Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын дарга Д.Баттулга Хуульчийн эрх зүйн байдлын тухай хуулийн болон Хэвлэл мэдээллийн эрх чөлөөний тухай хуулийн төслийг УИХ-ын даргад өнөөдөр өргөн барив.
Хуульчийн эрх зүйн байдлын тухай хуулийн төсөл нь батлагдан гарснаар хуульчдын мэргэжлийн өөрөө удирдах ёсны байгууллагыг хөгжүүлэх, эрх зүйт ёс хөгжсөн ихэнх улс орнуудын жишгээр хуульчдын БАР-ын (Bar) тогтолцоог нэвтрүүлэх, хууль зүйн боловсрол, хуульчийн шалгалт, тусгай зөвшөөрөл, үргэлжилсэн сургалт, хууль зүйн туслалцаа, өмгөөллийн үйлчилгээ зэрэг уялдаа холбоо бүхий нэгдсэн тогтолцоо болон хуульчдын мэргэжлийн үйл ажиллагаанд баримтлах нэгдсэн стандарт, мэргэжлийн хариуцлагын шинэ зохицуулалтыг бий болгоно.
Хуулийн төсөл нь нийтлэг үндэслэл, хуульчийн мэргэжлийн шалгалт, хуульчийн мэргэжлийн үйл ажиллагаа эрхлэх тусгай зөвшөөрөл, хуульчийн эрх, үүрэг, өмгөөллийн үйлчилгээ, хуульчдын танхим, мэргэжлийн хариуцлагын хороо, түүний ажиллах журам, бусад зүйл гэсэн найман бүлэг, 70 зүйлээс бүрджээ.
Олон улсын Барын холбооноос гаргасан зөвлөмжөөр хуульч нь төрөөс хараат бус, бие даан үйл ажиллагаа явуулах ёстой ба үүнийг хангах зохицуулалт нь хуульчдын мэргэжлийн өөрөө удирдах байгууллага төрөөс хараат бусаар чиг үүргээ хэрэгжүүлэх явдал юм. Иймээс уг хуулиар хуульчдын мэргэжлийн өөрөө удирдах ёсны байгууллага болох Хуульчдын танхим байгуулах, түүний эрх зүйн үндсийг тодорхойлжээ. Энэхүү байгууллага нь хуульчийн мэргэжлийн шалгалт зохион байгуулах, хуульчийн мэргэжлийн дадлагыг тооцох, хуульчийн мэргэжлийн үйл ажиллагаа эрхлэх тусгай зөвшөөрөл олгох, хуульчдад үргэлжилсэн сургалт зохион байгуулах, хуульчийн мэргэжлийн үйл ажиллагаанд баримтлах дүрэм батлах, хууль зүйн сургуулиудыг боловсролын асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагатай хамтран магадлан итгэмжлэх зэрэг чиг үүргийг хэрэгжүүлэх нийтийн эрх зүйн статустай байгууллага байна. Одоогийн төрийн гүйцэтгэж буй өмгөөллийн шалгалт, лиценз, үргэлжилсэн сургалт зэрэг чиг үүргийг хуульчдын өөрөө удирдах байгууллагад шилжүүлэн өгснөөр Засгийн газрын 2008 оны мөрийн хөтөлбөрийн 4.5.10-р зүйлд заасан төрийн зарим чиг үүргийг төрийн бус байгууллагаар гүйцэтгүүлэх тухай заалтыг хэрэгжүүлэх чухал алхам болох юм.
Хуульчдын танхимын чиг үүрэг, зохион байгуулалт, ажиллах журмыг зохицуулахдаа бусад орны хуульчдын холбооны нийтлэг загварыг жишиг болгосон байна. Танхим Хуульчдын их хурал, Хуульчдын танхимын зөвлөл, Ерөнхийлөгч, Тамгын газар гэсэн зохион байгуулалтын бүтэцтэй байх ба түүний бүрэлдэхүүнд шүүгч,прокурор, өмгөөлөгч, бусад хуульч, багш, эрдэмтдийн зохистой төлөөллийг хангана.
Хуульчийн тусгай зөвшөөрөлтэй хуульч шүүгч, прокурор, өмгөөлөгчөөр ажиллах эрхтэй байхаар зохицуулсан байна. Шүүгч, прокурор, өмгөөлөгч болон бусад хуульчдад тавигдах нийтлэг үүрэг, хориглох зүйл, сонирхлын зөрчлийн зохицуулалт, хуульчийн тусгай зөвшөөрөлтэй холбоотой хариуцлага, хариуцлага ногдуулах журам зэргийг энэ хуулиар тогтоохоор тусгажээ.
Энэхүү хуулиар шүүн таслах ажиллагаанд оролцох эрхтэй өмгөөлөгчийн статус, үйл ажиллагааг зохицуулсан ба эрх, үүрэг, өмгөөлөгчийн үйл ажиллагаа явуулах хэлбэр зэргийг тодорхойлсон байна. Хуульчийн тусгай зөвшөөрөл авсны дараа шүүхэд төлөөлөх эрх нээлгэхээр Улсын дээд шүүхэд бүртгүүлж, өмгөөлөгчийн нэрсийн жагсаалтад бичигдсэнээр үүсэх өмгөөлөгчийн шүүхэд төлөөлөх эрхийг заасан байна.
Хуульчийн лицензийн нэгдсэн тогтолцоотой болж байгаатай холбогдуулан мэргэжлийн үйл ажиллагааны нэгдсэн стандарт, хариуцлагын нэгдсэн тогтолцоог бий болгосноор мэргэжлийн үйл ажиллагааны хувьд нэгдсэн стандартыг мөрдөх, шүүн таслах ажиллагаан дахь мэргэжлийн алдаатай холбоотой маргааныг нэгдсэн механизмаар шийдвэрлэхээр тусгасан байна. Мэргэжлийн хариуцлагыг ёс зүйтэй холбоотой маргаанаас тусад нь салгаж, мэргэжлийн хариуцлагатай холбоотой гомдол маргааны зохицуулалт энэ хуулиар, харин ёс зүйтэй холбоотой маргаан, гомдлыг шүүх, прокурорын байгууллага тус тусын хуулиар зохицуулж, сахилгын асуудал хариуцсан хороог шийдвэрлэхээр тусгажээ.
Таван бүлэг 20 зүйл бүхий Хэвлэл мэдээллийн эрх чөлөөний тухай хуулийн төсөлд Иргэний үзэл бодлоо илэрхийлэх эрх, эрх чөлөө, төрөөс хэвлэл мэдээллийн эрх чөлөөг хангах, төрийн мэдлийн хэвлэл мэдээллийн хэрэгслийг хориглох, хэвлэл мэдээллийн байгууллагын үйл ажиллагааны хараат бус байдал, редакцийн бие даасан, хараат бус байдлын тухай; Зохиогч, мэдээллийн эх сурвалжийн нууцлалын тухай; Хэвлэл мэдээллийн байгууллагын ил тод байдал, хэвлэл мэдээллийн байгууллагын хүлээх хариуцлага, хэвлэл мэдээллийн байгууллагын үйл ажиллагаанд хориглох зүйл, иргэн хуулийн этгээд гомдол гаргах, хэвлэл мэдээллийн байгууллага гомдлыг хянан шийдвэрлэх, хэвлэл мэдээллийн зөвлөл, түүний бүрэн эрх, хэвлэл мэдээллийн байгууллага, сэтгүүлчийн талаар гарсан гомдлыг хянан шийдвэрлэх, зөвлөлийн санхүүжилтийн тухай; Хууль тогтоомж зөрчигчдөд хүлээлгэх хариуцлага, хууль хүчин төгөлдөр болох хугацааг зэргийг тусгажээ.
