23-ны өдрийн Лхагва гаригийн дугаарт нийтлэгдсэн.
