Сүү, сүүн бүтээгдэхүүн, төмс, хүнсний ногоо, жимс, жимсгэний үйлдвэрлэлийг нэмэгдүүлэх талаар тодорхой арга хэмжээ авч хэрэгжүүлэх, үндэсний үйлдвэрийн хүнсний бүтээгдэхүүнийг эхний ээлжинд хэрэглэдэг дадал бий болгох, эх орныхоо хөрсөнд төмс, хүнсний ногоо, чацаргана, жимс, жимсгэнэ тариалж, хэрэглэгчдийг эрүүл, аюулгүй хүнсээр хангах шинэ болон уламжлалт технологийг нэвтрүүлж ажиллахыг төрийн болон төрийн бус байгууллага, бизнесийн байгууллага, малчид, тариаланчид, иргэдэд уриалсан Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн зарлигийг хэрэгжүүлэх үүднээс Засгийн газар, Хүнс хөдөө аж ахуйн яам дараах арга хэмжээг авч хэрэгжүүлсэн байна.
Үүнд:
Эрх зүйн чиглэлээр: Үр тариа төмс хүнсний ногоо, жимс жимсгэнэ үйлдвэрлэсэн гурил, дотоодын түүхий эдээр үйлдвэрлэсэн сүү, сүүн бүтээгдэхүүн, дотоодод үйлдвэрлэсэн ЖДҮ-ийн тоног төхөөрөмж, сэлбэг хэрэгсэл зэргийг НӨАТ-аас чөлөөлж, сүү сүүн бүтээгдэхүүний техникийн зохицуулалтын төсөл боловсруулсан. Мөн улирлын ялгаатай байсан албан татварын хувь хэмжээг сонгино, байцаа, шар лууван, шар манжин хүнсний ногооны төрөл дээр улирлын ялгаваргүйгээр “15” хувь болгож нэмэгдүүлсэн.
Сүү үйлдвэрлэлийн чиглэлээр: БНХАУ-ын хөнгөлөлттэй зээлийн хүрээнд хуурай сүүийн 2 үйлдвэрийг Улаанбаатар хотод болон Архангай аймагт байгуулах ТЭЗҮ боловсруулж, сангийн яамтай хамтран олон улсын тендер зарлах бэлтгэл ажлыг ханган ажиллаж байна. 2010 онд сүү боловсруулах үйлдвэрүүдэд 450 сая ₮, 2011 онд малчны бүлэг хоршоодод 500 сая ₮ төгрөгийн дэмжлэг үзүүлжорон нутгийн хүрээнд 47 ААН, иргэдэд 890 сая ₮, сүүний үйлдвэрлэл эрхлэх 17 нэгжид 6.5 тэрбум төгрөг
Гурил, 4 нэр төрлийн хүнсний ногооны гаалийн албан татварын хувь хэмжээг улирлын ялгаваргүйгээр жилийн турш 15 хувь болгохоор тогтоолын төсөл үзэл баримтлалыг боловсруулан Гаалийн тарифын зөвлөлийн хурал, Засгийн газрын хурлаар хэлэлцүүлэн дэмжигдэж УИХ-аар 2011 оны тавдугаар сарын 6-нд батлагдсан.
“Чацаргана” хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхэд дутагдаж буй эх үүсвэр 4,7 тэрбум төгрөгний санхүүжилтийг 2011 оны төсвийн тодотголд тусгуулахаар саналаа Сангийн яаманд хүргүүлээд байна.
Засгийн газрын тогтоолоор “Сүү” хөтөлбөрийг хүчингүй болгон “Хүнсий аюулгүй байдал” хөтөлбөрт тус хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх зарим арга хэмжээний заалтуудыг тусгаж өгсөн. “Хүнсний аюулгүй байдал” хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхэд дутагдаж буй эх үүсвэр 4,1 тэрбум төгрөгний санхүүжилтийг 2011 оны төсвийн тодотголд тусгуулахаар Сангийн яаманд мөн хүргүүлсэн.
Тариалангийн талбайн түүх хөтлөх ажлыг зохион байгуулж байна. Мөн Мэргэжлийн Хяналтын Ерөнхий Газартай хамтран гарал үүслийн гэрчилгээ олгох бэлтгэл ажлын хүрээнд гэрчилгээний загварыг бий болгох, сум багын түвшинд талбайг коджуулах ажил хийгдэж байна.
Эрчимжсэн мал аж ахуй, газар тариалан хослон эрхлэхийг дэмжсэн зохистой дэмжлэгийн хэлбэр, урамшуулалын систем бий болгох асуудлыг судалж байна.
Фермерийн аж ахуйн тэжээл үйлдвэрлэлийг нэмэгдүүлхэд 200,0 сая төгрөгийн зээлийн дэмжлэгийн Улаанбаатар хот орчмын 10 фермер аж ахуйд олгох төслийн сонгон шалгаруулалтыг зохион байгуулж байна.
Нийслэл орчмын сүүний үхрийн цогцолбор аж ахуйнуудад 60 ширхэг сүүний үхрийн саалтуурын аппарат нийлүүлнэ. Мөн төсөл сонгон шалгаруулан 200 сая төгрөгний хөнгөлөлттэй зээлийг сүүний үхрийн цогцолбор аж ахуйнуудад олгохоор шийдвэрлэлээ.
Эрчимжсэн аж ахуй эрхлэгчдийг стандартад тэнцсэн үржлийн 255 толгой гахайг 2 жилийн, хоногийн настай 60240 дэгдээхэйг 1 жилийн хугацаатай зээлээр олгохоор төсөл сонгон шалгаруулав. Мөн намар үржлийн өсвөр үхэр олгох асуудлыг судалж байна.
Эрчимжсэн аж ахуйн дарш, ногоон тэжээл үйлдвэрлэлийг нэмэгдүүлэх зорилгоор 670,0 сая төгрөгийн зээлийн дэмжлэг 7 фермерийн аж ахуйд үзүүлэхээр төслийн сонгон шалгаруулав.
Улаанбаатар хотод 1000 тн багтаамж бүхий 2ш, 500 тн ийн 1ш энгийн зоорийг бичил орчныг тохируулах орчин үеийн техник тоног төхөөрөмжөөр тоноглоход 300 сая төгрөгний дэмжлэг үзүүлнэ.
Орон нутагт төмс хүнсний ногооны зоорь байгуулахад 150 сая төгрөгийн дэмжлэг үзүүлнэ. Төмс, хүнсний ногооны 200-1000 хүртэлх тн-ийн зоорийг шинээр барих, сэргээн засварлах төсөл сонгон шалгаруулж шалгарсан 4-5 аж ахуйн нэгжид 851,4 сая төгрөгний дэмжлэг үзүүлнэ.
“Ногоон хувьсгал” хөтөлбөрийн хүрээнд төмс, хүнсний ногооны үйлдвэрлэлийг нэмэгдүүлэх зорилгоор төрөл бүрийн хүнсний ногооны үр, 23.4 мянган метр квадрат хүлэмжийн нийлэг хальс, 45 ширхэг бага оврын бороожуулагч, 1530 ширхэг үүргэвчин хор шүршигч, био бордоо нийлүүлэх ажлыг зохион байгуулав.
Өрхийн үйлдвэрлэлийг механикжуулах зорилгоор төмс, хүнсний ногооны аж ахуйн хэрэгцээнд нийцсэн бага оврын төмсний иж бүрдэл 71 ширхэг, хүнсний ногооны иж бүрдэл 107 ширхэгийг худалдан авч иргэд, аж ахуйн нэгжүүдэд хөнгөлттэй нөхцлөөр олгох ажлыг зохион байгуулна.
Хамгаалагдсан хөрсний тариаланг нэмэгдүүлэх зорилтын хүрээнд манай орны байгаль цаг уурт зохицсон нийтдээ 4 төрлийн 22.2 мянган метр квадрат талбай бүхий 241 иж бүрдэл нийлэг хальсан хүлэмж нийлүүлэх ажлыг зохион байгуулж байна.
Хоногт 400 л-ээс доошгүй сүү хүлээн авч цөцгийн тос үйлдвэрлэх үйл ажиллагаанд дэмжлэг үзүүлэх хөнгөлөлттэй зээлийн төсөл сонгон шалгаруулалт зарласнаар нийт 52 төсөл ирүүлснээс 30 төсөлд дэмжлэг үзүүлэхээр шалгаруулаад байна.
2011 онд ЖДҮХ Сангийн хүрээнд 2009-2010 онуудад олгосон зээлийн эргэн төлөлтийн эх үүсвэрээр зээл олгохоор шийдвэрлэгдсэн бөгөөд зээл олгох ажил 05 сараас эхлэн хийгдэхээр төлөвлөгдөж байна. Уг зээлийн хүрээнд сүүний үйлдвэрлэлийг дэмжин ажиллах талаар аймгийн засаг дарга ХХААХҮ-ийн Сайдын хооронд байгуулсан гэрээнд “Орон нутгийн хэрэгцээнд тохирсон бага дунд хүчин чадал бүхий сүү болон бусад хүнсний боловсруулах үйлдвэрийг дэмжих зорилгоор орон нутагт энэ чиглэлээр зарцуулагдаж байгаа нийт хөрөнгө оруулалтын 30-аас доошгүй хувийг, сум хөгжүүлэх сангийн хөрөнгийн 80-аас доошгүй хувийг хүнсний боловсруулах ЖДҮ шинээр байгуулах, үйл ажиллагааг нь өргөжүүлэхэд, эрчимсэн мал аж ахуй эрхэлж буй 5-аас доошгүй иргэн, аж ахуйн нэгжид дэмжлэг үзүүлэхээр тус тус тусгуулаад байна. Ховд аймагт сүүний үхрийн цогцолбор аж ахуй бүхий сүү боловсруулах үйлдвэр байгуулахад зориулж 990,0 сая төгрөгийн дэмжлэг үзүүлэхээр төсөл сонгон шалгаруулалтын баримт бичгийг боловсруулан зарлахад бэлэн болоод байна.
2011 оны эхний 3 сарын байдлаар үйлдвэрийн аргаар боловсруулсан сүү, сүүн бүтээгдэхүүний хэмжээ 9,8 сая. л байгаа нь өнгөрсөн оны мөн үетэй харьцуулахад 18,2%-аар өсөөд байна. Салбарын хэмжээнд үйлдвэрлэл эрхлэх эрх зүйн таатай орчинг бүрдүүлэх зорилгоор дотоодын түүхий эдээр дотоодод үйлдвэрлэж борлуулсан сүү,сүүн бүтээгдэхүүнд ногдох НӨАТ-ыг “0” хувь болголоо. Мөн сүү, сүүн бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэлд мөрдөгдөх техникийн зохицуулалтын төслийн боловсруулаад байна.
/Эх сурвалж: ХХААХҮЯ-ны албан мэдээ/
